مزارگردی؛ تفریح معنوی خراسان جنوبی‌ها در پایان تابستان

ایرنا/ بیرجند- ایرنا- خراسان جنوبی، استانی با میراثی غنی از باورهای مذهبی و فرهنگی است که هر ساله در پایان تابستان، مردمش سنت مزارگردی را به جا می‌آورند؛ سفری معنوی به آستان مقدس امامزادگان که هم فرصتی برای زیارت و هم لحظاتی خوش برای تفریح و گردهمایی خانوادگی فراهم می‌ آورد.

به گزارش ایرنا امامزادگان خراسان جنوبی به‌عنوان مراکز تجمع مذهبی، اجتماعی و فرهنگی در دل مردم جایگاه ویژه‌ای دارند. این اماکن علاوه بر جنبه‌های زیارتی، نقش مهمی در حفظ و تقویت پیوندهای اجتماعی و انتقال ارزش‌های دینی ایفا می‌کنند. مردم خراسان جنوبی که در اصلاح عامیانه به آستان مقدس امامزادگان، مزار می‌گویند با آوردن سفره‌های نذری و برگزاری مراسم دعا و نیایش، ضمن ایجاد فضایی صمیمانه، به گرامیداشت سنت‌های مذهبی منطقه نیز اهتمام می‌ورزند.

---

بازار

---

کارشناسان حوزه گردشگری مذهبی بر این باورند که این گونه سفرهای دینی می‌تواند ضمن تقویت فرهنگ زیارت، به توسعه اقتصاد محلی نیز کمک کند. فروشندگان صنایع دستی، ارائه‌دهندگان خدمات اقامتی و پذیرایی در مسیرهای منتهی به امامزادگان از جمله گروه‌هایی هستند که از این سفرها بهره‌مند می‌شوند.

در پایان تابستان، هنگامی که هوای گرم منطقه رو به خنکی می‌رود، خانواده‌های خراسان جنوبی با شوق و اشتیاق به سوی آستان مقدس امامزادگان حرکت می‌کنند تا ضمن زیارت، در فضای معنوی و فرهنگی این اماکن تجدید قوا کنند و روزهای خوشی را سپری نمایند. این آیین سنتی، نمونه‌ای بارز از پیوند ناگسستنی بین مذهب، فرهنگ و زندگی اجتماعی در این خطه است.

سفرهای مذهبی که ریشه در باورهای عمیق دینی و فرهنگی مردم منطقه دارد، به‌ویژه در شهرستان‌هایی مانند بیرجند،خوسف، فردوس،طبس نهبندان و قاینات که شهرهایی در مسیر جاده ترانزیتی هستند با استقبال گسترده همراه است.

تجربه معنوی در گردشگری مذهبی

امامزادگان شاخص خراسان جنوبی، با تلفیق معنویت، تاریخ و طبیعت، نقش برجسته‌ای در تقویت باورهای دینی و توسعه گردشگری مذهبی منطقه دارند. تلاش برای ارتقاء امکانات رفاهی و فرهنگی در این اماکن، زمینه‌ساز تجربه‌ای معنوی و آرامش‌بخش برای زائران است.

آستان امامزاده شاه سلیمان علی (ع) واقع در ۷۵ کیلومتری شهرستان خوسف و در دامنه کوه شاه یکی از بقاع متبرکه شاخص خراسان جنوبی بوده که با چشم‌اندازهای طبیعی و فضای کوهستانی، مکانی دل‌نشین برای زائران فراهم کرده است. بقعه دارای ایوان و گنبد فیروزه‌ای، فضای داخلی مزین به گچکاری و شیشه‌کاری است و امکانات رفاهی از جمله آب، برق، تلفن و سرویس‌های بهداشتی برای رفاه زائران فراهم شده است.

آستانه مبارک سیدالحسین (ع) در ۱۰۵ کیلومتری شهرستان نهبندان بر فراز کوهی نزدیک روستای عربخانه قرار دارد. متعلق به حضرت حسین بن علی (ع)، این امامزاده با ضریح مطلا و معماری اسلامی زیبا، سالانه پذیرای زائران بسیاری است. این بقعه ۳۰ واحد زائرسرا با امکانات کامل رفاهی، کشتارگاه و فروشگاه برای زائران دارد.

بقعه امامزادگان باقریه بیرجند؛ مدفن ۷۲ امامزاده است که در ورودی شهر بیرجند واقع شده، به عنوان زیارتگاه امامزادگان منسوب به امام محمد باقر (ع) شناخته می‌شود. طرح جامع توسعه این آستان از سال ۸۵ آغاز شده و شامل رواق‌ها، صحن‌ها، سالن فرهنگی، پارکینگ و امکانات اقامتی است.

امامزاده حسین بن موسی الکاظم (ع) طبس که فرزند امام موسی کاظم (ع) و برادر امام رضا (ع) محسوب می‌شود، پس از زلزله طبس در سال ۱۳۵۷ بازسازی شده و اکنون با گنبد کاشی‌کاری شده، ضریح مرمرین و چهار گلدسته زیبا، مکانی ممتاز برای زیارت است. مجموعه باغ رضوان در مجاورت آن با امکانات رفاهی و فضای سبز، محیطی دلپذیر برای زائران فراهم کرده است.

آستان مقدس بی‌بی زینب خاتون (س) از مشهورترین امامزادگان استان در ارتفاعات روستای کاهی بخش مود قرار دارد که متعلق به دختر امام موسی کاظم (ع) و خواهر امام رضا (ع) است و به خاطر آب و هوای مطبوع و جاذبه‌های طبیعی، پذیرای جمع کثیری از زائران است.

امامزاده سیدعلی(ع) هم یکی از بقاع متبرکه شاخص استان است که در فاصله ۸۵ کیلومتری شمال نهبندان و در کنار جاده و بر سر راه زوار حضرت علی بن موسی الرضا(ع) قرار دارد.

این بقعه با توجه به موقعیت خاص آن سالیانه پذیرای خیل عظیمی از زائرین شهرستانهای نهبندان و بیرجند و همچنین مسافرین و زائران در حال تردد جاده اصلی است.

سفر خانوادگی با دلگرمی معنوی

یکی از زائران که هر ساله در پایان تابستان به آستان امامزاده سید علی( ع) نهبندان سفر می‌کند به خبرنگار ایرنا گفت:سنت ما این است که حتما شب را در آستان مقدس بمانیم، این نذر را پدر بزرگم از ۵۰ سال قبل داشته و هر ساله اجرا می شود.

سمیه رمضانی از همان زمان‌هایی که کودک بودم تا الان که مادر ۲ فرزند هستم و سنم به ۴۰ سال رسیده هر ساله هفته آخر شهریور دعوت پدربزرگم در این امامزاده هستیم.

وی بیان کرد: تمام اعضای خانواده مادری ام که آمارشان به حدود ۶۰ نفر می‌رسد عصر آخرین پنجشنبه شهریور در محل این مزار دور هم جمع می‌شوند.

این شهروند بیرجندی ذبح گوسفند را یکی از رسم‌های هر ساله دورهمی خانوادگی خود دانست و افزود: این رسم برای ما اهمیت زیادی دارد و سال‌هاست که آن را حفظ کرده‌ایم زیرا زیارت همراه با این سنت، هم دل‌گرمی معنوی و هم انسجام خانواده را تقویت می‌کند.

گلایه از کمبودها

یکی دیگر از زائران آستان مقدس سید علی نهبندان که از روستای در نزدیکی خوسف به این مزار سفر کرده از کمبود برخی امکانات گلایه دارد و گفت: محیط حرم بسیار زیبا و دلنشین است، اما امکاناتی مثل زایرسرا و سرویس‌های بهداشتی نیاز به رسیدگی و بهبود دارند.

وی با اشاره به شلوغی مزار در آخرین هفته شهریور معتقد است با وجود جایگاه معنوی و محبوبیت این امامزاده، امکانات حداقلی برای زائران فراهم نیست لذا یکی از مهم‌ترین مشکلات کمبود شیر برداشت آب در صحن و اطراف امامزاده است؛ به‌طوری‌که در ایام شلوغ، زائران ناچارند در صف‌های طولانی منتظر بمانند یا چند خانواده به‌صورت مشترک از یک شیر آب استفاده کنند.

وی با تاکید بر اینکه وضعیت زیرساختی در این امامزاده نسبت به ۱۰ سال قبل تغییر چندانی نکرده یادآور شد: فراهم شدن حداقل امکانات رفاهی می‌تواند سفر معنوی آنان را بسیار راحت‌تر و پربارتر کند.

تجدید قوای کشاورزان با سفرهای پایان تابستان

یکی دیگر از زائران که از روستاهای بخش مرکزی بیرجند به آستان مقدس سید علی نهبندان سفر کرده هم گفت: تابستان برای ما کشاورزها فصل کار و زحمت بی‌وقفه‌ است زیرا از طلوع تا غروب آفتاب، همه درگیر مزرعه و دام هستیم؛ اما همین که هوا رو به خنکی می‌رود و کارها سبک‌تر می‌شود، دلمان هوای مسافرت می‌کند لذا همین مزارهای اطراف بهترین جا برای سفر کم هزینه است.

مجید رضایی ادامه داد: با وجود اینکه امامزاده سید علی با محل زندگی ما حدود ۱۵۰کیلومتر فاصله دارد اما مقید هستیم سالی یک بار به زیارت این آستان مقدس سفر کنیم لذا امسال به شکل دسته جمعی همه اهالی روستا یک شب اقامت داشتیم و خاطره بسیار خوبی از این زیارت برایمان رقم خورد.

وی یادآور شد:اینجا برای ما فقط یه زیارتگاه نیست؛ بلکه پناهگاه خستگی‌های یک ساله است خیلی از مردم اینجا حاجت می‌گیرند و همین صفای دل‌ها و درهمی‌های ساده هست که زیارت را دلنشین می‌کند.

امکانات اقامتی در ۵۰ درصد بقاع متبرکه خراسان جنوبی

استان خراسان جنوبی با برخورداری از ۹۶ بقعه متبرکه، ظرفیت قابل توجهی در حوزه فرهنگی، مذهبی و گردشگری زیارتی دارد. این بقاع متبرکه نه‌تنها نقش مهمی در تقویت هویت دینی و فرهنگی جامعه ایفا می‌کنند، بلکه با ارائه خدمات اقامتی و رفاهی، به یکی از قطب‌های مهم گردشگری مذهبی استان نیز تبدیل شده‌اند.

به گفته معاون فرهنگی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی، از میان این ۹۶ بقعه متبرکه، ۴۱ بقعه دارای امکانات اقامتی شامل سوئیت و اتاق هستند که مجموعاً ظرفیت پذیرش نزد��ک به چهار هزار نفر را دارا است.

وی ادامه داد:در این اماکن، ۱۳۱ سوئیت و ۵۸۵ اتاق تجهیز شده که در مجموع ۷۱۶ فضای اقامتی برای زائرین و مسافران فراهم است.

حجت‌الاسلام حسین رحیمی افزود: در کنار فضای زیارتی و معنوی بقاع متبرکه، امکانات متنوعی از جمله کشتارگاه‌های شرعی برای ذبح دام نذری، فضاهای قابل سکونت برای زائران، و زیرساخت‌های فرهنگی برای برگزاری اردوهای دانش‌آموزی در برخی از بقاع نیز فراهم شده که هدف اصلی تسهیل در حضور زائران و ارتقاء سطح خدمات‌رسانی به آنان بوده است.

وی با اشاره به برنامه‌های فرهنگی در مناسبت‌های مختلف سال اظهار کرد: اداره‌کل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی با بهره‌گیری از ظرفیت مبلغین اعزامی، در ایام مختلفی چون نوروز، ماه مبارک رمضان، ایام محرم، تابستان و سایر مناسبت‌های ملی و مذهبی، ویژه‌برنامه‌هایی متنوعی را برگزار می‌کند.

معاون فرهنگی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی یادآور شد: این برنامه‌ها شامل طرح‌هایی چون آرامش بهاری، ضیافت الهی، بصیرت عاشورایی و نشاط معنوی هستند که با هدف ارتقاء سطح معنوی زائرین و ایجاد فضای فرهنگی پویا در بقاع متبرکه اجرا می‌شوند.

وی تاکید کرد: بقاع متبرکه نه تنها مراکز زیارتی هستند، بلکه به عنوان پایگاه‌های فرهنگی و اجتماعی، نقش مهمی در انسجام دینی، ارتقاء اخلاق اجتماعی و پاسخگویی به نیازهای معنوی مردم دارند لذا برنامه‌ریزی مستمر و هدفمند برای بهره‌برداری حداکثری از این ظرفیت‌ها، از اولویت‌های اصلی این اداره‌کل به شمار می‌رود.