رازهای نهفته انسان‌های نخستین در خراسان شمالی

ایرنا/ بجنورد- ایرنا- مطالعات میدانی باستان‌شناسی در بخش پارینه‌سنگی برای نخستین بار در خراسان شمالی آغاز شده است؛ مطالعاتی که می‌تواند قدمت حضور نخستین جوامع انسانی در این بخش از فلات ایران را به دوران کهن‌تر از آنچه تصور می کنیم، بازگرداند.

به گزارش ایرنا، تا همین چند وقت پیش همه صحبت از محوطه تاریخی چهار هزارساله ریوی و قدمت کهن خراسان شمالی می کردند اما این روزها باستان شناسان خبر از شناسایی چندین محوطه از دوره‌های مختلف پارینه‌سنگی و علائمی از زندگی انسان های اولیه در این خطه از شمال شرق کشور می دهند.

---

بازار

---

انسان هایی که به دور از فناوری های امروزی در جنگل‌ها و غارها زندگی می‌کردند و به ساده‌ترین شکل ممکن با استفاده از منابع کاملا طبیعی مثل جنگل و شکار غذای خود را به دست می‌آوردند.

اگر در دشت اسفراین و بام و صفی‌آباد توقف کنیم آن چه از دل کاوش ها به دست آمده، ما را در هزارتوی زمان به عقب می برد و می توان هیاهو و آمد و شد زنان و مردان و صدای انسان های اولیه ای را شنید که کم کم زوایای تاریک آن با کاوش های باستان شناسی روشن می شود.

باستان شناسان بر این باورند که یافته‌های به‌ دست‌آمده، نخستین شواهد از حضور انسان‌ریخت‌های پارینه‌سنگی قدیم و میانی در خراسان شمالی را شامل می‌شود و این محوطه‌ها که عمدتا به صورت روباز و در امتداد رودخانه کال‌شور قرار دارند، صنایع متنوعی از جمله ساطور ابزارهای پارینه‌سنگی قدیم تا صنایع لوالوآ در پارینه‌سنگی میانی را نمایان می‌سازند.

روش لوالوآ (انگلیسی: Levallois technique)، نامی است که باستان‌شناسان به نوع متمایز سنگ‌تراشی داده‌اند که حدود ۲۵۰ هزار تا ۴۰۰ هزار سال پیش در دوره پارینه‌سنگی میانی ایجاد شد.

شناسایی چندین محوطه عصر پارینه سنگی

سرپرست بررسی‌های پارینه‌سنگی در خراسان‌شمالی می گوید: برای نخستین بار مطالعات میدانی باستان‌شناسی در حوزه پارینه‌سنگی در این خطه از شمال شرق کشور آغاز شده است.

محیا آذر می افزاید: این طرح پژوهشی با مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و با حمایت پژوهشکده باستان‌شناسی کشور و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان شمالی در دشت اسفراین و بام و صفی‌آباد در حال اجرا است.

وی ادامه می دهد: در جریان این بررسی‌ها تاکنون چندین محوطه از دوره‌های مختلف پارینه‌سنگی قدیم، پارینه‌سنگی میانی و فراپارینه‌سنگی شناسایی شده است.

آذر خاطرنشان می کند: هدف از اجرای این طرح، ارزیابی ظرفیت‌های باستان‌شناسی دامنه‌های جنوبی کوه‌های آلاداغ به‌عنوان بخشی از سامانه البرز شرقی است که می‌تواند خلا مدارک باستان‌شناسی عصر سنگ در این منطقه را پر کند.

وی می گوید: دالان شمال‌ شرقی ایران که از یک‌سو به بخش‌های مرکزی فلات ایران و از سوی دیگر به دشت‌های آسیای مرکزی متصل می‌شود، می‌توانسته نقش کلیدی در جابه‌جایی جمعیت‌های شکارورز- گردآورنده عصر پلیستوسن ایفا کند.

پلیستوسن (Pleistocene) یکی از دورهای زمین‌شناسی است که حدود ۲.۶ میلیون سال پیش آغاز شد و تا حدود ۱۱ هزار و ۷۰۰ سال پیش ادامه داشت، یعنی تا آغاز هولوسین، دوره‌ای که اکنون در آن زندگی می‌کنیم.

نخستین شواهد از حضور انسان‌های پارینه‌سنگی

سرپرست بررسی‌های پارینه‌سنگی در خراسان شمالی بیان می کند: یافته‌های به‌دست‌آمده، نخستین شواهد از حضور انسان‌ریخت‌های پارینه‌سنگی قدیم و میانی در خراسان شمالی را شامل می‌شود.

وی می گوید: این محوطه‌ها که عمدتا به صورت روباز و در امتداد رودخانه کال‌شور قرار دارند، صنایع متنوعی از جمله ساطور ابزارهای پارینه‌سنگی قدیم تا صنایع لوالوا در پارینه‌سنگی میانی را نمایان می‌سازند.

به گفته آذر، این مطالعات می‌تواند نقطه عطفی در پژوهش‌های باستان‌شناسی شمال‌شرق ایران قلمداد شود و ظرفیت‌های ناشناخته خراسان شمالی در مطالعات پارینه‌سنگی را آشکار سازد.

دوران پارینه‌سنگی یا پالئولیتیک (Paleolithic) قدیمی‌ترین دوران ماقبل تاریخ انسان و فرهنگ مادی انسانی و دورانی است که در آن انسان برای نخستین بار از ابزار سنگی دست‌ساز استفاده کرد.

خراسان شمالی با ۱۰ شهرستان و یک میلیون نفر جمعیت واقع در شمال شرق کشور است.