قهرمانان خاموش؛ مرثیه‌ای در ستایش ایثار آتش‌نشانان

ایرنا/ کرج - ایرنا- آتش‌نشانی تنها یک شغل نیست؛ سرنوشتی است که با خطر، ازخودگذشتگی و ایثار گره خورده است؛ این جایگاه، آتش‌نشانان را در خط مقدم نبرد با حوادث قرار می‌دهد، نبردی که در هر لحظه می‌تواند به قیمت جان آن‌ها تمام شود.

به گزارش ایرنا، قشر خدوم آتش نشان نه تنها در برابر شعله‌های سرکش آتش بلکه در مقام اولین امدادگر در سیلاب‌ها، زلزله‌ها، ریزش ساختمان‌ها ، تصادفات و حوادثی مانند جنگ ۱۲ روزه امسال حافظان امنیت و آرامش جامعه هستند.

---

بازار

---

روز آتش‌نشانی فرصتی است برای تعمق در این حقیقت که این قهرمانان خاموش، بدون هیچ چشمداشتی، بارها و بارها خود را سپر بلای هموطنان می‌کنند.

از منظر روانی، آتش‌نشانی در زمره پرتنش‌ترین مشاغل جهان قرار دارد؛ مواجهه مستقیم با مرگ، مشاهده صحنه‌های دلخراش، تحمل گرمای طاقت‌فرسا، خطر سوختگی و مصدومیت‌های همیشگی و شیفت‌های سنگین، فشاری مضاعف بر جسم و روان این نیروها وارد می‌آورد.

به ‌رغم این سختی‌ها، جایگاه اجتماعی آتش‌نشانان همواره با اعتماد عمومی و احترام مردم همراه بوده است؛ هویتی ارزشمند که با فداکاری تعریف می‌شود. با این حال گسترش شهرنشینی و افزایش حوادث پیچیده، نیاز جامعه به خدمات این قشر را بیش از هر زمان دیگری حیاتی ساخته است.

آتش‌نشانان به طور مداوم در معرض محرک‌های استرس‌زای شدید قرار دارند؛ این محرک‌ها شامل مشاهده صحنه‌های دلخراش مانند قربانیان سوختگی، تلفات جانی، قرار گرفتن در معرض خطر فیزیکی مانند آتش، انفجار، ریزش ساختمان و اضطرار زمانی در موقعیت‌های بحرانی است. این تجربیات می‌توانند منجر به اختلال استرس حاد (ASD) یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شوند.

مواجهه مکرر با درد و رنج دیگران همراه با فشار روانی مداوم می‌تواند منجر به فرسودگی هیجانی شود، این حالت با احساس تهی شدن عاطفی، کاهش احساس موفقیت شغلی و بی‌تفاوتی نسبت به وظایف همراه است.

با وجود فشارهای روانی بسیاری از آتش‌نشانان از سطح بالایی از تاب‌آوری برخوردارند؛ این تاب‌آوری از طریق آموزش‌های تخصصی، حمایت همکاران، ایجاد حس هدفمندی در شغل و مهارت‌های مقابله‌ای سالم مانند ورزش، فعالیت‌های تفریحی، حمایت اجتماعی تقویت می‌شود.

ماهیت شغل آتش‌نشانی شامل نوبت های کاری نامنظم، اضافه کار اجباری و احتمال فراخوانده شدن در هر زمان، می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر روابط خانوادگی و زندگی شخصی آتش‌نشانان داشته باشد.

ابعاد اجتماعی و فرهنگی ایثار

آتش‌نشانان به عنوان نمادهای شجاعت و فداکاری در جامعه شناخته می‌شوند؛ این باور عمومی اگرچه الهام‌بخش است اما گاهی می‌تواند انتظاراتی فراتر از توان واقعی یک فرد ایجاد کند؛ آتش‌نشانان فراتر از مهار آتش در حوادثی مانند بلایای طبیعی (سیل، زلزله)، سوانح رانندگی، عملیات نجات از ارتفاع یا فضاهای بسته و حتی موارد خاص پزشکی، نقش حیاتی ایفا می‌کنند. این گستردگی وظایف، جایگاه آن‌ها را به عنوان یکی از ستون‌های اصلی امنیت اجتماعی تثبیت می‌کند.

فرهنگ سازمانی در سازمان‌های آتش‌نشانی معمول بر احترام متقابل، کار گروهی انضباط و آمادگی دائمی تاکید دارد. این فرهنگ که در دل موقعیت‌های خطیر شکل گرفته، نقشی کلیدی در موفقیت عملیاتی و سلامت روانی نیروها ایفا می‌کند.

چالش‌ها و مطالبات؛ فراتر از شعار

در مقابل این همه ایثار، معایب شغل آتش‌نشانی پررنگ است؛ فرسودگی جسمی، ابتلا به بیماری‌های ناشی از استنشاق دود و مواد شیمیایی و البته خطر دائمی از دست دادن جان. متأسفانه این سختی‌های طاقت‌فرسا اغلب با چالش‌های معیشتی و رفاهی همراه است.

پایین بودن حقوق و مزایا نسبت به سختی کار، کمبود تجهیزات به‌روز و استاندارد و عدم رسیدگی کافی به بازنشستگی، فشار مضاعفی را بر این سرمایه‌های ملی وارد می‌آورد.

تجلیل واقعی از آتش‌نشانان تنها با برگزاری مراسم و نصب بنر میسر نیست بلکه در گرو بهبود زیرساخت‌ها، ارتقای امنیت شغلی و فراهم آوردن آرامش خاطر برای خانواده‌هایی است که هر لحظه چشم به راه عزیزانشان دوخته‌اند. نگاه راهبردی مسوولان باید از مرز شعار عبور کرده و به تصمیم های عملی در حوزه‌های سلامت، آموزش و تجهیزات منجر شود.

چالش‌های شغلی و معیشتی

استنشاق مداوم دود، گازهای سمی مانند مونوکسید کربن، سیانید، دیوکسین و ذرات معلق ریز ناشی از سوختن مواد مختلف، خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی مزمن مانند آسم، برونشیت، بیماری‌های قلبی عروقی و حتی انواع سرطان مانند سرطان ریه و مثانه را به شدت افزایش می‌دهد.

سوختگی‌های شدید، شکستگی استخوان‌ها، آسیب‌های نخاعی و جراحات ناشی از سقوط یا انفجار از جمله صدمات فیزیکی رایج در این حرفه هستند؛همانطور که اشاره شد، استرس طولانی مدت می‌تواند منجر به مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات خواب شود.

فرسودگی تجهیزات و کمبود منابع

مقابله با حوادث پیچیده امروزی نیازمند تجهیزات پیشرفته مانند لباس‌های حفاظتی با مقاومت حرارتی و شیمیایی بالا، دستگاه‌های تنفسی خودکفا (SCBA) با ظرفیت بیشتر، تجهیزات نوری و حرارتی پیشرفته برای عملیات در محیط‌های تاریک و دودآلود و خودروهای عملیاتی تخصصی مانند نردبان‌های بلند، خودروهای نجات، خودروهای کف‌پاش است.

بسیاری از سازمان‌های آتش‌نشانی با محدودیت بودجه مواجه هستند که مانع از خرید، نگهداری و به‌روزرسانی منظم تجهیزات می‌شود. این موضوع نه تنها کارایی عملیاتی را کاهش می‌دهد، بلکه ایمنی آتش‌نشانان را نیز به خطر می‌اندازد.

ایستگاه‌های آتش‌نشانی قدیمی، فاقد امکانات رفاهی مناسب و دسترسی ناکافی به آب در برخی مناطق، از دیگر چالش‌های زیرساختی هستند.

مسائل حقوقی و رفاهی

حقوق و مزایای دریافتی بسیاری از آتش‌نشانان با توجه به سختی، خطرات و مسوولیت‌های شغل آن‌ها، تناسب ندارد؛ این امر می‌تواند منجر به نارضایتی شغلی و کاهش انگیزه شود؛ اگرچه بیمه تامین اجتماعی وجود دارد اما پوشش کامل و تخصصی برای بیماری‌های شغلی ناشی از دود و مواد شیمیایی و همچنین خدمات توانبخشی پس از سوانح، اغلب ناکافی است.

فرآیند بازنشستگی و نحوه محاسبه مستمری برای آتش‌نشانان به ویژه با توجه به سختی و کاهش طول عمر احتمالی ناشی از شغل، نیازمند بازنگری و بهبود است ؛هرچند شغل آتش‌نشانی جزو مشاغل حساس محسوب می‌شود اما فراهم کردن بالاترین سطح امنیت شغلی و حمایت‌های قانونی لازم، امری ضروری است.

جنگ ۱۲ روزه نماد ماندگار

در میان سوابق درخشان آتش نشانان، رشادت و جانفشانی آتش‌نشانان غیور از جمله در استان‌ البرز و کلانشهرکرج در جنگ ۱۲ روزه اخیر، نمادی ماندگار از تعهد حرفه‌ای و میهن‌پرستی است. این نیروها در شرایطی خاص و با شجاعتی ستودنی خود را در معرض خطر قرار دادند تا از جان و مال مردم صیانت کنند.

ایستادگی آن‌ها در برابر سختی‌های پیش‌بینی نشده و مهارت عملیاتی‌شان در مهار بحران، بار دیگر ثابت کرد که آتش‌نشانان ما قهرمانانی هستند که شایسته تقدیر در بالاترین سطوح هستند.

فداکاری این عزیزان در آن مقطع حساس، درس بزرگی از معنای واقعی خدمتگزاری بدون مرز برای جامعه به ارمغان آورد.

استان البرز دارای ۱۸ شهر و مجموعه بزرگ صنعتی و اداری است که نیروهای آتش نشانی در این شهرها و مراکز به خوبی نقش آفرینی می کنند؛ با وجود مشکلات معیشتی که بارها توسط آتش نشانان به زبان آورده شده است اما آموزش و ارتقای توان عملیاتی برای خدمات رسانی به مردم در زمان خطر جزو برنامه های لاینفک سازمان های آتش نشانی از جمله در استان البرز است.

سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری کرج از جمله مجموعه هایی است که امدادگران آن بارها صحنه های آتش و دود یا ریزش ساختمان های غیرمقاوم و حوادث دیگر را به خوبی مهار کرده از آسیب های جانی و مرگ ومیرها را به کمترین سطح خود تنزل داده اند.

این مجموعه افزون بر خدمات رسانی به کرج در کل استان و حتی استان های همجوار البرز مانند تهران و قزوین فریادرس گرفتاران در حادثه بوده و مدال ایثار و جانفشانی را برگردن انداخته اند.

مداومت از آموزش و توان افزایی

"جابر خوشگرد" رییس آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری کرج با اشاره به روز آتش‌نشانی و یادآوری شهادت آتش‌نشانان سال ۱۳۵۹، گفت: آموزش، فرهنگسازی و توسعه ایستگاه‌ها اولین اولویت های این سازمان برای سرعت و دقت بخشی به خدمات حساس آتش نشانی کرج است که با حساسیت دنبال می شود.

وی در عین حال آموزش همگانی را مهمترین برنامه الگویی سازمان آتش نشانی کرج برشمرد که در مدرسه ها ، مساجد، ادارات ، مراکز صنعتی ، بوستان ها و سایر مکان های عمومی با جدیت دنبال می شود تا ضمن پیشگیری از حوادث ، مردم برای مواجهه با هرگونه خطر آگاهی اولیه در برابر آن داشته باشند.

فعالیت‌های عملیاتی و آمار حادثه‌ها

با اینکه سازمان آتش نشانی کرج و سایر سازمان های موازی آن در استان البرز سالانه در مدیریت حوادث فراوانی حضور دارند اما رییس سازمان آتش نشانی کرج تنها از آمار عملکردی شهریورماه امسال سخن به میان آورد و گفت: در ماه گذشته ۳۸۷ مورد آتش سوزی و یک هزار و ۶۴ مورد امداد و نجات در کرج ثبت شد که تیم‌های آتش‌نشانی برای پوشش این حوادث اعزام شدند.

رییس آتش‌نشانی کرج با بیان اینکه اکنون۳۲ ایستگاه آتش نشانی فعال در این شهر وجود دارد، افزود: در روزهای آینده ایستگاه سی‌وسوم افتتاح خواهد شد. نزدیک به ۵۰۰ نیروی عملیاتی در حال فعالیت هستند و حدود ۲۰۰ نیروی جدید به مجموعه اضافه می‌شوند تا خدمات ایمنی به شکل گسترده‌تری ارائه شود.

وی با یادآوری جنگ ۱۲ روزه گفت: آتش‌نشانان جز اولین گروه‌هایی بودند که در حوادث حضور پیدا کرده و جز آخرین کسانی بودند که از صحنه خارج شدند؛ خوشگرد ضمن قدردانی از زحمات همکاران خود تاکید کرد که این اقدامات نشان‌دهنده تعهد و فداکاری پرسنل آتش‌نشانی است.

نگاه به آینده

رییس سازمان آتش‌نشانی کرج گفت: توسعه ایستگاه‌ها، آموزش مستمر و افزایش نیرو از اولویت‌های این سازمان است و تلاش می‌کنیم خدمات ایمنی و امداد و نجات در شهر کرج به استانداردهای بالاتر نزدیک شود.

آموزش و پیشگیری؛ محور خدمات ایمنی کوهسار

شهر گردشگری کوهسار با طبیعتی بکر و زیبا یکی از مناطقی است که آتش نشانان در این منطقه همواره خادم گردشگران و در برخی مواقع خاموش کننده آتش بیی احتیاطی ها در طبیعت هستند.

سعید فلاح‌پور رییس شورای اسلامی شهر کوهسار که خود نیز از نیروهای آتش نشانی این شهر بوده است، گفت: اولویت در حوزه آتش‌نشانی آموزش و پیشگیری است.

وی با اشاره به اینکه طرح هر خانه یک آتش‌نشان در این شهر آغاز شده است، افزود: آموزش از مدارس، اماکن عمومی و رانندگان تاکسی آغاز شده و شهروندان با کارخاموش‌کننده‌ها آشنا شده اند. خانه هلال در کوهسار راه‌اندازی و دوره‌های امداد و نجات برگزار شد. شعار محوری این طرح «هر خانه یک آتش‌نشان و امدادگر» است.

تجربه موفق آموزش

فلاح‌پوراظهار کرد: آموزش‌ها نتیجه ملموس داشته است؛ نمونه آن خاموش کردن حریق یک فروشگاه توسط شهروندی بود که پیش‌تر در دوره‌های آموزشی شرکت کرده بود.شورای شهر کوهسار برای تجهیزات ایمنی بودجه ویژه‌ای اختصاص داده است. ۲۵ نیروی متخصص با آمادگی جسمانی بالا در حوزه آتش‌نشانی و خدمات ایمنی فعال هستند.

سخن پایانی

آتش‌نشانان در دل خطر زندگی می‌کنند تا مردم در امنیت بمانند؛ وظیفه شهرداری ها و جامعه است که اجازه ندهند این قهرمانان خاموش در تنگنای معیشتی و بی‌توجهی به فراموشی سپرده شوند. حمایت جدی‌تر از این سرمایه‌های انسانی، تضمین‌کننده آرامش و امنیت فردای جامعه است.

با توجه به افزایش جمعیت، شهرنشینی و پیچیدگی حوادث، نقش آتش‌نشانان بیش از پیش حیاتی خواهد شد. سرمایه‌گذاری بر روی این بخش، سرمایه‌گذاری بر روی امنیت و آرامش کل جامعه است. ارتقای مستمر دانش، مهارت، تجهیزات، و رفاه آتش‌نشانان ضامن بقای این خدمت ارزشمند و حراست از جان و مال هم‌وطنانمان خواهد بود. فراموش نکنیم که در هر گوشه از این سرزمین، قهرمانانی گمنام با ایثار خود مانع از فاجعه می‌شوند و شایسته بالاترین سطوح تجلیل و حمایت هستند.