توسعه متوازن در روستاهای مرکزی؛ از اشتغال تا انرژی پاک

ایرنا/ اراک - ایرنا - روستاهای استان مرکزی در سال‌های اخیر با اجرای برنامه‌های زیرساختی، تقویت اشتغال بومی، توسعه انرژی‌های پاک، ارتقای خدمات عمومی و تدوین نقشه راه توسعه، در مسیر تحول همه‌جانبه قرار گرفته‌اند، مناطقی که با تکیه بر ظرفیت‌های بومی، سرمایه انسانی و مشارکت اجتماعی، به کانون‌های پویای توسعه منطقه‌ای تبدیل شده‌اند.

به گزارش ایرنا، "روستا" صرفا یک نام نیست یا یک مکان با خانه‌های ویلایی خشتی و سنگی کنار هم و دو سه تا خیابان که چشم‌انداز خانه‌هایش باغ و بوستان باشد و عطر نان و سبزی تازه مشام آدمی را نوازش کند یا سکوت مملو از صدای طبیعتش قولنج گوش را بشکند هم نیست که البته همه این‌ها هست اما همه‌اش بیش از این‌ها است و با همین جثه کوچکش توانمندانه چرخ اقتصاد را هم به خوبی می‌چرخواند، خلاصه همه را گفتم که تاکید کرده باشم روز روستا بهانه‌ای است که اهمیت رونق وتوسعه آبادی‌های جذاب را به خود تلنگر بزنیم و حال و احوالی از روستاهای استان مرکزی بپرسیم.

---

بازار

---

استان مرکزی با دارا بودن یک‌هزار و ۱۱۶ روستا، یکی از غنی‌ترین زیست‌بوم‌های روستایی کشور به‌شمار می‌رود. این روستاها در دل خود میراثی از فرهنگ، اقتصاد، طبیعت و دانش را حفظ کرده‌اند و در سال‌های اخیر، با اجرای طرح‌های توانمندسازی، توسعه زیرساخت‌های ارتباطی، و حمایت از کارآفرینی محلی، جان تازه‌ای گرفته‌اند.

بر اساس آمار رسمی، ۳۲۳ هزار نفر از جمعیت استان در روستاها سکونت دارند که معادل ۲۳ درصد جمعیت کل استان است. این جمعیت در گستره‌ای از اقلیم‌های متنوع زندگی می‌کنند؛ از مناطق کوهستانی سردسیر تا دشت‌های حاصل‌خیز گرم‌سیر. همین تنوع اقلیمی، بستری مناسب برای توسعه کشاورزی پایدار، تولید محصولات استراتژیک، صنایع‌دستی، گردشگری بوم‌محور و اشتغال بومی فراهم کرده است.

در سال‌های اخیر، با توجه به تغییرات زیست‌محیطی، آلودگی هوا در شهرها و افزایش هزینه‌های زندگی شهری، تمایل شهرنشینان برای حضور در روستاها افزایش یافته است. هرچند این مهاجرت‌ها عمدتاً موقت و فصلی هستند، اما موجب گردش مالی، رونق ساخت‌وساز، و تقویت اقتصاد محلی در بسیاری از روستاها شده‌اند.

سیاست‌های اجرایی برای تحول روستایی

مدیرکل دفتر امور روستایی استانداری مرکزی، گفت: از مجموع یک‌هزار و ۱۱۶ روستای استان، ۲۷ روستا به‌عنوان هدف گردشگری انتخاب شده‌اند که با برنامه‌ریزی ویژه در مسیر توسعه زیرساخت‌ها، خدمات‌رسانی و جذب سرمایه‌گذار قرار دارند.

مهدی الیاسی افزود: انتخاب این روستاها از طریق کمیته‌ای متشکل از دستگاه‌های مرتبط انجام می‌شود. در این کمیته، مسائل، نیازها و ظرفیت‌های هر منطقه بررسی و نقشه راه توسعه آن‌ها تدوین می‌شود. تعریف طرح‌های هادی برای این روستاها با رویکردی متفاوت صورت می‌گیرد و ساخت‌وسازها باید بر اساس استعدادهای گردشگری و جانمایی اصولی انجام شود.

الیاسی با اشاره به اقدامات اجرایی گفت: ایجاد زیرساخت‌های خدماتی، رفاهی و اقامتی برای گردشگران، تقویت خدمات عمومی، مناسب‌سازی فضاهای عمومی و حمایت از سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به حوزه بوم‌گردی از جمله برنامه‌هایی است که به‌صورت ویژه در دستور کار قرار دارد.

وی ادامه داد: سال‌های اخیر، تسهیلات ارزان‌قیمت، تزریق بودجه و حمایت‌های ساختاری برای تقویت این روستاها انجام شده است و این اقدامات موجب شده تا روستاها نه‌تنها حفظ شوند، بلکه به بسترهای جدیدی برای رشد اقتصادی و اجتماعی تبدیل شوند.

مدیرکل دفتر امور روستایی استانداری مرکزی با تأکید بر نقش اشتغال بومی گفت: حمایت از مشاغل سنتی مانند کشاورزی، دامداری، فرش‌بافی، گلیم‌بافی و صنایع‌دستی مختص هر منطقه در دستور کار قرار دارد. استفاده از فناوری‌های نوین در این بخش‌ها موجب جذب جوانان، ارتقای بهره‌وری و تثبیت جمعیت شده است.

وی همچنین از اجرای طرح نیروگاه‌های خورشیدی در روستاها خبر داد و گفت: تاکنون ۱۵۰ روستا برای احداث نیروگاه خورشیدی اعلام آمادگی کرده‌اند و تفاهم‌نامه‌های لازم منعقد شده است. این طرح با حمایت استانداری و ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت، در مرحله اجرای عملیاتی قرار دارد و می‌تواند نقش مهمی در اشتغال‌زایی و پایداری اقتصادی ایفا کند.

الیاسی در پایان گفت: ساخت مجتمع‌های گردشگری در برخی روستاها نیز در دست اقدام است تا با ایجاد فضاهای اقامتی، تفریحی و فرهنگی، زمینه حضور بیشتر گردشگران و رونق اقتصادی فراهم شود.

نمونه‌هایی از ظرفیت‌های بومی در روستاهای استان

روستاهای متعددی در استان مرکزی به ویژه در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته‌اند و حتی روزهای غیر تعطیل مورد استقبال گردشگران قرار می‌گیرند از شهرهای موفق استان می‌توان به شهرستان تفرش اشاره کرد. روستاها در این شهرستان به سبک جدید اما در عین حال حفظ هویت و سبک تاریخی و قدیمی روستا بازسازی و بهسازی شده‌اند که از جمله این روستاها می‌توان به روستای طراران (دلارام)، با پرورش بیش از ۱۷۵ پزشک از ۱۸۰ خانواده، به "دهکده پزشکان" شهرت یافته اشاره کرد.

این روستا با کوچه‌باغ‌های سنگ‌فرش‌شده، تابلوهای آبی با نام پزشکان، و خانه تاریخی پروفسور اردشیر قوام‌زاده، نمونه‌ای از ظرفیت انسانی و فرهنگی در مناطق روستایی استان مرکزی محسوب می‌شود. از ایندست روستاها در شهرستان تفرش متعدد است و حتی در روزهای غیر تعطیل باید در ترافیک حضور گردشگران منتظر ماند و این نشان می‌دهد توسعه و توجه به روستاها می‌تواند زمینه حفظ و تقویت این مناطق شود.

در میان روستاهای استان مرکزی، برخی مناطق به‌عنوان نمونه‌هایی از ظرفیت‌های فرهنگی، تاریخی و انسانی معرفی شده‌اند. روستای هزاوه از توابع شهرستان اراک، زادگاه میرزا تقی‌خان امیرکبیر، با قدمتی تاریخی و طبیعتی بکر، یکی از این نمونه‌هاست. این روستا با چشمه‌سارهای متعدد، باغات انگور، خانه‌های خشتی پلکانی و آثار تاریخی مانند منزل امیرکبیر و امامزاده سلطان احمد(ع)، ظرفیت بالایی برای توسعه بوم‌گردی دارد.

همچنین می‌توان به روستاهای شهرستان شازند، محلات و خنداب نیز اشاره کرد که به واسطه طبیعت بکر روستاهای بسیار جذابی دارند که برخی باوجود فسافت طولانی از مرکز اراک همچنان مسیر تردد و عرق مردمانش باوجود مهاجرت قرار دارند و یک تلنگر کوچک که می‌تواند ایجاد امکانات مورد انتظار مردم باشد خود زمینه‌ای برای مهاجرت معکوس حتی به صورت فصلی می‌شود.

کلام آخر:

روستاهای استان مرکزی امروز دیگر صرفاً سکونت‌گاه‌های سنتی نیستند، بلکه به بسترهایی پویا برای توسعه پایدار، اشتغال مولد، انرژی پاک، حفظ میراث فرهنگی و ارتقای کیفیت زندگی تبدیل شده‌اند. با تدوین نقشه راه، اجرای طرح‌های زیرساختی، و مشارکت فعال جامعه محلی، این مناطق در مسیر تحول قرار گرفته‌اند.

ادامه این روند، می‌تواند روستاهای استان را به الگویی ملی در توسعه متوازن، تثبیت جمعیت، و بازتعریف نقش روستا در اقتصاد و فرهنگ کشور تبدیل کند، الگویی که از دل خاک، آینده‌ای روشن می‌سازد. الگویی که روستا را به عنوان گنجینه‌ای تاثیرگذار در اقتصاد کشور زنده و پابرجا نگه می‌دارد.