سبک دلبستگی، معیاری موثر در ارزیابی سلامت روابط زوجین

ایرنا/ کرج - ایرنا- ازدواج یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین روابط انسانی است که کیفیت آن نقش بسیار مهمی در سلامت روان و رضایت زندگی افراد ایفا می‌کند؛عوامل متعددی بر پایداری و موفقیت رابطه زناشویی تأثیرگذارند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها سبک دلبستگی فرد است.

به گزارش ایرنا ، نظریه دلبستگی که نخستین بار توسط جان بالبی مطرح شد، بر این اصل استوار است که تجربه‌های اولیه دوران کودکی با مراقبان اصلی، الگویی ذهنی برای روابط عاطفی بزرگسالی شکل می‌دهد؛ این الگوها به صورت ناخودآگاه در روابط زناشویی نیز تکرار می‌شوند و می‌توانند کیفیت رابطه، نحوه مدیریت تعارض‌ها و در نهایت احتمال طلاق را تحت تأثیر قرار دهند.

---

بازار

---

ارزیابی سبک دلبستگی پیش از ازدواج به عنوان یکی از ابعاد مهم مشاوره روان‌شناختی، امکان شناسایی نقاط قوت و ضعف در رابطه عاطفی زوجین را فراهم می‌آورد و می‌تواند راهنمای مؤثری برای پیشگیری از مشکلات و افزایش رضایت زناشویی باشد.
این دلبستگی که ریشه در روابط اولیه کودک با والدین دارد نه تنها در دوران بزرگسالی بلکه در کیفیت زندگی زناشویی و حتی احتمال طلاق نقش اساسی ایفا می‌کند.

روان‌شناسان معتقدند بسیاری از تعارضات زناشویی در واقع تکرار ناآگاهانه‌ای از الگوهای دلبستگی دوران کودکی هستند و در سال‌های اخیر مشاوره‌های پیش از ازدواج به ابزاری مهم برای شناسایی این الگوها و پیشگیری از بحران‌های بعدی در زندگی مشترک تبدیل شده‌اند.

ارتباط سبک دلبستگی با احتمال طلاق

یکی از عوامل بنیادین در کیفیت روابط عاطفی و زناشویی، سبک دلبستگی است که ریشه در تجربیات اولیه دوران کودکی دارد و نظریه دلبستگی که نخستین بار توسط جان بالبی مطرح شد بیان می‌کند که کیفیت ارتباط کودک با مراقبان اصلی‌اش (معمولاً والدین) الگویی درونی برای روابط عاطفی آینده شکل می‌دهد.

کودکانی که در سال‌های نخست زندگی تجربه‌ی مراقبت پایدار، حمایت‌گر و پاسخگو دارند به طور معمول سبک دلبستگی ایمن پیدا می‌کنند و در مقابل تجربه‌ی مراقبت بی‌ثبات، سرد یا متناقض سبب شکل‌گیری سبک‌های ناایمن (اجتنابی یا دوسوگرا/اضطرابی) می‌شود که این الگوها به‌صورت ناخودآگاه به بزرگسالی منتقل می‌شوند.

دلبستگی سالم ، ازدواجی پایدار

یک پژوهشگر اجتماعی و مشاورخانواده درگفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: افراد با دلبستگی ایمن به طور معمول در روابط اجتماعی احساس اعتماد، صمیمیت و انعطاف بیشتری دارند و قادرند هیجان‌های خود را مدیریت کنند، تعارض‌ها را به شیوه‌ای سازنده حل کنند و روابط پایدار ایجاد نمایند.

دکتر " احمد علی جبارزاده " اظها کرد: در مقابل افراد با سبک اجتنابی تمایل به فاصله‌گذاری عاطفی، ترس از صمیمیت و ناتوانی در بیان نیازها دارند. افراد با سبک اضطرابی نیز اغلب وابستگی شدید، ترس از طرد شدن و حساسیت بالا به نشانه‌های بی‌توجهی را تجربه می‌کنند؛ این ویژگی‌ها می‌تواند روابط اجتماعی را شکننده و پرتنش سازد.

وی اضافه کرد: زوجین با سبک ایمن، روابطی همراه با اعتماد، گفت‌وگوی باز و حمایت متقابل دارند که پایداری ازدواج را افزایش می‌دهد و افراد با دلبستگی اجتنابی ممکن است از تعهد یا نزدیکی عاطفی گریزان باشند و در مواجهه با مشکلات به جای گفت‌وگو به کناره‌گیری یا سردی روی آورند.
جبارزاده گفت: این افراد با دلبستگی اضطرابی اغلب به کنترل بیش از حد، شک و نگرانی دائمی نسبت به وفاداری همسر دچار می‌شوند و همین امر تنش و فرسایش عاطفی ایجاد می‌کند و تحقیقات نشان می‌دهد که وجود سبک‌های دلبستگی ناایمن در یکی یا هر دو همسر، احتمال بروز تعارضات حل‌نشده، کاهش رضایت زناشویی و در نهایت افزایش خطر طلاق را بالا می‌برد؛ و برعکس، سبک دلبستگی ایمن می‌تواند عاملی محافظتی باشد که حتی در شرایط بحرانی نیز به تداوم زندگی مشترک کمک کند.
وی بیان کرد: ریشه‌ی بسیاری از تعارضات زناشویی را می‌توان در الگوهای دلبستگی دوران کودکی جست‌وجو کرد چرا که شناخت این سبک‌ها و تلاش برای اصلاح الگوهای ناایمن از طریق مشاوره، روان‌درمانی و آموزش مهارت‌های ارتباطی می‌تواند نقش مهمی در کاهش احتمال طلاق و ایجاد ازدواجی پایدار ایفا کند.

این پژوهشگر تاکید کرد: بررسی سبک دلبستگی مراجعین در مشاوره پیش از ازدواج یکی از مهم‌ترین بخش‌های ارزیابی روان‌شناختی است، زیرا می‌تواند پیش‌بینی‌کننده کیفیت روابط عاطفی، میزان رضایت زناشویی و حتی احتمال تعارض یا طلاق باشد.

جبارزاده یادآورشد : در بررسی ها تاریخچه روابط عاطفی و خانوادگی بررسی کیفیت رابطه فرد با والدین و مراقبان اولیه در کودکی ، تجربه‌های عاطفی مهم، روابط قبلی، شکست‌ها یا جدایی‌ها، تحلیل الگوهای تکرارشونده (مثلاً جذب همسران سرد و دوری‌گزین، یا ترس از رها شدن و مشاهده تعامل زوجین مورد ارزیابی قرار می گیرد.

سبک دلبستگی متغیری کلیدی در روابط زوجین

این مشاور خانواده افزود: همچنین با جلسات مشترک، نحوه ابراز محبت، همدلی، پاسخ به ناراحتی یا مخالفت طرف مقابل مشاهده شده و افراد با دلبستگی ایمن به طور معمول انعطاف‌پذیرتر، آرام‌تر و پذیراتر هستند و یا با دلبستگی ناایمن (اجتنابی یا مضطرب) در برابر صمیمیت یا اختلاف واکنش‌های دفاعی شدیدتر نشان می‌دهند.
به هرحال با توجه به سبک دلبستگی نه‌تنها در تحلیل تعارض‌های زناشویی بلکه در پیشگیری از آن‌ها پیش از آغاز زندگی مشترک نیز نقش حیاتی دارد و مشاوره‌های دقیق، علمی و مبتنی بر ارزیابی روان‌شناختی می‌توانند زوجین را به سمت روابطی پایدار، آگاهانه و کم‌تنش هدایت کنند؛سبکی که در کودکی آغاز می‌شود می‌تواند سرنوشت یک ازدواج را رقم بزندچنانچه به‌موقع شناخته و اصلاح نشود.

تاکید آموزش مهارت های پیش از ازدواج

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل استان البرز از اجرای «طرح مشاوره پیش از ازدواج» به صورت ابتکاری در این استان خبرداد و گفت: در اجرای این طرح، بر آموزش مهارت‌های زندگی پیش از ازدواج تاکید شده است .
"فرید نجف نیا" گفت: امروزه بخشی از اختلافات و طلاق‌ها به خاطر ناآگاهی زوجین از مهارت‌های زندگی مشترک اتفاق می‌افتد و نداشتن مهارت گفتگو، ناآگاهی زوجین از وظایف و حقوق یکدیگر و ناتوانی در مدیریت اختلافات باعث شده است زندگی های زیادی به بن‌بست برسد.
وی با بیان اینکه جامعه هزینه‌های زیادی بابت طلاق، اختلافات خانوادگی، افسردگی‌ها و حتی آسیب‌های اجتماعی پرداخت می‌کند، اخاطرنشان کرد : هزینه های وارده فقط شامل هزینه های مالی نیست و آرامش روحی خانواده‌ها و امنیت روانی بچه‌ها از بین می‌رود و اگر جوانان از همان ابتدا مهارت‌های لازم را یاد بگیرند و با دید بازتری وارد زندگی شوند می‌توان از بروز خیلی از مشکلات جلوگیری کرد.

رییس شورای پیشگیری از وقوع جرم استان البرز، مشاوره پیش از ازدواج را یک راهکار کارآمد برای شناخت بیشتر زوجین از یکدیگر دانست و اضافه کرد: اثرات منفی عدم مشاوره فقط در موضوع طلاق و جدایی زوجین تاثیرگذار نیست و بسیاری از اختلافات زوجین و نیز با فرزندان و انحرافات و دعاوی و جرایمی که در میان خانواده ها و زوجین در حوزه خانواده و اجتماع رخ می‌دهد می‌تواند ناشی از عدم مشاوره پیش و پس از ازدواج باشد.

وی به نتایج حاصل از اجرای طرح الزامی شدن مشاوره پیش از ازدواج اشاره کرد و گفت: تقویت بنیان خانواده، کاهش نرخ طلاق، ارتقا سلامت و بهداشت روانی جامعه و پیشگیری از مشکلات روانشناختی از نتایج اجرای طرح الزامی شدن مشاوره پیش از ازدواج در استان البرزاست.