استاندارد، شریان حیاتی توسعه و ضامن امنیت ملی

ایرنا/ کرج - ایرنا- در جهان پیچیده و به هم پیوسته امروز، استانداردها دیگر فقط مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های فنی نیستند بلکه زبان مشترک، زیربنای تجارت بین‌المللی و مهم‌ترین ضامن کیفیت، ایمنی و سلامت عمومی در هر جامعه‌ای از جمله کشورمان محسوب می‌شوند.

به گزارش ایرنا، ۱۴ اکتبر برابر با ۲۲ مهرماه ،روز جهانی "استاندارد" نامگذاری شده است. شعار روز جهانی استاندارد امسال" چشم انداز مشترک، برای جهانی بهتر" است. در این روز کشورهای جهان مراسم ویژه ای برگزارمی‌کنند تا اهمیت استانداردها رادر زندگی انسان‌ها یادآور شوند.

---

بازار

---

استانداردها یک زبان جهانی ایجاد می‌کنند که به تولیدکنندگان اجازه می‌دهد محصولات خود را با اطمینان به بازارهای بین‌المللی عرضه کنند و به مصرف‌کنندگان این اطمینان را می‌دهد که محصولاتی که خریداری می‌کنند مطابق با بالاترین معیارهای ایمنی و عملکردی تولید شده‌است.

روز جهانی استاندارد، فرصتی برای بازنگری در جایگاه این رکن اساسی در مسیر توسعه پایدار کشور است ؛ این روز، یادآور این حقیقت است که کیفیت نه یک گزینه بلکه یک الزام است و استاندارد ابزاری برای تبدیل اهداف توسعه به واقعیت‌های ملموس در زندگی روزمره مردم و فعالیت‌های اقتصادی به شمار می رود.

استانداردسازی یک حوزه تک‌بعدی نیست بلکه ابعاد مختلفی از زندگی اقتصادی، اجتماعی و فنی یک کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ مهم‌ترین نقش استاندارد، حفاظت از جان و مال مردم است. این نقش حیاتی بنیاد هر جامعه‌ای را شکل می‌دهد که در آن شهروندان به سیستم‌های ایمنی و محصولات اطمینان دارند؛ ایمنی محصولات ، سلامت عمومی مهمترین دستاوردهایی است که با نگاه به استانداردها می توان آنها را در جامعه محقق کرد.

اهمیت کیفی از مسکن تا غذا و سلامت

استانداردهای ملی مانند الزامات ایمنی در لوازم خانگی، مواد غذایی، اسباب‌بازی‌ها، تجهیزات پزشکی یا استانداردهای ساخت‌وساز اطمینان می‌دهند که کالاها و خدمات عرضه شده فراتر از انتظارات اولیه، ایمن و قابل اعتماد هستند؛ به عنوان مثال استانداردهای مربوط به "مقاومت مصالح ساختمانی در برابر زلزله" مانند استانداردهای ۲۸۰۰ در ایران به طور مستقیم از تلفات جانی در بلایای طبیعی جلوگیری می‌کنند.

استانداردهای مربوط به صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی برای کنترل آلودگی‌ها، تعیین حداکثر مقادیر مجاز مواد شیمیایی و اطمینان از سلامت مواد نگهدارنده ضروری هستند؛ تخطی از این استانداردها به حوادث، مسمومیت‌ها، خسارات جانی و مالی و از بین رفتن اعتماد عمومی به تولیدکنندگان و نهادهای نظارتی منجر می‌شود.

علاوه بر محصول نهایی، استانداردهای مدیریتی مانند ISO ۹۰۰۱ برای مدیریت کیفیت یا ISO ۲۲۰۰۰ برای ایمنی مواد غذایی تضمین می‌کنند که فرآیندهای تولید به شکلی کنترل‌شده و مستمر انجام می‌شوند که خود به کاهش خطاهای انسانی و سیستمی کمک شایانی می‌کند.

استانداردسازی، عامل اصلی حذف موانع فنی تجارت (TBT) است؛ در یک اقتصاد جهانی عدم وجود استانداردهای مشترک می‌تواند به مثابه تعرفه‌های پنهان عمل کند زیرا هر کشور برای ورود کالا نیازمند اعمال فرآیندهای تأیید صلاحیت وقت‌گیر خواهد بود.

تاثیر استاندارد در بهبود جایگاه اقتصادی کشور

تاثیر استاندارد در بهبود جایگاه اقتصادی یک کشور در جهان موضوع مهم و قابل درک است چرا که رعایت الزامات استاندارد می تواند بابی به سمت بازارهای جهانی باشد.

هنگامی که محصولات یک کشور مطابق با استانداردهای بین‌المللی پذیرفته شده باشند مانند سری ISO، IEC یا استانداردهای منطقه‌ای، ورود آن‌ها به بازارهای جهانی تسهیل می‌شود؛ این امر نه تنها صادرات را افزایش می‌دهد بلکه موجب جذب سرمایه‌گذاری خارجی و افزایش رقابت‌پذیری صنایع داخلی می‌ شود؛ پذیرش استانداردهای بین‌المللی به معنای انطباق با بهترین شیوه‌های جهانی است که مزیت رقابتی ایجاد می‌کند.

کاهش هزینه‌های مبادلات

استانداردها با ایجاد قابلیت تعویض‌پذیری قطعات ، هزینه‌های زنجیره تأمین را کاهش می‌دهند؛ برای مثال، استانداردسازی اتصالات و رابط‌های الکترونیکی باعث می‌شود که تولیدکنندگان مختلف بتوانند قطعات مکمل تولید کنند که این امر به نفع مصرف‌کننده و تولیدکننده است.

همچنین استانداردها زمین بازی یکسانی برای همه رقبا فراهم می‌آورند؛ با تعیین حداقل کیفیت و عملکرد قابل قبول مانع از ورود محصولات غیراستاندارد و ارزان‌فروش به بازار می‌شوند که می‌توانند با ارائه کالاهای نامرغوب بازار را مختل کنند.
مواردی مانند استانداردهای بهره‌وری انرژی در لوازم خانگی (برچسب انرژی)، ساختمان‌ها (مبحث ۱۷ مقررات ملی ساختمان) و فرآیندهای صنعتی، صنایع را وادار به حذف اتلاف و استفاده بهینه از سرمایه‌های ملی مانند آب، انرژی و مواد اولیه می‌کنند؛ برای مثال، تعیین ضریب عملکرد (COP) حداقل برای سیستم‌های سرمایشی باعث می‌شود که بازدهی مصرف برق در کشور بهبود یابد.

مدیریت منابع و محیط زیست
استانداردهای زیست‌محیطی (مانند ISO ۱۴۰۰۱) چارچوبی را برای مدیریت تأثیرات محیطی سازمان‌ها فراهم می‌آورند؛ این استانداردها نه تنها به حفظ محیط زیست کمک می‌کنند بلکه با بهینه‌سازی فرآیندها و کاهش پسماند، هزینه‌های عملیاتی شرکت‌ها را نیز کاهش می‌دهند.

استانداردهای مربوط به قابلیت اطمینان می‌دهند که تجهیزات و زیرساخت‌ها در طول عمر مفید خود با حداقل خرابی کار خواهند کرد؛ این امر در بخش‌هایی مانند نفت، گاز و پتروشیمی که توقف تولید هزینه‌های هنگفتی دارد، حیاتی است.

موضوع دیگر اینکه استانداردسازی یک فرآیند ایستا نیست بلکه همگام با پیشرفت‌های علمی و فناوری به‌روز می‌شود؛ در واقع استانداردها اغلب به دنبال نوآوری‌ها حرکت می‌کنند تا از توسعه بدون چارچوب جلوگیری کرده و نوآوری‌های موفق را مقیاس‌پذیر سازند.

توسعه استانداردهای ملی برای حوزه‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی (AI)، اینترنت اشیا (IoT)، انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری‌های نوین، زیرساخت لازم برای بومی‌سازی و پذیرش این فناوری‌ها در کشور را فراهم می‌آورد، بدون وجود استانداردها هر شرکت ممکن است محصولی با زبان و پروتکل‌های اختصاصی خود تولید کند که قابلیت همکاری بین سیستم‌ها را از بین می‌برد.

تسهیل تحقیق و توسعه
استانداردهای آزمون و اندازه‌گیری دقیق، امکان مقایسه نتایج تحقیقاتی در آزمایشگاه‌های مختلف را فراهم می‌آورند؛ دقت در اندازه‌گیری‌ها که خود نیازمند استانداردسازی مرجع است، هسته اصلی هر فعالیت علمی موفق است ضمن آنکه استانداردها در توسعه زیرساخت‌های ملی نقش محوری دارند؛ برای مثال، استانداردسازی شبکه‌های ارتباطی یا استانداردهای متالورژی برای تولید فولاد در پروژه‌های بزرگ عمرانی تضمین‌کننده عملکرد بلندمدت و یکپارچگی سیستم‌های ملی است.

روز جهانی استاندارد فرصتی است تا کارشناسان، صنعتگران و برنامه ریزان تعهد خود را به ارتقای فرهنگ کیفیت و پذیرش استانداردهای سخت‌گیرانه تجدید کنند. این روز باید یادآور این باشد که حرکت به سوی جهانی شدن، مستلزم رعایت دقیق‌ترین معیارهاست و نه فقط اکتفا به حداقل‌ها.

استاندارد، ستون فقرات توسعه صنعتی، ضامن اعتماد مصرف‌کننده و کارت ویزیت یک ملت در عرصه جهانی است. بدون چارچوب‌های استاندارد، هر گونه تلاش برای توسعه اقتصادی پایدار یا تضمین ایمنی عمومی به صورت پراکنده و ناپایدار خواهد بود.

سرمایه‌گذاری در نهادهای استانداردسازی، تقویت زیرساخت‌های اندازه‌شناسی و ترویج فرهنگ استاندارد به عنوان پایه و اساس توسعه باید در اولویت برنامه‌های توسعه‌ای کشور قرار گیرد؛ تنها با تضمین کیفیت در کوچک ترین اجزای تولید تا بزرگ‌ترین زیرساخت‌های ملی می‌توان شاهد شکل‌گیری اقتصادی ایمن‌تر، رقابتی‌تر و پیشرفته‌تر بود. استاندارد نه تنها کیفیت محصول را تضمین می‌کندبلکه کیفیت حکمرانی و اعتماد عمومی را نیز تقویت می‌نماید.

روز جهانی استاندارد ؛ ابتکار نوین و انتخاب زبان مشترک

مسعود جوادی مدیرکل استاندارد استان البرز به مناسبت روز جهانی استاندارد گفت: روز جهانی استاندارد در واقع گرامیداشت روزی است که جامعه جهانی در ابتکاری نوین با انتخاب زبانی مشترک به بیان برآیند خرد جمعی پرداخته و سه سازمان بزرگ بین‌المللی استاندارد (ISO)، کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک (IEC) و اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) در سال ۱۹۵۶ یک سازمان بین‌المللی برای تسهیل فرآیند استانداردسازی ایجاد کردند.

وی ادامه داد: توسعهٔ پایدار در سال های اخیر به عنوان یک نقشه‌راه برای دستیابی به آینده‌ای بهتر و پایدارتر و حفظ منابع مورد نیاز نسل های آینده و حل چالش های مهم برای جهان امروز مطرح شده است.

مدیرکل استاندارد البرز گفت: امسال " مشارکت برای تحقق اهداف" به عنوان شعار روز جهانی استاندارد معرفی شده که بیان کننده نگاه ویژه به حل چالش های زیست محیطی، تغییرات اقلیمی، کاهش فقر و نابرابری ها، آموزش برای همگان و شهرها و جوامع پایدار است.

جوادی بیان کرد: سازمان ملی استاندارد ایران با قدمتی تاریخی و بیش از یکصد سال، سازمانی است که همواره نقش موثری در ارتقای محصولات و فرآورده تولیدی و خدماتی ایفا کرده و با حمایت از بخش خصوصی با حفظ وظایف حاکمیتی هیچ گاه نگاه تقابلی در حوزه های صنعت، تجارت و بازرگانی نداشته است.

وی تاکید کرد: گام های بنیادین و اساسی در ارتقای کیفیت، حفظ حقوق شهروندان در حوزه سلامت و حمایت از تولید کننده با تسهیل فرآیند استانداردسازی ، حاکی از نقش غیر قابل انکارسازمان ملی استاندارد در جامعه امروز کشور است.
جوادی از جامعه صنعتگران، بازرگانی و تجارت استان البرز که با تلاش شبانه روزی خود در مسیر بهبود کیفیت خدمات وتولید گام برمی دارند قدردانی کرد و گفت : در این استان بیش از چهار هزار واحد تولیدی و صنعتی وجود دارد که تاکنون تعداد زیادی از این واحدها توانسته اند با بهبود کیفیت محصولات در سطح جهانی بدرخشند.

مدیرکل استاندارد البرز گفت : پایش های مستمر و شبانه روزی این مجموعه همگام با سراسر کشور برای ارتقای سطح کمی و کیفی تولیدات و خدمات مختلف در استان با تمام توان ادامه دارد.

بخش پشتیبانی و اداری سازمان ملی استاندارد ایران در استان البرز مستقر است.