ریتم زندگی در قشم با نوای عود و دریا

فارس/ قشم با آیینهای موسیقایی چون «رزیف» و «ذکر و ذاکرین» میراثی زنده از تاریخ فرهنگی جنوب در خود دارد. اکنون با تکیه بر این گنجینه شنیداری، ایده «گردشگری موسیقی» میکوشد تا نغمههای کهن ساحلنشینان را به فرصتی نو برای توسعه پایدار و اقتصاد مردمی بدل کند.
طرح «گردشگری موسیقی» بهعنوان راهبردی نوآورانه در حوزه گردشگری فرهنگی و هنری، میتواند جایگاه جزیره جهانی قشم را در نقشه گردشگری ایران به مرتبهای تازه ارتقا دهد.
بررسی سخنان آزاده عابدینزاده، سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سازمان منطقه آزاد قشم، نشان میدهد این ایده نه تنها ظرفیت هنری و فرهنگی جزیره را آشکار میسازد، بلکه سازوکاری اقتصادی و اجتماعی برای تقویت اشتغال و حفظ میراث ناملموس جنوب ایران به شمار میرود.
موسیقی؛ زبان مشترک فرهنگ و گردشگری
قشم، جزیرهای با پیشینه تمدنی و قومی متنوع، از دیرباز با ریتم دریا، صدای باد و نغمه کار، پیوندی دیرینه داشته است.
موسیقیهای آیینی چون «زار»، «ذکر و ذاکرین»، «رزیف» و نغمههای صیادی، روایتگر زندگی و ایمان مردم ساحلنشیناند. این موسیقی نه تنها ابزار بیان احساسات، بلکه بخشی از حافظه تاریخی و هویت اجتماعی جزیره است.
بر همین اساس، «گردشگری موسیقی» در قشم میتواند تجربهای متفاوت برای گردشگران داخلی و خارجی رقم بزند؛ سفری برای شنیدن، لمس کردن و مشارکت در مراسمی که موسیقی در آن عنصر زندگی است، نه صرفاً نمایش.
اقتصاد فرهنگی و فرصتهای اشتغالاز منظر اقتصادی، گردشگری موسیقی بهطور مستقیم با اشتغال هنرمندان، سازندگان سازهای سنتی، برگزارکنندگان رویدادهای فرهنگی و فعالان صنایع دستی پیوند دارد.
برگزاری جشنوارههایی چون «عودنوازی قشم» و رویداد تازه «فستیوال موسیقی و هنر کاوان» نمونههای عملی از حرکت جزیره به سمت این گونه گردشگریاند.
چنین رویدادهایی میتوانند چرخهای از تولید، آموزش و مصرف فرهنگی را ایجاد کنند که منافع آن نه تنها به هنرمندان بلکه به کسبوکارهای محلی، اقامتگاههای بومگردی و صنایع وابسته سرریز میکند.
فستیوال کاوان؛ احیای میراث ناملموس در قالبی مدرن
فستیوال «کاوان» که از ۲۰ مهر تا دوم آبان در قشم برگزار میشود، نخستین گام جدی برای تحقق این رویکرد است. ساختار دوبخشی آن ـ شامل اجرای گروههای محلی و کنسرتهای بزرگ ـ نشان از تلفیق دو نگاه دارد: حفظ اصالت بومی و جذب مخاطب گسترده.در کنار موسیقی، بازارچه صنایع دستی، کارگاههای آموزشی، تورهای ستارهشناسی و غذاهای سنتی، فستیوال را از یک رویداد صرفاً هنری به تجربهای چندوجهی و اقتصادی بدل میکند.
حضور فعالان بخش خصوصی، اقامتگاهداران و روستاییان غرب جزیره نیز نشان میدهد گردشگری موسیقی در قشم از دل جامعه برخاسته است، نه صرفاً در قالب تصمیمی اداری.
چشمانداز آینده: از صدا به سرمایه فرهنگی
آنچه قشم را از دیگر مقاصد فرهنگی متمایز میکند، پیوند طبیعی میان فرهنگ دریا، آیینهای جمعی و موسیقی است. این سرمایه فرهنگی میتواند با تدوین «تقویم رویدادهای موسیقایی قشم» به سرمایهای اقتصادی و اجتماعی پایدار بدل شود.
در شرایطی که بسیاری از مناطق گردشگری کشور به تکرار الگوهای مشابه گرفتارند، قشم میتواند با اتکا بر «گردشگری موسیقی» الگویی از توسعه بومی و مردمی ارائه کند؛ الگویی که صدا و ساز محلی را به زبان توسعه ترجمه میکند و به اقتصاد دریاپایه و فرهنگمحور ایران جان تازهای میبخشد.
در افق این رویکرد، موسیقی قشم دیگر صرفاً خاطرهای از گذشته نخواهد بود، بلکه به عنوان ساز زندگی، ریتم آینده جزیره را خواهد ساخت.