پیوند طلایی اقتصاد و فرهنگ؛ دستاورد اجلاس ایران و افغانستان

ایرنا/ بیرجند- ایرنا- اجلاس توسعه همکاری‌های مشترک ایران و افغانستان اولین تجربه خراسان جنوبی برای میزبانی از آینده تجارت شرق کشور بود که به منظور تسهیل مراودات تجاری، رفع موانع موجود و گستری تبادل دانش فنی برگزار شد؛ افزایش امنیت مرزها، تسهیل ترانزیت کالا، تقویت زیرساخت‌ها و افزایش تمرکز بر مشترکات فرهنگی از محورهای مهم این نشست بود که نقش موثری در بهبود فضای کسب‌وکار میان دو کشور ایفا می‌کند.

به گزارش ایرنا خراسان جنوبی به‌عنوان یکی از سه استان مرزی ایران با افغانستان، با ۳۳۱ کیلومتر مرز مشترک و دسترسی به مرز رسمی بین‌المللی ماهیرود، جایگاه ویژه‌ای در تجارت فرامرزی دارد.

---

بازار

---

این استان سالانه بیش از یک‌سوم صادرات ایران به افغانستان را از طریق همین مرز انجام می‌دهد و اکنون، قصد دارد نقش خود را از یک مسیر ترانزیتی صرف، به شریک اقتصادی فعال و هدفمند ارتقا دهد.

از آنجایی که سیاست اصولی و راهبردی دولت چهاردهم در حوزه دیپلماسی، توسعه همکاری‌ها با کشورهای همسایه و حضور فعال در سازمان‌های اقتصادی و تجاری بین‌المللی است، مدیران ارشد خراسان جنوبی به دنبال تحقق این امر سفری را ۲۳ فرودین امسال به ولایت فراه افغانستان داشتند تا ضمن معرفی ظرفیت‌ها و فرصت‌های توسعه همکاری‌ها در زمینه تعاملات مرزی، اقتصادی و درمانی فصل مشترکی بین ۲ استان باز کنند.

در ادامه اجرای سیاست دیپلماسی مرزی با دعوت خراسان جنوبی والی فراه افغانستان هم ۱۰ خرداد ماه امسال در رأس هیأتی بلندپایه از طریق مرز ماهیرود وارد استان شد.

توسعه همکاری‌ها در زمینه کشت فراسرزمینی، فرآوری معادن، انرژی خورشیدی و گردشگری سلامت از دیگر نتایج و دستاوردهای سفر والی فراه به خراسان جنوبی که در تاریخ ۲۰ ساله استان سابقه نداشته است.

اما در ابتکار و اقدامی مشترک بین بخش خصوصی و دولتی، برگزاری نخستین نمایشگاه فرصت‌های مشترک تجارت و سرمایه‌گذاری ایران و افغانستان با محوریت خراسان جنوبی برگزار شد که از ۲۶ تا ۲۹ مهرماه ۱۴۰۴ در محل نمایشگاه بین‌المللی بیرجند برگزار می‌شود، این رویداد مهم فرصتی بی‌نظیر برای معرفی ظرفیت‌های اقتصادی و همکاری‌های راهبردی دو کشور در حوزه‌های معدن، کشاورزی، تجارت و فناوری‌های نوین است.

در همین راستا اجلاس توسعه همکاری‌های مشترک ایران و افغانستان به میزبانی بیرجند امروز در فرهنگسرای شهر با حضور مقامات ارشد وزارت کشور، نمایندگان بخش خصوصی و فعالان اقتصادی دو کشور برگزار شد.

این رویداد مهم که به منظور تقویت و گسترش روابط اقتصادی، تجاری و فرهنگی میان جمهوری اسلامی ایران و کشور دوست و همسایه افغانستان طراحی شده بود، نقطه عطفی در همکاری‌های دو جانبه به شمار می‌رود.

از آنجایی که خراسان جنوبی به دلیل داشتن مرزهای فعال با افغانستان، به‌عنوان نقطه اتصال کلیدی ایران به بازار افغانستان شناخته می‌شود. ظرفیت‌های معدنی، کشاورزی و صنایع تبدیلی استان، این منطقه را به یکی از محورهای اصلی توسعه همکاری‌های اقتصادی دو کشور تبدیل کرده است لذا در این اجلاس تأکید شد که بخش خصوصی و دولت استان به دنبال تعمیق روابط برد-برد با افغانستان هستند و سهم قابل توجهی در تجارت دو جانبه دارند.

با وجود ظرفیت‌های گسترده، موانع قانونی، تجاری و زیرساختی، از جمله مشکلات امنیتی و مسائل مربوط به واردات و صادرات، چالش‌های مهمی برای همکاری‌های اقتصادی بین ایران و افغانستان محسوب می‌شود که در این اجلاس راهکارهایی برای تسهیل تجارت و افزایش همکاری‌ها ارائه شد و پیشنهاداتی برای رفع موانع و بهبود فضای اقتصادی مطرح شد.

بخش خصوصی به دنبال تجارت برد- برد

علیرضا خامه‌زر، رئیس اتاق بازرگانی بیرجند، با تأکید بر اهمیت توسعه روابط تجاری برد-برد با افغانستان، گفت: بخش خصوصی خراسان جنوبی به عنوان پل ارتباطی مهم اقتصادی میان دو کشور، بر گسترش بازارهای صادراتی و وارداتی تأکید دارد و این اجلاس فرصتی ارزشمند برای افزایش تعاملات و تقویت همکاری‌ها بود.
نایب رئیس اول اتاق بازرگانی ایران هم در این اجلاس تأکید کرد که آینده همکاری‌های دو کشور نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت، سرمایه‌گذاری و بازنگری در زیرساخت‌هاست.

محمد رضا بهرامن با اشاره به ظرفیت‌های ویژه خراسان جنوبی به‌خصوص در حوزه معدن، خواستار تبدیل این ظرفیت‌ها به ثروت واقعی برای کشور شد و بر ضرورت تعادل در تراز تجاری میان ایران و افغانستان تأکید کرد.

دستیار وزیر و مدیرکل آسیای جنوبی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هم گفت: استان‌های خراسان جنوبی و فراه نیز مانند خراسان رضوی و هرات، می‌توانند کمیسیون‌های مشترک استانی برای توسعه تعاملات اقتصادی برگزار کنند تا با این اقدام روابط اقتصادی دو کشور بیش از گذشته تقویت شود.

محمد رضا بهرامی بر لزوم هماهنگی سیاست‌های اقتصادی و سیاسی در راستای تقویت روابط بین ایران و افغانستان تاکید کرد و گفت: برای توسعه پایدار، لازم است که سیاست‌ها و اقتصاد به‌طور هم‌زمان پیش برود و روابط اقتصادی باید به‌گونه‌ای باشد که منافع متقابل دو طرف را تامین کند و از پایدار بودن این روابط اطمینان حاصل شود.

مرز؛ مسیر پرثمر برای دو کشور

رئیس اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری ولایت فراه افغانستان هم در اجلاس توسعه همکاری‌های ایران و افغانستان، بر ضرورت بازنگری جدی در روند تجارت مرزی تاکید کرد و گفت: با وجود حجم بالای کالاهای ایرانی که به افغانستان وارد می‌شود، ضعف مدیریت و بی‌توجهی به ظرفیت‌های مرزها باعث شده کالاها به شکل غیرمستقیم و از طریق واسطه‌ها به دست مصرف‌کنندگان برسد.

دین محمد نعمتی افزود: این شرایط مانع از بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های دو کشور و ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی مشترک شده است. نعمتی با اشاره به نیاز روزانه حدود ۶۰۰ کامیون خالی در مسیر تجارت، خواستار تسهیل بیشتر عبور و مرور و رفع مشکلات گمرکی شد.

وی تصریح کرد: همکاری دو کشور باید نه فقط بر پایه تجارت یک‌طرفه، بلکه با عشق، برابری و برد-برد باشد تا ظرفیت‌های مشترک به ثروتی پایدار تبدیل شود. او همچنین از مسئولان ایران خواست توجه ویژه‌ای به مرزهای مشترک و توسعه زیرساخت‌ها داشته باشند تا این شاهراه اقتصادی، به مسیری امن و پرثمر برای هر دو ملت بدل شود.

سرکنسولگری افغانستان در مشهد هم با تأکید بر سیاست متوازن و اقتصادمحور افغانستان، گفت: این کشور آماده است در چارچوب روابط دوستانه با جمهوری اسلامی ایران، بسترهای مشترک اقتصادی و سرمایه‌گذاری را تقویت کند.

نورمحمد متوکل با اشاره به سیاست‌های دولت جدید در کابل اظهار کرد: نمایشگاه‌ها زمینه مناسبی برای معرفی تولیدکنندگان و محصولات آنان فراهم می‌کنند و این فرصت‌ها باید از سوی تجار و سرمایه‌گذاران هر دو کشور مورد استفاده قرار گیرد.

تاکید چهار نماینده بر توسعه روابط تجاری در مرز

چهار نماینده خراسان جنوبی در مجلس شورای اسلامی هم هر کدام بر پیشبرد اهداف اقتصادی در تجارت با افغانستان تاکید کردند و مرز را پل حیاتی برای توسعه اقتصادی شرق کشور دانستند.

محمد نصیری نماینده شهرستان‌های فردوس، بشرویه، سرایان و طبس در مجلس شورای اسلامی با مرور تجربه سفر هیئت ایرانی به افغانستان، از میزبانی گرم و نگاه مثبت کابل گفت؛ نگاهی که اگر با اراده‌ای داخلی همراه شود، می‌تواند مرز را از یک «خط جداکننده» به یک «نقطه اتصال صنعتی و تجاری» تبدیل کند.

نماینده مردم بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس خراسان جنوبی هم بر توسعه همکاری‌های علمی، اقتصادی و فرهنگی با کشور افغانستان تأکید کرد. سید حسن هاشمی از حضور نزدیک به هزار دانشجوی افغانستانی در استان به‌عنوان نقطه قوت روابط دو کشور یاد کرد و اشتراکات فرهنگی و ظرفیت تجاری خراسان جنوبی را برای تقویت پیوندهای دو ملت برجسته دانست.

نماینده مردم قاینات و زیرکوه در مجلس شورای اسلامی هم اراده مشترک دو ملت برای پیشبرد اقتصاد، معیشت و اشتغال را چراغ راه توسعه استان خراسان جنوبی دانست.

سلمان اسحاقی، رونمایی از مرز رسمی یزدان را نمادی از پیوندهای دیرینه و فرصتی طلایی برای رونق ترانزیت و تجارت بین‌المللی خواند.

وی با اشاره به پروژه‌های بهداشتی مهم از جمله بیمارستان زیرکوه که با حمایت وزارت بهداشت و سازمان بهداشت جهانی در حال اجراست، بر توسعه همه‌جانبه و زیرساختی استان تأکید کرد.

نماینده قاینات و زیرکوه در مجلس شورای اسلامی با نگاهی امیدوارانه گفت: اگر این اراده و نگاه توسعه‌ای حفظ شود، می‌توان آینده‌ای درخشان‌تر و همکاری‌های ماندگارتر بین ایران و افغانستان رقم زد.
نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی هم خراسان جنوبی را شاهراه آینده ترانزیت منطقه معرفی کرد؛ استانی که می‌تواند افغانستان را به آب‌های آزاد و حتی به بازارهای اروپا متصل کند.

مصطفی نخعی، با اشاره به مرز ماهیرود و موقعیت استراتژیک شرق کشور، گفت: این مسیر نه‌تنها ظرفیت ترانزیتی با افغانستان، بلکه نقش بالقوه‌ای در طرح‌های کلان منطقه‌ای مانند کمربند اقتصادی چین دارد و می‌تواند به دروازه جدیدی برای ترانزیت آسیای میانه تبدیل شود.

وی تاکید کرد: توسعه واقعی زمانی رقم می‌خورد که این‌گونه نشست‌ها به تصمیم‌های عملیاتی و اثرگذار منتهی شود؛ تصمیم‌هایی که آینده‌ای مشترک و پایدار را برای دو کشور همسایه رقم بزند.

تسهیل فرآیندهای مرزی برای افزایش تعاملات تجاری

رئیس سازمان منطقه ویژه اقتصادی خراسان جنوبی هم با تاکید بر ظرفیت‌های بالای منطقه در توسعه تجارت با افغانستان، گفت: رفع موانع مرزی برای تسهیل تبادلات تجاری ضروری بوده چراکه توسعه روابط اقتصادی ایران و افغانستان زمینه‌ساز رونق و ثبات منطقه است.

مرتضی صفدری‌زاده اظهار کرد: ظرفیت‌های قابل توجه استان در گسترش تجارت با افغانستان و سهم بیش از ۴۰ درصدی خراسان جنوبی در صادرات به این کشور نیازمند تسهیل فرآیندهای مرزی برای افزایش تعاملات تجاری است.

وی با اشاره به اهمیت روابط تجاری و اقتصادی دو کشور تصریح کرد: خراسان جنوبی با ظرفیت‌های ویژه خود، از جمله پایانه‌های صادراتی مرزی و منطقه ویژه اقتصادی، در سال‌های اخیر نقش موثری در توسعه تجارت با افغانستان ایفا کرده است.

اشتراکات فرهنگی، زمینه‌ساز تحکیم روابط

استاندار خراسان جنوبی نیز به رشد ۱۳۰ درصدی واردات و بیش از ۱۲۰ درصد رشد ارزش صادرات به افغانستان اشاره کرد و خراسان جنوبی را دروازه اصلی تعامل اقتصادی ایران با همسایه شرقی خواند.

سید محمد رضا هاشمی از فعال‌سازی گذرگاه یزدان و صدور بیش از ۱۱ هزار ۵۰۰ مجوز کولبری برای مرزنشینان به‌عنوان زیرساخت‌های مهم توسعه همکاری‌ها یاد کرد و گفت: اشتراکات فرهنگی، حضور بیش از ۸۰۰ دانشجوی افغانستانی و نقش پررنگ بخش خصوصی، زمینه‌ساز تحکیم روابط دو کشور است.

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای وزارت کشور به عنوان سخنران اصلی این اجلاس هم گفت: وزارت کشور با تمرکز بر تقویت روابط اقتصادی و تجاری استان‌ها با ۱۵ کشور همسایه، از جمله افغانستان و چین، برنامه‌ریزی گسترده‌ای برای افزایش صادرات، رفع ناترازی تجاری و توسعه ظرفیت‌های کشاورزی و صنعتی در استان‌ها دنبال می‌کند.

مهدی دوستی اظهار کرد: وزارت کشور در حوزه اقتصاد و توسعه منطقه‌ای با تمام ظرفیت و هم‌صدایی دستگاه‌های مرتبط در تلاش است تا با استفاده از ظرفیت‌های داخلی و ارتباط با کشورهای همسایه، رشد اقتصادی استان‌ها را تسریع کند.

وی افزود: یکی از گام‌های مهم ما ایجاد و توسعه تجارت با ۱۵ کشور همسایه است که نقش کلیدی در متوازن‌سازی تجارت خارجی دارد.

در پایان این اجلاس تمبر نخستین نمایشگاه فرصت‌های مشترک تجارت و سرمایه گذاری ایران و افغانستان هم رونمایی شد.

رونمایی از پنج کتاب فرصت‌های سرمایه گذاری در خراسان جنوبی از دیگر بخش‌های این اجلاس بود.

حاشیه‌:

خراسان جنوبی، به‌عنوان شاهراه تاریخی تجارت که روزگاری مسیر جاده ابریشم و راه ادویه از آن عبور می‌کرد، بار دیگر به بهانه نمایشگاه مشترک ایران و افغانستان در کانون توجه قرار گرفت.

بیش از ۲۰۰ مسئول بلند پایه دولتی و فعال بخش خصوصی امروز در اجلاس توسعه همکاری‌های مشترک بین ایران و افغانستان به میزبانی بیرجند گردهم آمدند تا نقش راهی برای پیشرفت اهداف اقتصادی دو کشور ترسیم کنند.

اجلاسی که از یک سال قبل برنامه ریزی آن در استان شروع شد و با تغییر استاندار خراسان جنوبی روند برگزاری آن جدیت بیشتری به خود گرفت. از همین رو تشویق ایستاده حاضران برای سید محمد رضا هاشمی، نشانی از همدلی و امید به توسعه پایدار منطقه داشت.

یکی دیگر از حاشیه‌های قابل توجه در اجلاس توسعه همکاری‌های مشترک بین ایران و افغانستان اجرای موسیقی محلی «ای یار جانی» بود که پیام وحدت و همبستگی با خود به همراه داشت و فضایی گرم و صمیمی به اجلاس بخشید لذا این بخش هنری اجلاسیه پیوند فرهنگی میان شرکت‌کنندگان را تقویت کرد.

از تریبون اقتصاد تا نیکی به همسایگی

در میان آمارها، تحلیل‌ها و پیشنهادهای اقتصادی، لحظه‌ای متفاوت در سخنان محمد نصیری نماینده مردم چهار شهرستان خراسان جنوبی، توجه حاضران را جلب کرد. آنجا که با صدایی آرام‌تر اما پر از معنا، گفت: در آیات قرآن، خداوند ما را به نیکی با همسایگان سفارش کرده است.

این جمله، نه یک تعارف دیپلماتیک بود و نه جمله‌ای برای پایان سخنرانی، بلکه یادآوری بود از ریشه‌ای‌ترین مفاهیم انسانی و دینی که سیاست و اقتصاد امروز منطقه می‌تواند بر آن بنا شود: "تعامل از سر اخلاق، نه اجبار؛ همکاری از جنس همدلی، نه صرفاً تبادل کالا."

سید حسن هاشمی، نماینده مردم بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس شورای اسلامی هم زمانی که از جمع آوری کمک خیران برای تامین کمک هزینه دانشجوی افغانستانی سخن به میان آور با تشویق حاضران رو به رو شد.

البته تشویق ایستاده استاندار از سوی مهمانان اجلاس همکاری‌های مشترک بین ایران و افغانستان بازتابی نیز داشت آنجایی که سید محمد رضا هاشمی ابتدای سخنرانی اش با لحنی صمیمی اما جدی، بخش خصوصی را یکی از ارکان اصلی تحول اقتصادی در روابط با افغانستان معرفی کرد و آن تشویق را شایسته فعالان اقتصادی در استان دانست.

این جمله که با لبخند همراه بود، مورد توجه حضار قرار گرفت و با تشویق ممتدی همراه شد.