جمشید عزیزخانی؛ نماد نبوغ و خلاقیت/ نامی ماندگار از موسیقی کردی

ایرنا/ تهران- ایرنا- پژوهشگر و مدرس موسیقی با اشاره به اهمیت جایگاه زنده‌یاد جمشید عزیزخانی در موسیقی گفت: این هنرمند نماد نبوغ، خلاقیت و ذکاوت در موسیقی است و نقش مهمی در حفظ و ترویج موسیقی کُردی و ایرانی ایفا کرد.

به گزارش خبرنگار موسیقی ایرنا، آیین یادمان زنده‌نام جمشید عزیزخانی خواننده و آهنگساز فقید همزمان با چهلمین روز درگذشت او شامگاه دوشنبه (۲۸ مهرماه) با حضور محمدعلی مرآتی، فاضل جمشیدی، شمسی صادقی، احمد سوری، خانواده این هنرمند فقید، صبا عزیزخانی و جمعی از هنرمندان با اجرای امین دارابی در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد.

---

بازار

---

طبق اعلام قبلی قرار بود حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی ایران و هادی منتظری آهنگساز، نوازنده کمانچه و ویولن در این برنامه حضور داشته باشند و سخنرانی کنند که هیچ یک حضور نداشتند و اعلام شد که منتظری به دلیل بیماری در این برنامه حضور پیدا نکرده است.

امین دارابی نوازنده و مدرس دف و سازهای کوبه‌ای و از دوستان زنده‌یاد عزیزخانی در ابتدای این آیین با بیان ویژگی‌های هنری و شخصیتی زنده‌یاد عزیزخانی از حاضران درخواست کرد که برای ادای احترام به این هنرمند فقید یک دقیقه سکوت کنند.

نقش عزیزخانی در حفظ موسیقی کردی و ایرانی

محمدعلی مرآتی پژوهشگر، مدرس موسیقی و مدیرعامل سابق انجمن موسیقی ایران در این آیین ضمن عرض تسلیت به مناسبت درگذشت جمشید عزیزخانی هنرمند برجسته موسیقی کردی و تاثیرگذار در جامعه هنری ایران، به ویژه در کرمانشاه و ابراز همدردی و آرزوی صبر برای خانواده او، به خاطرات خود با زنده‌یاد عزیزخانی اشاره کرد و از اهمیت و جایگاه ویژه او در ذهن و دل مردم سخن گفت.

وی گفت: چهار موضوع اصلی درباره زندگی و هنر زنده‌یاد عزیزخانی مورد توجه است؛ اول؛ زندگی و ویژگی‌های شخصیتی او، دوم؛ ویژگی‌های موسیقی و تکنیک‌های خاص او، سوم؛ همکاری‌هایش با بزرگان موسیقی ایران و کرمانشاه و چهارم؛ تاثیرات و میراثی که از او باقی مانده است، نام این هنرمند «جمشید» برگرفته از نام‌های یکی از اساطیر شاهنامه است؛ او همچون نامش فروتن، شوخ‌طبع و مهربان بود و شخصیت بی‌ادعایی داشت.

مرآتی افزود: عزیزخانی سال ۱۳۵۳ در جشنواره رامسر، مقام اول را در رشته آواز کسب کرد و طی فعالیت ۴۰ ساله‌اش در موسیقی، آثار برجسته‌ای را اجرا کرد که شامل بیش از ۸۰۰ قطعه موسیقی است، «سفرنامه کردستان» به عنوان حافظه تاریخی موسیقایی او در کرمانشاه و کردستان بزرگ از یادگارهای ارزشمند است.

این پژوهشگر موسیقی بیان کرد: عزیزخانی توانایی خاصی در تلفیق موسیقی محلی با سازهای مختلف داشت، او به تسلط کامل بر سازمان‌دهی و تکنیک‌های آواز و تقویت صدای خاص خود مشهور بود، که این ویژگی‌ها او را در میان خوانندگان پیش از انقلاب متمایز می‌کرد. عزیزخانی با بزرگان موسیقی مانند مجتبی میرزاده همکاری‌های مشترکی داشت و با نبوغ و مهارت بی‌نظیر خود درخشید و آثاری از جمله قطعه «نیلوفر» با تنظیم مجتبی میرزاده از جمله آثار تاثیرگذار در این حوزه است.

وی با اشاره به اهمیت شعر و شعرخوانی در آثار عزیزخانی اظهارداشت: آثار و ترانه‌های او، به‌ ویژه در قالب موسیقی گورانی که نماد میراث فرهنگی موسیقی کردی است و در چهار کشور ایران، عراق، سوریه و ترکیه رایج است، نه تنها زبان و فرهنگ منطقه را تثبیت کرده بلکه زیبایی‌های زبانی و لهجه‌های مختلف را حفظ کرده است؛ عزیزخانی در تثبیت زبان و لهجه‌های مختلف در موسیقی کردی و ویژگی‌های ریتمیک آن نقش تاثیرگذاری داشت.

مرآتی خاطرنشان کرد: عزیزخانی نماد نبوغ، خلاقیت و ذکاوت در موسیقی است و نقش مهمی در حفظ و ترویج موسیقی کردی و ایرانی ایفا کرد، او اسطوره و نماد هویت ملی و فرهنگی ایران است. امیدوارم یاد و نام جمشید بزرگ همواره زنده بماند و از همه می‌خواهم که عشق و احترام خود را نسبت به او ابراز کنند.

جمشید عزیزخانی فردی خستگی‌ناپذیر و همواره امیدوار بود

شمسی صادقی بازیگر سینما و تلویزیون و از دوستان خانواده عزیزخانی نیز در ادامه این آیین اظهارداشت: مراسم بزرگداشت استاد جمشید عزیزخانی با اجرای موسیقی بسیار زیبا و دلنشین برگزار شد که نشان‌دهنده عشق و ارادت عمیق به این هنرمند فقید بود. عزیزخانی فردی جنگنده، خستگی‌ناپذیر و همواره امیدوار بود که محدودیت‌های خود را می‌پذیرفت اما در عین حال تلاش می‌کرد امکانات و فرصت‌هایی را برای پرداختن به هنر و موسیقی فراهم کند.

وی گفت: او نامی ماندگار در عرصه موسیقی کردی است که از کرمانشاه تا دورترین مناطق کردنشین و دیگر نقاط ایران شناخته شده است. عزیزخانی مردی سرشار از عشق به آواز و ترانه بود و با صبر و مداومت از ابتدای فعالیت هنری‌اش به جایگاهی رسید که امروز همه ما برای احترام و گرامیداشت او گردهم آمدیم.

صادقی افزود: صدای گرم و محبوب عزیزخانی در میان مردم جایگاه ویژه‌ای داشت و او به عنوان یک هنرمند مردمی، با صداقت و رفاقت با مردم رفتار می‌کرد که باعث شد ترانه‌هایش در دل‌ها جای گیرد. زندگی او نمونه‌ای از فداکاری در راه عشق به موسیقی و ترانه بود، او یار وفادار موسیقی و هنر بود و در کنار دوستان و هم‌نسلانش همچون منوچهر طاهرزاده، حشمت‌الله لرنژاد و مجتبی میرزاده، در راه هنر سوخت و خاکستر شد.

این بازیگر، گشاده‌رویی، مهمان‌نوازی، شور و زندگی و شادی را از ویژگی‌های شخصیتی عزیزخانی عنوان کرد و گفت: شناخت عمی�� او از محلات و مردم کرمانشاه، نشان‌دهنده عشق و تعلق او به زادگاهش بود. زندگی‌اش در خدمت هنر و مردم بود. عزیزخانی فردی مهربان، دوست‌داشتنی و پر از عشق به جهان و انسان‌ها و زندگی‌اش پر از رفاقت و محبت بود.

صادقی در پایان، از همه حاضران درخواست کرد که ایستاده و عزیزخانی را به پاس تلاش‌ها و اقدامات ارزشمندش در حوزه موسیقی تشویق کنند.

فرزاد عباسی نوازنده سازهای تنبور و تار و تنظیم‌کننده نیز در این آیین با اشاره به خاطرات خود با زنده‌یاد عزیزخانی اظهارداشت: از سال‌های ۱۳۵۸-۱۳۵۷ با صدای جمشید عزیزخانی آشنا شدم و از آن زمان به موسیقی علاقه‌مند شدم. در این سال‌ها همکاری‌های مشترکی در عرصه موسیقی به ویژه در کرمانشاه با عزیزخانی داشتم، او صدایی خاص و تکرارناپذیری داشت و آثار بسیاری از او به یادگار مانده است.

وی با اشاره به تأثیر مکتب کرمانشاه در موسیقی ایرانی گفت: این مکتب در کنار مکتب‌های اصفهان، تهران و تبریز باید مورد توجه قرار گیرد، موسیقی کرمانشاه دارای جایگاه ویژه‌ای دارد و استاد عزیزخانی تاثیر و نقش مهمی در توسعه موسیقی کردی داشت، امیدوارم راه او ادامه پیدا کند.

سینا جهان‌آبادی آهنگساز و نوازنده ویولن و کمانچه نیز در این آیین ضمن گرامیداشت یاد زنده‌نام عزیزخانی بیان کرد: نخستین بار از طریق استاد مجتبی میرزاده، با عزیزخانی آشنا شدم، او فردی صمیمی و تاثیرگذار بود که تکرارش در زندگی هر فردی ممکن نیست. عزیزخانی همواره با دوستان مشترک تماس می‌گرفت و این روابط و لحظات خوش در ذهنم باقی مانده است، این ساز را امشب به یاد جمشید عزیز و مجتبی میرزاده می‌نوازم که نقش مهمی در زندگی من داشتند، وی سپس تکنوازی ویولن پرداخت.

صبا عزیزخانی فرزند جمشید عزیزخانی نیز در این آیین ضمن قدردانی از هنرمندان برای گرامیداشت یاد پدرش، خاطراتی را بیان کرد و اظهارداشت: رسالت هر فردی در زندگی، خدمت به دیگران است. زنده‌یاد عزیزخانی نه تنها یک آهنگساز و خواننده، بلکه نماد رسالت و هنر است که پس از مرگ، اثرات و یادگارهایش همچنان باقی خواهد ماند و در دل‌ها زنده است.

فاطمه صفایی پزشک متخصص قلب و عروق و از دوستان خانواده عزیزخانی نیز در این آیین گفت: امشب گرد هم آمده‌ایم تا به یاد و احترام صدایی که از جنس عشق و اصالت در تاریخ این سرزمین جای گرفته است، بپردازیم. این صدا هنوز بوی خاک کرمانشاه می‌دهد و از دل این شهر برخاسته است. صدایی که عاشقانه، صادقانه و مردمی است و در جان مردم نفوذ کرده است، صدای زنده یاد جمشید عزیزخانی، نماد مهر و خاطره، روایتگر عشق، تاریخ، رنج، امید و زیبایی‌های این خاک بود.

وی افزود: جمشید عزیزخانی، فرزند فرهنگ و موسیقی غرب ایران، با نغمه‌هایش به ترانه‌های محلی جان تازه‌ای می‌بخشید و نگاه انسانی به موسیقی داشت. صدای او ساز دل بود و سرشار از عشق و هر ترانه‌اش پلی میان سنت و احساس، میان اصالت و نوگرایی و صداقت و لطافت بود. با لحنی گرم و پرمهر می‌خواند و هر واژه بخشی از روح خود را به شنوندگان می‌داد. در زمانی که بسیاری به دنبال نام و ماندگاری در دل‌ها بودند، او فروتن می‌زیست و موسیقی را به رسالت عشق و انسانیت بدل کرده بود.

صفایی بیان کرد: عزیزخانی نه تنها یک خواننده خوش‌صدا، بلکه هنرمندی عاشق، معلمی فروتن و انسانی صادق بود که با نغمه‌هایش زندگی را معنا می‌کرد و با صدای شادی و اندوه مردم را روایت می‌کرد، او نماد صدای کرمانشاه و مردمی است که با امید زندگی می‌کنند، با عشق می‌خوانند و با غرور نام دیارشان را در بلندای فرهنگ می‌نشانند. روحش در آرامش، یادش در دل ما جاودان و نغمه‌هایش تا همیشه در سفر زمان باقی خواهد ماند.

پخش کلیپ از زندگی جمشید عزیزخانی به کوشش سیدمحمد مناجاتی و فیلم‌هایی از آثار و اجراهای این هنرمند فقید، اجرای گروه «ریوار» به سرپرستی ایرج چراغی، اجرای موسیقی کردی «آرشاویر» به سرپرستی فرشاد رستمی، گروه «دل آسا» به آهنگسازی و خوانندگی میرفرساد ملک‌نیا با همراهی تنبورنوازان «حافظ» به سرپرستی امین دارابی و رونمایی از تابلوی نمادین نامگذاری خیابانی به نام جمشید عزیزخانی از دیگر بخش‌های این آیین بود.

جمشید عزیزخانی خواننده و آهنگساز کُرد از اشاعه‌دهندگان فرهنگ موسیقایی زاگرس‌نشینان غرب ایران متولد مهر ۱۳۳۵ در کرمانشاه بود. او فعالیت هنری خود را در سال ۱۳۵۳ با شرکت در اردوی رامسر آغاز کرد و در رشته آواز مقام نخست را به دست آورد.

نخستین آثار رسمی‌اش، «سفرنامه کردستان» و «ریوار»، در سال‌های آغازین انقلاب اسلامی منتشر شدند و مورد استقبال فراوان قرار گرفتند. در دوران جنگ تحمیلی، عزیزخانی با حضور فعال در صداوسیمای کرمانشاه و مراکز غرب کشور، ده‌ها اثر کردی و فارسی برای رزمندگان و مردم مناطق جنگ‌زده اجرا کرد.

عزیزخانی از چهره‌های شاخص موسیقی کردی و ایرانی بود و حدود ۸۰۰ قطعه موسیقی محلی و ملی تولید کرد. آثار او همواره بازتابی از شادی‌ها و رنج‌های مردم زاگرس بود و نقش مهمی در ماندگاری فرهنگ بومی داشته است.

عزیزخانی علاوه بر قطعات محلی، آهنگ‌های مناسبی نیز ساخته است. او از اواخر جنگ تحمیلی فعالیت خود را به تهران منتقل و از سال ۱۳۷۸ به طور رسمی با مرکز موسیقی صداوسیما همکاری کرد. وی پس از تحمل یک دوره بیماری ۲۰ شهریورماه امسال در بیمارستانی در تهران دار فانی را وداع گفت.