راه‌آهن لرستان، داستان تکراری وعده‌ها و توقف‌ها

 در لرستان سال‌هاست که قطار توسعه بدون ریل مانده است. پروژه راه‌آهن لرستان یکی از پروژه‌های مهم زیرساختی است که در صورت تحقق می‌توانست جایگاه لرستان را به عنوان شاهراه ترانزیت شمال به جنوب کشور تثبیت کند.

این پروژه که بیش از سه دهه است لرستانی‌ها برای تحقق آن انتظار می‌کشند، در هر سفر هیئت دولت به استان لرستان به تصویب رسیده است اما همچنان نبود اعتبار کافی باعث شده است تا همچنان این ریل مهم اقتصادی کشور به مقصد خویش نرسد.

ورود قرارگاه به پروژه راه‌آهن و باز شدن گره اول

باباعباسی معاون ساخت و مهندسی اداره کل راه و شهرسازی لرستان با اشاره به سرنوشت این پروژه مهم ریلی کشور گفت: طرح راه‌آهن دورود–خرم‌آباد–اندیمشک و دورود–بروجرد–ملایر که خود شامل پروژه‌های راه‌آهن دورود–خرم‌آباد–اندیمشک با طولی حدود ۳۶۰ کیلومتر - در سه قطعه دورود–خرم‌آباد (۱۱۴ کیلومتر) و خرم‌آباد–اندیمشک (۲۱۹ کیلومتر) پروژه دورود–بروجرد بطول ۲۷ کیلومتر و بروجرد–ملایر با هدف توسعه اقتصادی و اتصال مرکز استان لرستان به راه‌آهن سراسری جنوب–شمال و شمال‌غرب و غرب همچنین به مرز روسیه و کشورهای قفقاز جنوبی (آذربایجان، ارمنستان، گرجستان) طراحی و توسط قرارگاه خاتم‌الانبیاء (مؤسسه راه‌سازه) در دی‌ماه سال ۱۳۹۲ آغاز و تاکنون علیرغم مسائل و مشکلات فراوان از جمله کمبود منابع مالی و معارضین کشاورزی و دولتی، پیشرفت قابل توجهی داشته است.

وی افزود: این قطعه که یکی از پروژه‌های بزرگ وزارت راه و شهرسازی محسوب شده به دلیل عبور از ارتفاعات زاگرس یکی از دشوارترین و از حیث رخدادهای حین اجرا منحصر به‌فردترین پروژه‌های اجرایی کشور محسوب می‌شود. در بخش دورود–خرم‌آباد مهم‌ترین عملیات اجرایی آن شامل ۱۲.۵ میلیون متر مکعب خاک‌برداری و ۹.۸۱ میلیون متر مکعب خاک‌ریزی و ۱۷ دستگاه تونل با طول کلی ۳۳ کیلومتر و بیش از ۲۱ دستگاه ابنیه خاص با طول کلی ۳۳۲۰ متر و همچنین ۲۸۱ دستگاه انواع ابنیه دیگر از قبیل آبرو و تقاطعات و ۷ ایستگاه مختلف شامل ۲ ایستگاه تشکیلاتی و ۱ ایستگاه درجه ۲ و ۴ ایستگاه درجه ۳ می‌باشد.

باباعباسی تأکید کرد: از این مقادیر تا کنون عملیات خاک‌برداری حدود ۱۰.۸۶ میلیون متر مکعب و خاک‌ریزی حدود ۲.۵۸ میلیون متر مکعب و حفاری تونل‌ها حدود ۱۵.۹ کیلومتر و ساخت ۹۵ دستگاه انواع ابنیه انجام شده که درصد وزنی پیشرفت فیزیکی کلی پروژه در بخش زیرسازی تا کنون حدود ۵۸ درصد می‌باشد؛ لازم به ذکر است که ۱۵.۹ کیلومتر حفاری تونل‌ها به منزله تکمیل آن نمی‌باشد.

وی با اشاره به عملیات صورت گرفته در این حوزه بیان کرد: حفاری هد تونل‌ها ۱۵.۹ کیلومتر و حفاری بنچ تونل‌ها ۷.۵ کیلومتر و لاینینگ تونل‌ها ۳ کیلومتر انجام شده و مصالح برای لاینیگ تونل‌های حفاری‌شده تهیه و در محل دپو شده و به‌زودی با شتاب مناسب انجام خواهد شد. کل هزینه انجام‌شده تا کنون ۲۴۲۰ میلیارد تومان و اعتبار مورد نیاز برای تکمیل این قطعات حدود ۱۴ همت دیگر (۱۰ همت برای محور دورود–خرم‌آباد و ۴ همت برای دورود–بروجرد) می‌باشد که در صورت تخصیص این مبلغ، این پروژه طی ۳ سال آینده قابلیت بهره‌برداری را دارد.

معاون ساخت و مهندسی اداره کل راه و شهرسازی لرستان با اشاره به قطعه دیگر این پروژه تصریح کرد: در قطعه ۲۷ کیلومتری دورود–بروجرد مهم‌ترین عملیات اجرایی آن شامل ۱.۸ میلیون متر مکعب خاک‌برداری و ۱.۷ میلیون متر مکعب خاک‌ریزی و ۲ دستگاه تونل با طول کلی ۴۱۰ متر و بیش از ۱۵ دستگاه ابنیه خاص و تقاطع با طول کلی ۵۸۵ متر و همچنین ۴۵ دستگاه انواع ابنیه دیگر از قبیل آبرو و تقاطعات و ۱ ایستگاه تشکیلاتی می‌باشد.

وی افزود: از این مقادیر تا کنون عملیات خاک‌برداری حدود ۱۱۰ هزار متر مکعب و خاک‌ریزی حدود ۶ هزار متر مکعب انجام شده که درصد وزنی پیشرفت فیزیکی کلی پروژه در بخش زیرسازی دورود–بروجرد تا کنون حدود ۴ درصد می‌باشد. پروژه مذکور از آبان‌ماه سال ۱۴۰۳ به پیمانکار ابلاغ شده (در چارچوب ۲۵ درصد قرارداد دورود–خرم‌آباد) و در صورت تکمیل تملک اراضی محدوده مذکور به زودی با شتاب مناسبی به انجام خواهد رسید.

باباعباسی هزینه مورد نیاز برای تکمیل زیرسازی این قطعه را حدود ۴ همت دانست و بیان کرد: در صورت تخصیص این مبلغ این پروژه طی ۲ سال آینده قابلیت بهره‌برداری را دارد.

از افزایش اعتبارات تا چالش‌های پیش‌روی ریل لرستان

عنایت‌الله میرزایی مدیرکل راه و شهرسازی لرستان با اشاره به سفر اخیر معاون وزیر راه به لرستان گفت: با پیگیری و رایزنی استاندار محترم و عنایت ویژه بازوند معاون محترم وزارت، پیگیری برای تزریق اعتبار دوبرابری برای پروژه راه‌آهن دورود–خرم‌آباد در دست اقدام است.

وی افزود: البته بدون شک در کنار نیاز به اعتبارات ملی و علاوه بر دشواری‌های اجرایی پروژه، چالش‌های دیگری نیز وجود دارد. مدیرکل راه و شهرسازی لرستان با اشاره به یکی از مشکلات موجود در قطعه ۲۷ کیلومتری دورود–بروجرد بیان کرد: یکی از مشکلات فعلی رفع معارض و تملک اراضی مورد نیاز پروژه در طول مسیر می‌باشد که تاکنون بخش عمده‌ای از آن انجام و در حال حاضر ۲۳ کیلومتر از محدوده شهرستان دورود و ۵۰ کیلومتر در طول مسیر در دستور کار قرار دارد که پس از ارزیابی و قیمت‌گذاری و انتقال اسناد و پرداخت هزینه‌های ارزیابی عملیات اجرایی در آن انجام خواهد شد.

وی تصریح کرد: علیرغم رشد مناسب و روند پرشتاب اجرایی در سال ۱۴۰۲ به دلیل عدم تخصیص به موقع و مناسب؛ پروژه در انتهای سال ۱۴۰۲ موقتاً متوقف گردید که با پیگیری‌های مقامات استانی و وزارت راه و شهرسازی و تزریق منابع مالی متناسب با پیشرفت پروژه مجدداً فعال گردید و از کیلومتر ۶۸ تا ۱۱۴ یعنی ورودی ایستگاه حسن‌آباد کمالوند برای سال جاری در دستور کار قرار دارد.

میرزایی افزود: در حال حاضر پروژه در حدود ۲۸ جبهه کاری فعال است و در صورت تزریق منابع مالی پایدار این ظرفیت وجود دارد که جبهه‌های کاری جدید نیز باز و به سرعت پیشرفت پروژه افزوده شود. ضمناً به موازات این بخش از پروژه در طول محور نیز آزادسازی بخش‌هایی از پروژه که عملیاتی شده در حال ارزیابی و قیمت‌گذاری و پرداخت به مالکین می‌باشد که در صورت تأمین منابع و واگذاری زمین بلا معارض به پیمانکار، قابلیت افزایش جبهه‌های کاری و در نتیجه اتمام پروژه در زمان کمتری میسر خواهد شد

وی در ادامه با اشاره به پروژه راه‌آهن خرم‌آباد، گفت: استان لرستان به‌خاطر کوهستانی بودن، پروژه‌هایش به‌سختی اجرا می‌شوند.

کوهستان لرستان مسیر پیشرفت را طولانی کرده است

مجیدی، معاون عمرانی استاندار لرستان، با بیان اینکه از حدود ۱۲۰ کیلومتر پروژه راه‌آهن خرم‌آباد، حدود ۳۳ کیلومتر تونل است، تصریح کرد: ۳۰ درصد از این پروژه تونل است، اگر این تونل‌ها نبود، شاید الان راه‌آهن افتتاح شده بود.

وی افزود: این سختی کار باعث می‌شود که پروژه طولانی شود، از طرف دیگر منابع دولتی هم محدود است.

مجیدی با تأکید بر اینکه در حال حاضر این پروژه تعطیل نیست و پیمانکار در آن مشغول به کار است، گفت: یکی از برنامه‌ها پیگیری برای اختصاص اعتبارات ویژه در نظر گرفته شود.

وی تصریح کرد: زیرسازی این پروژه حدود ۶۵ درصد پیشرفت دارد، اگر به اتمام برسد، کار ریل‌گذاری در دستور کار قرار می‌گیرد.

با وجود سه دهه انتظار و وعده‌های متعدد، پروژه راه‌آهن لرستان همچنان در انتظار تخصیص اعتبار کافی است تا روی ریل توسعه کشور قرار گیرد.

هرچند پیشرفت فیزیکی ۶۵ درصدی در بخش زیرسازی و فعالیت پیمانکار امیدها را زنده کرده است، اما تحقق رؤیای عبور قطار از زاگرس منوط به تأمین منابع مالی پایدار و عزم جدی دولت برای اتمام یکی از قدیمی‌ترین پروژه‌های ریلی کشور است.