کشف شواهد ۲۰۰ هزار ساله حضور انسان در هرمزگان تا صادرات چرم ایلام به فرانسه

ایرنا/ تهران- ایرنا- با کشف شواهد حضور انسان پارینه‌سنگی با قدمت ۲۰۰ هزار سال در هرمزگان، فصل جدیدی در تاریخ‌نگاری باستان‌شناسی ایران گشوده شد. این دستاورد علمی همزمان با جهش اقتصادی در حوزه صنایع دستی رقم خورد و نخستین محموله محصولات چرمی ایلام به فرانسه ارسال شد.

به گزارش ایرنا، در حوزه حفاظت و توسعه فرهنگی نیز گزارش‌ها حاکی از ثبت چهار اثر تاریخی شاخص در اصفهان، چهار اثر واجد ارزش در ایلام و همچنین ثبت رسمی جشنواره روستایی «نخل و شالی» خراسان جنوبی در تقویم ملی است که همگی بر تلاش بی‌وقفه برای حفظ گنجینه‌های تاریخی و هنری کشور تأکید دارد.

---

بازار

---

در این گزارش به مهم ترین رویدادهای یک هفته اخیر در حوزه میراث فرهنگی می‌پردازیم.

کشف شواهد ۲۰۰ هزار ساله از حضور انسان‌ها در محوطه دهتل هرمزگان

سرپرست هیات باستان‌شناسی و معاون میراث‌فرهنگی استان هرمزگان گفت: در دومین مرحله بررسی علمی محوطه پارینه‌سنگی دهتل در شهرستان بستک شواهدی ارزشمند از استقرار و فعالیت انسان‌های پارینه‌سنگی در بیش از ۲۰۰ هزار سال پیش آشکار شد.

سپهر زارعی افزود: بررسی باستان‌شناسی محوطه پارینه‌سنگی دهتل در دو بازه زمانی مرداد تا شهریور و مهر تا آبان ۱۴۰۴ با هدف شناسایی، مستندسازی و تحلیل نظام‌مند داده‌های باستان‌شناختی مربوط به دوران پارینه‌سنگی انجام شد.

وی ادامه داد: محوطه دهتل به‌واسطه وجود سنگ‌نگاره‌های متنوع و کم‌نظیر بر روی تخته‌سنگ‌های آهکی بزرگ و نیمه‌گرد، جایگاهی ویژه در میان محوطه‌های باستانی جنوب کشور دارد. هنرمندان اواخر پیش‌ از تاریخ تا دوران تاریخی، نقوش انسانی، حیوانی، اشکال انتزاعی و کتیبه‌های پهلوی و متأخرتر را بر سطح این صخره‌ها حک کردند.

زارعی یادآور شد: نخستین بررسی مقدماتی این منطقه در سال ۱۳۸۹ منجر به شناسایی پراکندگی وسیعی از دست‌تراش‌های سنگی در جنوب روستا تا دامنه کوه پرلاور شد. این یافته‌ها سرآغاز مطالعات گسترده‌ای بود که امروز، ابعاد تازه‌ای از حیات انسان‌های اولیه را در این بخش از فلات ایران روشن کرده است.

سرپرست هیات باستان‌شناسی و معاون میراث‌فرهنگی استان هرمزگان اذعان داشت: پراکنش گسترده دست‌تراش‌های سنگی در این محدوده نشان می‌دهد که ناحیه دهتل در دوره‌های پلیستوسن قدیم و میانی یعنی بیش از ۲۰۰ هزار سال پیش، بارها مورد استفاده انسان‌های پارینه‌سنگی قرار گرفته است. وفور سنگ‌خام مناسب، به‌ویژه در دامنه‌های پرلاور، زمینه تولید ابزارهای بزرگ آشولی را فراهم می‌کرد و وجود چشمه‌ها و آب‌کندهای فصلی از عوامل مهم در انتخاب این زیستگاه به‌شمار می‌رفت.

زارعی درباره روش‌شناسی مطالعات اخیر گفت: در بررسی ها مجموعه‌ای از ابزارهای بزرگ سنگی شامل تبرهای دستی، شکافنده‌ها و خراشنده‌های سنگین شناسایی شد که به صنعت آشولی و دوره پارینه‌سنگی قدیم تعلق دارد. تمرکز اصلی این پروژه بر ثبت دقیق مکانی داده‌ها، نمونه‌برداری از سنگ‌خام، و تحلیل تطبیقی داده‌ها با بهره‌گیری از سامانه‌های GIS و تصاویر سنجش‌ازدور بوده است.

وی تأکید کرد: محوطه دهتل به‌دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه، دسترسی به منابع آب فصلی و مواد خام مناسب ابزارسازی، از محوطه‌های کلیدی در مطالعات پارینه‌سنگی جنوب ایران به‌شمار می‌رود.

زارعی خاطزنشان کرد: نتایج نهایی این پژوهش پس از تکمیل تحلیل‌های آزمایشگاهی و مقایسه تطبیقی با سایر محوطه‌های پارینه‌سنگی غرب آسیا منتشر می شود امید است یافته‌های این بررسی، مبنایی برای ثبت ملی محوطه دهتل و حفاظت مؤثر از یکی از وسیع‌ترین و غنی‌ترین محوطه‌های آشولی و سنگ‌نگاره‌ای ایران باشد.

محوطه دهتل با وسعتی نزدیک به ۴۰۰ هکتار، در منطقه گوده از بخش مرکزی شهرستان بستک و در فاصله حدود ۸۰ کیلومتری از پس‌کرانه‌های شمالی خلیج فارس قرار دارد. این محدوده بر روی مخروط‌افکنه‌های بزرگ کوه پرلاور با پهنایی نزدیک به چهار کیلومتر گسترش یافته است.

ضبط ۴ اثر باستانی نفیس از حفاران غیر مجاز در سیستان وبلوچستان

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان وبلوچستان گفت: چهار اثر باستانی نفیس از جنس سنگ کلریت از حفاران و قاچاقچیان غیرمجاز به همت پاسداران گمنام امام زمان(عج) سازمان اطلاعات سپاه استان کشف و ضبط و تحویل این اداره کل شد.

محمدهادی طهرانی مقدم با بیان اینکه مجموعه کشف‌شده شامل پیکره شیر نر نشسته، بز مُسبک با شاخ نمادین، پیکره انسانی مرد و پلاک سنگی نقش عقاب است افزود: بررسی‌های کارشناسان میراث فرهنگی نشان می‌دهد ۲ اثر از این مجموعه دارای اصالت تاریخی است و دو مورد دیگر که با دقت و مهارت بالا ساخته شده‌اند، برای تأیید نهایی اصالت نیازمند پژوهش‌های آزمایشگاهی است.

وی افزود: محل دقیق پیدایش این آثار به دلیل فعالیت‌های غیرمجاز حفاران تاکنون مشخص نشده است اما با توجه به ویژگی‌های فنی و هنری، به احتمال زیاد از حوزه فرهنگی جازموریان(جنوب سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان) یا دشت جیرفت به‌دست آمده‌اند.

طهرانی مقدم با اشاره به اینکه قدمت آثار مذکور به نیمه دوم هزاره سوم پیش از میلاد بازمی‌گردد، تصریح کرد: حجاری‌های ظریف، نقش‌پردازی‌های دقیق و تزیینات پیچیده این‌ اشیاء بیانگر سطح بالای هنر و مهارت هنرمندان در تمدن‌های باستانی جنوب‌شرق ایران است.

مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی سیستان وبلوچستان تأکید کرد: بررسی‌های علمی و مطالعات آزمایشگاهی این آثار می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره هنر، باورها و نمادهای فرهنگی مردمان باستانی منطقه جیرفت و جازموریان در اختیار پژوهشگران قرار دهد.

طهرانی مقدم گفت: براساس بررسی‌های صورت گرفته ارزش ریالی این آثار بیش از ۱۲۰ میلیارد ریال تخمین‌زده شده است.

ثبت جشن خرمن و برداشت فندوق شهرستان نور در لیست رویدادهای گردشگری کشور

معاون گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران گفت: جشن خرمن بردو به شماره ۱۰۴۲۶۱۰۷۵ و جشن برداشت فندق به شماره ۱۰۴۲۶۹۷۱ در لیست رویدادهای گردشگری کشور به ثبت رسید. این دو رویداد در بازده زمانی شهریور در سطح محلی در شهرستان نور برگزار می‌شود.

مهدی اسحاقی افزود: برگزاری این جشن‌ها علاوه بر ایجاد شور و نشاط اجتماعی در میان مردم منطقه، موجب معرفی ظرفیت‌های فرهنگی، کشاورزی و گردشگری شهرستان نور به گردشگران داخلی و خارجی می‌شود.

وی با بیان اینکه آیین‌های بومی نقش مهمی در حفظ و ترویج میراث ناملموس محلی دارد و فرصتی است تا گردشگران با آداب‌ و رسوم، موسیقی محلی، پوشش سنتی و غذاهای بومی این منطقه آشنا شوند، تاکید کرد: اداره‌کل میراث‌فرهنگی مازندران از برگزاری مستمر این رویدادها حمایت می‌کند.

ثبت جشنواره «نخل و شالی» در تقویم ملی رویدادهای گردشگری ایران

معاون گردشگری، سرمایه‌گذاری و تأمین منابع اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی، از ثبت رسمی جشنواره نخل و شالی در تقویم رویدادهای گردشگری کشور خبر داد.

محمد عرب افزود: با تلاش‌های صورت‌گرفته در راستای شناسایی، مستندسازی و ثبت رویدادهای شاخص بومی، جشنواره نخل و شالی در سطح محلی و با شماره ۱۰۴۰۹۱۱۵۲ سوم آبان‌ در تقویم ملی رویدادهای گردشگری ایران به ثبت رسید. این ثبت، نه تنها افتخاری برای استان بلکه فرصتی برای معرفی بهتر میراث‌فرهنگی ناملموس و ظرفیت‌های گردشگری منطقه به شمار می‌رود.

وی ادامه داد: جشنواره‌هایی از این دست، بیانگر هم‌افزایی میان مردم و میراث‌فرهنگی هستند، ثبت رسمی آن‌ها موجب ماندگاری آیین‌ها، ایجاد انگیزه در جوامع محلی و بستری برای تقویت گردشگری روستایی و تجربه‌ محور می‌شود و مسیر توسعه پایدار گردشگری در بستر فرهنگ و سنت هموارتر می شود.

معاون گردشگری، سرمایه‌گذاری و تأمین منابع اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی تاکید کرد: برگزای رویدادهای گردشگری با همکاری جوامع محلی علاوه بر ایجاد نشاط اجتماعی باعث افزایش مشارکت‌های اجتماعی مردم، احیاء هنرها و آداب و رسوم و معرفی آن‌ها به نسل‌های جدید، برندسازی محصولات و تولیدات کشاورزی و صنایع‌دستی و البته زمینه مؤثری برای جذب گردشگر و معرفی هدفمند مناطق خصوصاً روستاها می شود.

عرب گفت: روستای ازمیغان؛ پارادوکس طبیعت با دو آب‌وهوای متفاوت و هم‌زمان از مناطق نمونه گردشگری و یکی از هفت روستای هدف گردشگری شهرستان طبس دارای جاذبه‌های متنوع گردشگری مانند آرامگاه سیدمحمدبن جعفر طیار، زندگی روستایی، شالیزارها به عنوان هدیه رودخانه‌های پرخروش این روستا، تنگه و آبشار قدمگاه تلفیقی از همه زیبایی‌های طبیعت، تخت عروس، زیبایی در میان آب، نخلستان‌ها، باغ‌های مرکبات و وجود انواع میوه‌ها، کوچه باغ‌های بسیار زیبا، از نخل‌های به بار نشسته و شالیزارهای سرسبز روستا که بگذریم، ازمیغان طبیعتی بی‌نظیر و بافتی تاریخی و معماری اصیلی دارد که زیبایی‌های این روستا را دو چندان کرده، در دامنه‌های‌ییلاقی و سرسبز این روستا، می‌توان گشت وگذاری لذت‌بخش را تجربه کرد. در این مسیر اگر رودخانه را به سمت بالادست دنبال کنیم، به تپه‌کوهی به نام خانیک می رسیم که در آن سازه‌های دستکند قدیمی قرار گرفته و در کنار این تپه مزارع کشاورزی زیبا و وسیع ازمیغان قرار دارد.

صادرات چرم آبدانان ایلام به فرانسه

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان ایلام از صادرات محصولات چرمی شهرستان آبدانان به کشور فرانسه خبر داد و گفت: در راستای حمایت از هنرمندان و تولیدکنندگان صنایع‌دستی و با هدف گسترش بازارهای بین‌المللی، برای نخستین‌بار محصولات چرمی تولیدشده در این شهرستان به‌ صورت تکی و مستقیم به کشور فرانسه صادر شد.

فرزاد شریفی افزود: صادرات این محصولات، نتیجه‌ تلاش و خلاقیت هنرمندان بومی و کیفیت بالای چرم آبدانان است که با طراحی‌های اصیل و منحصربه‌فرد، توجه خریداران خارجی را جلب کرده است.

وی با توجه به ظرفیت بالای صنایع چرمی در استان ایلام گفت: اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان با همکاری اداره شهرستان آبدانان در حال اجرای برنامه‌هایی برای آموزش تخصصی، ارتقای کیفیت بسته‌بندی و برندسازی محصولات چرمی است تا مسیر صادرات پایدار و مستمر برای تولیدکنندگان محلی فراهم شود.

شریفی خاطرنشان کرد: حمایت از هنرمندان فعال در حوزه چرم‌دوزی و ایجاد زمینه حضور آنان در بازارهای جهانی، از اولویت‌های اصلی این اداره‌کل در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی و توسعه پایدار صنایع‌دستی استان است.

۴ اثر تاریخی استان اصفهان ثبت ملی شد

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان از ثبت چهار اثر تاریخی دیگر این استان در فهرست آثار ملی کشور خبر داد و گفت: با هماهنگی انجام‌شده و ارسال پرونده‌های ثبتی برخی بناهای تاریخی استان به وزارتخانه به‌منظور ثبت در فهرست آثار ملی، ابلاغ ثبت ملی چهار اثر تاریخی استان توسط وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به استاندار اصفهان ابلاغ شد.

امیر کرم‌زاده ادامه داد: حمام تاریخی سرچشمه واقع در شهر خوانسار به شماره ثبتی ۳۴۴۲۴، عمارت تاریخی ارباب واقع در روستای علی‌آباد از توابع شهرستان آران و بیدگل به شماره ثبتی ۳۴۴۲۲، مسجد جامع تاریخی آدینه بادرود در شهر بادرود از توابع شهرستان نطنز و قلعه تاریخی دورمیان در روستای دور میان از توابع شهرستان برخوارومیمه به شماره ثبتی ۳۴۴۲۳، آثاری هستند که به تازگی به ثبت ملی رسیدند.

وی افزود: ثبت ملی آثار تاریخی یکی از مهم‌ترین کارهایی است که در زمینهٔ حفاظت و نگهداری بناهای تاریخی می‌توان انجام داد و با ثبت این آثار، این بناهای تاریخی تحت حفاظت وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قرار گرفته و هرگونه دل و تصرف و یا اقدام و عملیاتی که منجر به تخریب یا تغییر هویت آن شود جرم محسوب شده و پیگرد قانونی دارد.

۴ اثر تاریخی استان ایلام در فهرست آثار واجد ارزش ثبت

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان ایلام گفت: در جلسه ثبت آثار واجد ارزش تاریخی و فرهنگی استان که با حضور اعضای شورای ثبت در استان ایلام برگزار شد، چهار اثر تاریخی ارزشمند از شهرستان‌های آبدانان، دهلران و مهران پس از بررسی‌های کارشناسی و تبادل نظر اعضا، در فهرست آثار واجد ارزش تاریخی کشور به ثبت رسیدند.

فرزاد شریفی افزود: براساس مصوبه شورای ثبت اثر تاریخی «طاق گناو» در شهرستان آبدانان (بخش مرکزی، روستای گنداب)، «مدرسه و گمرک نصریان» در شهرستان دهلران (بخش مرکزی، در فاصله ۲۰۰ متری ضلع جنوبی پاسگاه قدیم نصریان) و «گمرک سرنی» در شهرستان مهران (بخش مرکزی، روستای سرنی) در فهرست آثار واجد ارزش تاریخی کشور به ثبت رسیده‌ است.

وی با اشاره به اهمیت تاریخی این آثار ادامه داد: «طاق گناو» از نمونه‌های شاخص معماری سنتی جنوب استان و یادگاری از دوران متأخر تاریخی است که در دل طبیعت کوهستانی آبدانان، بازتاب‌دهنده‌ زندگی و دانش معماری مردمان گذشته است. در همین حال، گمرک‌های نصریان و سرنی به‌عنوان بناهایی با کارکرد اقتصادی و بازرگانی در دوران معاصر، نماد ارتباط تاریخی مناطق مرزی استان با مبادلات تجاری کشور به‌شمار می‌روند و مدرسه نصریان نیز یکی از نخستین مراکز آموزشی محلی است که نقش مهمی در تحولات فرهنگی منطقه داشته است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایلام گفت: ثبت این آثار در فهرست واجد ارزش، گامی مهم در راستای حفاظت قانونی، مستندسازی و معرفی ظرفیت‌های تاریخی استان است. این اقدام علاوه بر تثبیت موقعیت فرهنگی شهرستان‌های آبدانان، دهلران و مهران، می‌تواند زمینه‌ساز توسعه گردشگری تاریخی، احیای بافت‌های سنتی و ارتقای جایگاه فرهنگی ایلام در سطح ملی باشد.

شریفی با تأکید بر غنای تاریخی و فرهنگی استان افزود: استان ایلام با دارا بودن صدها اثر تاریخی و فرهنگی از دوره‌های مختلف، یکی از پهنه‌های غنی غرب کشور است و استمرار در روند ثبت آثار، به حفظ و انتقال ارزش‌های تاریخی و فرهنگی به نسل‌های آینده کمک می‌کند.