صرف‌نظر از فرزندآوری، پدیده‌ای نگران‌کننده

ایسنا/ عضو هیأت علمی علوم پزشکی اراک، با بیان اینکه برخی زوجین جوان به دلیل ترس از مسئولیت، عدم اطمینان به آینده اقتصادی و اولویت دادن به سبک زندگی فردی، کلاً از داشتن فرزند صرف‌نظر می‌کنند که پدیده ای نگران‌کننده است، گفت: این روند در کلان‌شهرها و میان قشر تحصیل‌کرده شدت بیشتری دارد.

فاطمه شعبانی شنبه ۱۰ آبان‌ در دومین پیش‌نشست همایش فرزندآوری و جوانی جمعیت با محور «رفتار باروری زوجین در استان مرکزی» بررسی عوامل متعدد کاهش باروری، شرایط اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و حتی جغرافیایی را عوامل تعیین‌کننده اصلی در تعداد فرزندان هر جامعه دانست و افزود: بدون مداخله فوری، کشور با بحران جمعیتی غیرقابل جبرانی روبه‌رو خواهد شد. 

---

بازار

---

وی تمایل روزافزون به تک‌فرزندی را یکی از بارزترین نشانه‌های این بحران خواند و گفت: نگرانی‌های شغلی، هزینه‌های سنگین فرزندپروری، عدم حمایت کافی از خانواده‌ها و فشارهای اقتصادی، والدین را به سمت محدود کردن تعداد فرزندان سوق داده است.

شعبانی افزایش سن ازدواج را عامل کلیدی دیگری برشمرد و گفت: تحصیل طولانی‌مدت، ورود زنان به بازار کار، مشکلات مسکن و بی‌ثباتی اقتصادی، میانگین سن ازدواج را به شدت بالا برده و پنجره باروری طبیعی را محدود کرده است. بسیاری از زوجین در سنین بالا با ناباروری مواجه می‌شوند و فرصت جبران را از دست می‌دهند.

وی تغییر سبک زندگی مدرن را یکی از ریشه‌های عمیق بحران دانست و افزود: تمرکز بر فردگرایی، مصرف‌گرایی، سفر، پیشرفت شغلی و تفریح به جای تشکیل خانواده سنتی، فرهنگ فرزندآوری را تضعیف کرده است. رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نیز با ترویج الگوهای غربی، این تغییر را تسریع می‌کنند.

عضو هیأت علمی علوم پزشکی اراک با اشاره به افزایش چشمگیر آمار طلاق افزود: طلاق در دهه‌های اول زندگی مشترک بشدت بالا رفته و اعتماد به پایداری خانواده را از بین برده است. بسیاری از جوانان با مشاهده فروپاشی خانواده‌های اطراف، از ازدواج و فرزندآوری هراس دارند.

شعبانی سقط جنین را چالشی پنهان اما ویرانگر خواند و افزود: بخش قابل توجهی از سقط جنین در کشور، غیرقانونی و ناشی از باورهای غلط، مشکلات اقتصادی یا فشارهای اجتماعی است.

وی با استناد به آمارهای جهانی گفت: نرخ باروری جهانی از پنج فرزند در گذشته به ۲.۷ فرزند کاهش یافته است. سازمان ملل هشدار داده که جمعیت بسیاری از کشورها به سمت پیری حرکت می‌کند. در اروپا این نرخ به کمتر از ۱.۵ رسیده و ایران نیز با شیب بسیار تند در همین مسیر قرار دارد.

عضو هیات علمی علوم پزشکی اراک با بیان اینکه در چند سال آینده ایران پیرترین کشور خاورمیانه خواهد شد، تصریح کرد: اکثر استان‌ها نرخ باروری پایینی دارند و وضعیت کلی کشور در حوزه زاد و ولد بحرانی است.

وی یکی از مشکلات اساسی را بی‌اطلاعی گسترده زنان از خطرات تأخیر در بارداری دانست و افزود: تحقیقات نشان می‌دهد اکثر زنان از کاهش باروری پس از ۳۵ سالگی، افزایش خطر ناباروری و مشکلات ژنتیکی آگاه نیستند. این ناآگاهی باید با برنامه‌های آموزشی گسترده برطرف شود. مراکز و پایگاه‌های سلامت زوجین نام‌آور با تمرکز بر تشخیص زودهنگام ناباروری و درمان سریع، گام‌های مؤثری برداشته‌اند. این مراکز باید گسترش یابند و دسترسی به خدمات در مناطق روستایی و محروم افزایش یابد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک با تأکید بر قرار گرفتن کشور در پنجره جمعیتی گفت: ما در فرصتی طلایی قرار داریم که باید حداکثر استفاده را از آن ببریم. این پنجره به زودی بسته می‌شود و پس از آن، جبران کاهش جمعیت تقریباً غیرممکن خواهد بود.

وی بر لزوم سیاست‌گذاری استانی تأکی�� کرد و افزود: هر استان و حتی هر شهرستان شرایط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی خاص خود را دارد. نمی‌توان با یک سیاست واحد کشوری همه چالش‌ها را حل کرد. باید رویکردهای شناختی محلی طراحی شود. علاوه بر سیاست‌های کلی، برنامه‌های ویژه استانی ضروری است.

شعبانی تصریح کرد: سرمایه‌گذاری در آموزش عمومی، حمایت اقتصادی از خانواده‌ها، ترویج سبک زندگی سالم، کاهش طلاق، مقابله با سقط و آگاهی‌بخشی به زنان، کلید عبور از این بحران است و اگر امروز اقدام نکنیم، فردا دیر خواهد بود.

هر ازدواج به‌موقع، یک گام به سوی جوانی جمعیت

رئیس گروه سلامت مادران معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک نیز گفت: بدون ازدواج دختران دهه شصتی، تحول جمعیتی رخ نمی‌دهد؛ سن ازدواج مردان به ۳۲ و زنان به ۲۷ سال رسید.

اکرم حمزه لویان با تأکید بر نگاه چندوجهی به مسئله جمعیت اظهار کرد: مقوله جمعیتی باید از همه ابعاد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، روانشناختی و بهداشتی بررسی و آگاهی‌بخشی شود. تنها با مدل‌های پیش‌بینی علمی می‌توان مسیر درست را ترسیم کرد.

وی وقوع اتفاق جمعیتی واقعی را مشروط به یک رویداد کلیدی دانست و افزود: تا زمانی که دختران دهه شصتی ازدواج نکنند و صاحب فرزند نشوند، هیچ تحول جمعیتی در ایران رقم نخواهد خورد. این گروه سنی ظرفیت بحرانی و حساسی است که در حال از دست رفتن است.

حمزه لویان با اشاره به یک نابرابری اجتماعی گفت: مردان دهه شصتی تمایل کمی به ازدواج با همسن‌های خود دارند و ترجیح می‌دهند با زنان جوان‌تر ازدواج کنند. این عدم تطابق، فرصت باروری این نسل را به‌شدت کاهش می‌دهد.

رئیس گروه سلامت مادران تأکید کرد: کمک به ازدواج به‌موقع و فرزندآوری یک اقدام آگاهانه و برنامه‌ریزی‌شده است. خانواده‌ها باید دختران و پسران خود را متقاعد کنند که هرچه سریع‌تر ازدواج کنند و صاحب فرزند شوند. در حال حاضر نباید هیچ دختر یا پسر دهه شصتی مجرد داشته باشیم.

وی نقش تاریخی زنان را برجسته دانست و گفت: در همه جای دنیا، زنان تغییر را رقم زده‌اند. در افزایش نرخ باروری نیز این بانوانند که اثرگذار اصلی‌اند. هر زوجی باید آگاهانه تصمیم بگیرد تا در این تحول سهیم باشد.

حمزه لویان با اشاره به وقایع چهارگانه جمعیتی (تولد، وفات، ازدواج، طلاق) و افزودن مهاجرت به‌عنوان پنجمین عامل، گفت: در استان مرکزی، مهاجرت یکی از مؤلفه‌های کلیدی تأثیرگذار بر جمعیت است. خروج جوانان به کلانشهرها یا خارج از کشور، ترکیب سنی استان را به سمت پیری سوق می‌دهد.

رئیس گروه سلامت مادران هشدار داد: اگر افزایش سن ازدواج در سطح کشور یک مسئله مهم است، این مسئله در استان مرکزی به یک بحران واقعی تبدیل شده است.

وی آمار دقیق‌تری از وضعیت مجردها اعلام کرد و گفت: در حال حاضر در استان مرکزی، ۱۱۳ هزار مرد هرگز ازدواج نکرده در برابر تنها ۶۳ هزار دختر ازدواج نکرده وجود دارد.

حمزه لویان راه‌حل را در آسیب‌شناسی و رفع موانع دانست و گفت: باید موانع ازدواج این ۱۷۶ هزار نفر مجرد بررسی، آسیب‌شناسی و برطرف شود. با ازدواج این گروه و فرزندآوری آنها، نه تنها از سرعت پیری استان کاسته می‌شود، بلکه رتبه استان در سالخوردگی به طور چشمگیری بهبود خواهد یافت. زمان محدود است. خانواده‌ها، نهادهای حمایتی، دانشگاه‌ها و دولت باید دست به دست هم دهند تا این شکاف جمعیتی پر شود.

افزایش سن ازدواج، ضربه‌ای مهلک به ساختار جمعیتی کشور

جنین‌شناس و مدیر مجتمع درمانی جهاد دانشگاهی استان مرکزی، نیز گفت: مقاومت فرزندان زیر ۲۵ سال برای ازدواج، مهم‌ترین دلیل کاهش شدید نرخ باروری است و افزایش سن ازدواج نیز مستقیماً جمعیت کشور را به سمت پیری و بحران جمعیتی سوق می‌دهد.

مریم جنابی تأکید کرد: فرزندان امروزی زیر ۲۵ سال به شدت در برابر ازدواج مقاومت می‌کنند و این مسئله به عنوان یک مانع اصلی، نرخ باروری را به سطوح بحرانی رسانده است.

وی با اشاره به آمارهای رسمی که نشان‌دهنده کاهش مداوم تعداد تولدها در سال‌های اخیر است، افزود: این مقاومت نه تنها یک انتخاب فردی، بلکه نتیجه ترکیبی از عوامل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است که جوانان را از تشکیل خانواده در سنین مناسب بازمی‌دارد.

جنابی افزایش سن ازدواج را ضربه مهلکی به ساختار جمعیتی کشور دانست و ادامه داد: وقتی میانگین سن ازدواج از ۲۴ - ۲۳ سال در دهه‌های گذشته به بیش از ۲۸ سال برای مردان و ۲۵ سال برای زنان رسیده، فرصت‌های طلایی فرزندآوری از دست می‌رود. این تأخیر مستقیماً به کاهش نرخ جمعیت و فرزندآوری منجر می‌شود، زیرا زنان در سنین بالاتر با چالش‌های بیولوژیکی بیشتری برای بارداری مواجهند.

مدیر مجتمع درمانی جهاد دانشگاهی با تأکید بر لزوم اقدام فوری برای رفع این مشکل تصریح کرد: باید تمام تلاش خود را برای کاهش سن ازدواج به کار بگیریم. برنامه‌های آموزشی، مشوق‌های اقتصادی مانند تسهیلات مسکن و اشتغال برای زوج‌های جوان، و فرهنگ‌سازی رسانه‌ای می‌تواند مؤثر باشد.

وی اظهار کرد: بدون مداخله و سیاست‌گذاری در این حوزه، ایران در دهه‌های آینده با کمبود نیروی کار جوان، فشار بر نظام تأمین اجتماعی و افزایش هزینه‌های درمانی سالمندی مواجه می‌شود.

انتهای پیام