افتتاح طرح ۳۰ ساله سبزه میدان زنجان در دولت چهاردهم

ایرنا/ زنجان - ایرنا - طرح هفت هکتاری سبزه میدان زنجان اگرچه شروع اجرا تا افتتاح کامل آن سه دهه به طول انجامید اما بهره برداری از آن در دولت چهاردهم کام مردم شهر را شیرین کرد و به عنوان یکی از افتخارات جمهوری اسلامی ایران در تاریخ عمران شهری این سرزمین ثبت شد.

به گزارش خبرنگار ایرنا، منظر و فضای شهرها یکی از مشخص ترین و مهمترین عرصه‌های نشان دهنده هویت، فرهنگ، تمدن حتی بیانگر میزان تعاملات اجتماعی و اقتصادی در هر جامعه ای است، به گونه ای که با نگاهی به این فضاها به خصوص خیابان‌ها و میادینی که از قدمت بالایی برخوردارند و محل مراجعات مستمر عموم مردم بوده و پرمخاطب و یا به عنوان هسته مرکزی شهر، و مرکز ثقل عملکردهای تجاری و تعاملات اجتماعی و گردشگری محسوب می شود،‌ می توان به هویت و تاریخ مردم آن منطقه پی برد.

---

بازار

---

میادین اصلی شهرها نیز یکی از این فضاها و عناصری است که معمولا در همه شهرهای کشور وجود دارد و در حال حاضر این میادین در اغلب مناطق به نام «سبزه میدان» شناخته می شود و از آنجاییکه میادین اصلی شهر و دارای تاریخی کهن و قدیمی هستند، به طور معمول شاهد تحولات و دگرگونی های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و در بسیاری موارد دارای مناطق گردشگری و مذهبی در پیرامون خود هستند.

این میادین همچنین به عنوان میادین حکومتی نیز شناخته می شوند چراکه در هر دوره تاریخی در پایتخت و شهرهای بزرگ و مهم یک میدان عمومی دارای فضای محصور و یا باز وجود داشت که بسیاری از جشن‌ها و مراسم اجتماعی، مذهبی و ملی در آن برگزار می‌شد.

از همین رو تاریخچه این معابر و میادین برای بسیاری از علاقه مندان به علم جامعه شناسی و تاریخ نیز از ارزش و جایگاه خاصی برخوردار است.

سبزه میدان ها معمولا به سبب داشتن معیارهایی مانند احساس امنیت، تعلق خاطر، یادآوری خاطرات دوران مختلف عموم مردم و محلی برای تجمعات و حضور گروهی افراد در تحولات گوناگون،‌ در همه شهرها مورد توجه مسوولان شهری نیز واقع است به طوریکه همواره سعی در رسیدگی به این نقاط، آبادانی، اصلاح، بهسازی و به روز رسانی با حفظ شاکله اصلی و هویت آن دارند.

سبزه میدان زنجان نیز یکی از این فضاهای مهم، اصلی و با ارزش شهر محسوب می شود که با داشتن تاریخچه کهن و ویژگیهای منحصر به فرد خود از مهم‌ترین و پرطرفدارترین جاذبه‌های گردشگری و تجاری شهر زنجان محسوب می شود و مرکز مهم فرهنگی و اقتصادی و در هسته مرکزی شهر واقع شده است که جاذبه های فراوانی برای افراد بومی،‌ مسافران و گردشگران دارد.

وجود بازار تاریخی شهر، فروشگاههای متنوع به خصوص انواع صنایع دستی از جمله چاقو و ملیله، مسجد جامع،‌ جاذبه های تاریخی و دیگر عوامل و عناصر، این میدان را در زمره یکی از پرطرفدارترین مراکز خرید و تفریحی شهر زنجان قرار داده است.

سبزه میدان زنجان از جمله مکان‌های تاریخی است که قدمت آن به دوران قاجار بازمی‌گردد، در گذشته محل برگزاری مراسم‌ و تجمعات مختلف بوده است.

این میدان از دوران صفوی به بعد محل اصلی تجارت و دادوستد در زنجان محسوب می‌شد که با گذشت زمان، به دلیل موقعیت استراتژیک خود به مرکز خرید و فروش صنایع دستی و محصولات محلی و با توسعه شهری، به عنوان مکانی برای خرید و تفریح بازسازی و درحال حاضر به جاذبه گردشگری و تجاری مهم تبدیل شده است.

بازآفرینی این میدان بزرگ شهر با تصویب طرحی از سال ۱۳۶۸ مطرح شد و پس از طی مراحل مختلف و فراز و نشیب های فراوان و اعمال نظرهای متعدد و تغییراتی در طرح اولیه، فرایند اجرای آن بیش از ۳۰ سال به طول انجامید و با هزینه کرد اعتباری بالغ بر ۴۰۰ میلیارد تومان، آبان ماه امسال به عنوان نماد شکوه بازآفرینی شهری به طور رسمی به بهره برداری رسید.

خبرنگار ایرنا در خصوص ویژگی ها، چگونگی، روند اجرا و مزایای طرح سبزه میدان با منصور سلطانی محمدی شهردار زنجان گفت و گو کرده است.

ایرنا: هدف از اجرای طرح سبزه میدان چه بوده و چه فراز و نشیب هایی را پشت سرگذاشت ؟

سبزه میدان زنجان از گذشته محل تجمع همشهریان و مرکز تجاری شهر بوده است، توسعه ای که در آن اتفاق افتاد به یقین کمک حال اقتصاد و گردشگری خواهد بود.

این مجموعه به صورت باغ ایرانی طراحی شد، به جرات می توان گفت یکی از سبزه میدان های کاملی است که در کل ایران وجود دارد و در مجموع بزرگترین سبزه میدان کشور محسوب می شود. سبزه میدان به عنوان هویت زنجان مطرح است و در زمان حاضر این مجموعه به فضایی تبدیل شده است که گذشته ارزشمند شهر را با نیازهای امروز پیوند می‌دهد.

هدف از اجرای طرح سبزه میدان که در مجموع ۴۰۰ میلیارد تومان برای آن هزینه شده و بیش از سه دهه انتظار همشهریان به بهره برداری رسیده است، ایجاد شهری با زیبا،‌ با نشاط، پویا، ایمن و زیست‌پذیر با مشارکت مردم بود و سبزه‌میدان هم اکنون نماد زیست‌پذیرتر شدن شهر زنجان و تجلی این رویکرد است.

روند اجرای این طرح مانند بسیاری از طرح های عمران شهری دیگر با مشکلات و فراز و فرودهایی مواجه بود اما باید به این امر توجه کرد که شهرداری دستگاه دولتی و یا متکی به دولت نیست، این دستگاه ساختاری دارد که منتظر نمی ماند تا دستگاههای دیگر برای رفع موانع و مشکلات آن راهکار ارایه داده و یا برای آن هزینه کنند.

سعی می کنیم هزینه های شهر را که مستقیما از طرف مردم تامین می شود، با ایجاد زیرساختهایی به شهر برگردانیم و معضلات را به فرصت تبدیل کنیم.

با همراهی و مشارکت مردم می توان چهره شهر را متحول کرد و در مسیر توسعه پایدار قرار داد.برخی موضوعات شهری بلاتکلیف از جمله سبزه میدان مردم این شهر را رنج می داد. مجموعه سبزه میدان قدمت چندین ساله ای داشت که واقعا آزار دهنده بود و در همین دوره شورای شهر اتفاقی افتاد که بحث های عمرانی آن از سرگرفته شد و اجرای پروژه با حمایت شورای شهر سرعت گرفت و بیشتر عملیات عمرانی آن طی یک‌سال اخیر تکمیل شد و با رفع برخی موانع فنی که می رفت تا از شیرینی این طرح بکاهد، مجموعه به طور کامل به بهره برداری رسید.

امروز تجربه اجرای طرح بازآفرینی سبزه‌میدان نشان داد که با همراهی دولت، مدیریت شهری و مشارکت مردم می‌توان آینده شهر را به‌صورت بنیادین متحول کرد و زنجان را در مسیر توسعه پایدار قرار داد.

در اجرای این طرح از صبر و همراهی اهالی شریف سبزه‌میدان، کسبه و بازاریان و تلاش شبانه‌روزی همکاران مجموعه شهرداری قدردانی می کنیم و به یقین این همدلی و حضور باشکوه، نویدبخش استمرار مسیر توسعه و شکوفایی شهر زنجان است.

ایرنا: چرا طرح اولیه سبزه میدان تغییر یافت؟

طرح نباید پیچیده و حجیم باشد هر چه قدر طرح بزرگ باشد اجرایی شدن آن سخت و یا ناممکن می شود، طرح اولیه سبزه میدان مربوط به سال ۹۴ و بسیار بزرگ بود. به طوریکه قرار بود همه املاک داخل طرح تملک شود و بعد از ساخت ساختمان هایی دوباره به مرم واگذار شود و این تقریبا کاری بسیار بزرگ،‌ هزینه بر و زمان بر بود.

بعد از اصلاح طرح قرار بر این شد که هر ملکی که در مجموعه سبزه میدان در دست مردم است در مالکیت مردم بماند و با طرحی که مصوب می شود همه جداره را با این طرح بسازند.

در حال حاضر ضلع غربی ساختمان این مجموعه ساخته و نمای سنتی هم به آن زده شده است و الان دومین ساختمان نیز در شرق سبزه میدان گود برداری می شود و این باعث شده است طرح هم سبک و هم اجرایی‌تر شود.

۶۱ باب مغازه در میدان سبزه میدان ساخته و تاکنون ۵۸ باب از آنها واگذار شده است که در آینده به مراکز صنایع دستی و خدماتی تبدیل خواهند شد همچنین، اتصال این طرح به مسیرهای گردشگری و معابر اطراف برنامه ریزی شده است.

ایرنا: علت پیاده راه شدن مسیری در سبزه میدان و بازگشایی مجدد آن بر روی خودروها چه بود؟

سبزه میدان از همان ابتدا هم پیاده محور طراحی شده بود، پیاده راه با پیاده محور تفاوت دارد. در مسیر پیاده راه، نباید اختلاف سطحی وجود داشته باشد. سبزه میدان از اول به عنوان معبری درست شده که کنار آن دو پیاده روی عریض دارد و این یعنی پیاده محور بوده است. بازگشایی این مسیر بر روی خودروها نیز تصمیم استانی بود که از پیاده راه بودن درآمد.

تعاملات مردم در مرکز شهر افزایش یافته است، اینکه عرض خیابان را کم کنیم و به عرض پیاده بیافزاییم یعنی هزینه مردم در فضای عمومی افزایش می یابد. خیابان طالقانی هم که به عنوان پیاده راه ت��یین شد، با هدف افزایش حضور پذیری همشهریان در مرکز شهر بوده است.

خیابان طالقانی در طرح جامع شهری به صورت پیاده محور دیده شده است و در شورای ترافیک به صورت پیاده راه تصویب شد. اجرای این طرح نیز پس از بهره برداری به حتم هم به نفع همشهریان و هم کسبه فعال در محل خواهد بود.

ایرنا: چرا طرح سبزه میدان به درستی به مردم معرفی نشده است؟

واقعیت این است که از طرح سبزه میدان روایتگری درستی نشده است. غالب شهرهای ایران دارای سبزه میدان هستند، اما وسعت سبزه میدان زنجان بسیار زیاد است و یکی از افتخارات کشور بعد از انقلاب اسلامی در حوزه عمران شهری محسوب می شود.

سبزه میدان زنجان با میدانی به وسعت هفت هکتار، بزرگترین میدان شهری ایجاد شده کشور بعد از انقلاب و واقعا بی نظیر است و این اولین اتفاق بعد از انقلاب و یک بسته کاملی است که روایتگری درست از آن بسیار مهم است که اهمیت و ارزش آن را حکایت می کند.

به دلیل عدم شناخت اغلب مردم از مسایل فنی طرح با افتتاح فاز جنوبی آن برخی حرف و حدیث هایی بیان شد که از آن جمله پایین بودن سطح این فاز بود. در پاسخ به این سوالات و ابهام ها باید گفت که در سبزه میدان دو خانه تاریخی ثبت شده دارای قدمت داریم که ساختمان دارایی و ذوالفقاری و در پایین دست آن نیز مسجد جامع واقع است.

معماری شهرسازی قواعدی دارد که بر اساس آن هر ساختمان و بنایی که در محدوده این آثار ساخته می شود باید یک سطح از این بناها پایین تر باشد و این احترام به بناهای تاریخی و با قدمت بالا در منطقه است.

نبود آگاهی موجب روایتگری نادرست و این امر نیز موجب اظهار نظرهای غیرتخصصی و گاه تخریب می شود. هرچند نقدها و پیشنهادات صاحبنظران،‌ کارشناسان و شهروندان می تواند در بهبود کیفیت طرح ها مانند طرح بزرگ سبزه میدان سازنده باشد.

در طراحی این پروژه، حفظ منظر تاریخی و احترام به بناهای ارزشمند اطراف از جمله مسجد جامع و خانه‌های قدیمی شهر به‌عنوان اصول اصلی مدنظر قرار گرفته و سطح میدان به‌صورت علمی پایین‌تر در نظر گرفته شده است تا هماهنگی بصری و هویت تاریخی حفظ شود.