توسعه صادرات زنجان در تقاطع ظرفیت‌ها و چالش‌ها

ایرنا/ زنجان - ایرنا - استان زنجان با برخورداری از منابع معدنی غنی، صنایع راهبردی، صنایع دستی اصیل و نیروی انسانی متخصص، ظرفیت‌های قابل توجهی را برای حضور در بازارهای جهانی دارد ولی موانع ساختاری، سیاست‌های محدودکننده و کم‌توجهی به مزیت‌های بومی، چالش‌هایی را برای بهره گیری از این فرصت‌ها ایجاد کرده است.

به گزارش ایرنا، ‌ استان زنجان با برخورداری از منابع معدنی غنی، میراث هنری فاخر و نیروی انسانی متخصص، یکی از مناطق مستعد کشور برای توسعه صادرات غیرنفتی به‌شمار می‌رود.

---

بازار

---

تولیدات صنعتی در زمینه های مختلف، محصولات کشاورزی و دامی، صنایع دستی و همچنین خدمات فنی و مهندسی، از حوزه های کلیدی هستند که ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه استان را در عرصه صادرات شکل می‌دهند.

این ظرفیت‌ها نه‌تنها می‌توانند سهم زنجان را در تجارت خارجی کشور افزایش دهند، بلکه در صورت بهره‌برداری اصولی، نقش مهمی در اشتغال‌زایی، ارزآوری و ارتقای جایگاه اقتصادی استان ایفا خواهند کرد.

با وجود این توانمندی‌ها، مسیر صادرات در زنجان با موانع متعددی مواجه است؛ از سیاست‌های ارزی و مالیاتی بازدارنده گرفته تا ضعف در زیرساخت‌های گمرکی، نبود برند ملی برای محصولات بومی، و فقدان روابط اقتصادی پایدار با کشورهای منطقه؛ این چالش‌ها موجب شده‌اند که بخش قابل توجهی از تولیدات استان یا به‌طور کامل از چرخه صادرات خارج شوند، یا با نام و نشان سایر استان‌ها و کشورها به بازارهای خارجی راه یابند.

در حوزه صنعت، الزام به عرضه ارز صادراتی در تالار اول و تلقی نادرست برخی واحدهای تولیدی به‌عنوان شرکت‌های دانش‌بنیان، موجب کاهش انگیزه صادرکنندگان و تحمیل مالیات‌های سنگین شده است.

در بخش صنایع دستی، محدودیت‌های گمرکی و ورود بی‌رویه محصولات خارجی، بازار داخلی را تحت فشار قرار داده و صادرات را با چالش جدی مواجه کرده است و در حوزه خدمات مهندسی، با وجود تربیت نیروهای متخصص در سطح جهانی، نبود بسترهای حقوقی و مالی برای همکاری با کشورهای همسایه، مانع بهره‌برداری از این سرمایه انسانی شده است.

صادرات صنایع در تنگنای سیاست‌های ارزی

رئیس اتحادیه صادرکنندگان استان زنجان، با بیان اینکه بیش از ۷۰ درصد صادرات استان به صنعت سرب و روی اختصاص دارد، نسبت به وضعیت بحرانی این بخش هشدار داد.

مهدی علمی‌فرد اظهار کرد: محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی دولت و الزام شرکت‌های تولیدی به عرضه ارز صادراتی در تالار اول بازار ارز موجب شده صادرکنندگان از ادامه فعالیت منصرف شوند؛ این سیاست نه‌تنها صادرات را متوقف کرده، بلکه تولید داخلی را نیز با چالش‌های جدی مواجه ساخته است. بیش از ۷۰ درصد صادرات استان به صنعت سرب و روی اختصاص دارد.

علمی‌فرد همچنین به اعمال مالیات‌های سنگین بر صادرات اشاره کرد که به‌دلیل تلقی نادرست واحدهای تولیدی به‌عنوان شرکت‌های دانش‌بنیان صورت گرفته است؛ تصمیماتی که فاقد مبنای علمی و منطقی بوده و صرفا برای تأمین بودجه برخی نهادها اتخاذ شده‌اند.

وی با بیان اینکه ظرفیت جذب محصولات روی در داخل کشور بسیار محدود است و تنها ۱۵ تا ۲۰ درصد تولیدات را شامل می‌شود، تأکید کرد: بخش عمده‌ای از این محصولات باید صادر شوند، اما در شرایط فعلی، صادرکنندگان با موانع متعددی مواجه‌اند که ادامه فعالیت را برای آنان دشوار کرده است.

علمی‌فرد خاطرنشان کرد: صنعت سرب و روی زنجان، برخلاف صنایع بزرگی مانند آلومینیوم و مس، از هیچ پشتوانه دولتی منسجم برخوردار نبوده و تمام سرمایه‌گذاری‌ها توسط بخش خصوصی انجام شده است؛ به همین دلیل، این صنعت در معرض آسیب جدی قرار گرفته و نیازمند بازنگری فوری در سیاست‌های حمایتی و ارزی دولت است تا از نابودی کامل آن جلوگیری شود.

صنایع دستی زنجان، میراثی بی‌نام در بازارهای جهانی

رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع دستی اتاق بازرگانی زنجان، با نگاهی مثبت به ظرفیت‌های منحصر به‌فرد استان در حوزه صنایع دستی، به تلاش‌های انجمن برای معرفی و برندسازی محصولات فاخر زنجان اشاره کرد و گفت: هدف اصلی این تشکل حمایت، تسهیل‌گری، بازاریابی، بسته‌بندی و معرفی صنایع دستی استان است.

فاطمه عبداللهی با تأکید بر جایگاه زنجان به‌عنوان پایتخت صنایع فلزی کشور، افزود: چاقو، ملیله و مس از تولیدات شاخص استان هستند، اما متأسفانه هیچ‌گونه صادراتی با نام زنجان انجام نمی‌شود؛ چاقو از تهران و سمنان صادر می‌شود، ملیله از اصفهان و فرش از قم؛ این یک درد بزرگ برای صنایع دستی استان ماست.چاقو، ملیله و مس از تولیدات شاخص استان هستند، اما متأسفانه هیچ‌گونه صادراتی با نام زنجان انجام نمی‌شود.

عبداللهی به اقدامات انجمن در ثبت نشان ملی جغرافیایی چاقوی زنجان و حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی اشاره کرد و گفت: گمرک چاقو را به‌عنوان سلاح سرد تلقی می‌کند و نقره نیز جزو فلزات گران‌بها محسوب می‌شود، به‌طوری‌که خروج بیش از سه کیلو نقره از کشور ممنوع است، این محدودیت‌ها عملاً صادرات را فلج کرده‌اند.

رئیس انجمن صنایع دستی زنجان همچنین از ورود بی‌رویه محصولات صنایع دستی خارجی به بازار کشور انتقاد کرد و افزود: چرا باید در فروشگاه‌های زنجان، چاقوهای نپالی و چینی و مس‌های ترکیه‌ای فروخته شود؟ این در حالی است که تولیدکنندگان داخلی با مشکلات فراوان دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

وی گفت: حتی ملیله چینی ماشینی جایگزین ملیله دستی زنجان شده و برخی فروشگاه‌ها این محصولات را با قیمت پایین عرضه می‌کنند.

عبداللهی خواستار حمایت جدی دولت از تولیدکنندگان صنایع دستی استان شد و تأکید کرد: ما باید حافظ و معرف صنایع دستی فاخر زنجان در سطح ملی و بین‌المللی باشیم. این میراث ارزشمند نیازمند توجه، حمایت و سیاست‌گذاری اصولی است تا از نابودی آن جلوگیری شود.

صادارت خدمات فنی‌ و مهندسی ظرفیت مغفول

رئیس انجمن صادرات خدمات مهندسی استان و عضو هیات علمی دانشگاه زنجان، با اشاره به توانمندی‌های بالای مهندسان ایرانی در سطح جهانی، از بدون استفاده ماندن این ظرفیت عظیم ابراز تأسف کرد و گفت: برخی از بهترین مهندسان جهان ایرانی هستند؛ حتی بنیاد مأموریت مریخ در ناسا توسط یک مهندس ایرانی پایه‌گذاری شده و دانشگاه‌های معتبر جهان مانند هاروارد و MIT نیز بارها بر کیفیت تربیت مهندسان ایرانی صحه گذاشته‌اند.

مهدی مقیمی از انباشت نیروی متخصص بیکار در کشور ابراز نگرانی کرد و افزود: در حالی که ظرفیت علمی و تخصصی بالایی در کشور وجود دارد، فضای اقتصادی داخلی اجازه استفاده از این پتانسیل را نمی‌دهد از سوی دیگر، ما حتی با کشورهای همسایه مانند عراق و افغانستان نیز مراودات اقتصادی و فنی مهندسی مؤثری نداریم.مقیمی با انتقاد از نبود روابط پایدار و شفاف با کشورهای منطقه، تأکید کرد: مسائل سیاسی نباید مانع از توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی شود.

مقیمی با انتقاد از نبود روابط پایدار و شفاف با کشورهای منطقه، تأکید کرد: مسائل سیاسی نباید مانع از توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی شود.

وی گفت: با وجود هزینه‌های سنگینی که در عراق صرف کرده‌ایم، هنوز امکان انعقاد قراردادهای مهندسی و مالی با این کشور به‌سادگی فراهم نیست. این در حالی است که نیروی انسانی متخصص ما آماده ارائه خدمات در سطح بین‌المللی است.

رئیس انجمن صادرات خدمات مهندسی زنجان در پایان خواستار بازنگری جدی در سیاست‌های اقتصادی و دیپلماسی منطقه‌ای شد تا زمینه استفاده از ظرفیت‌های مهندسی کشور در بازارهای خارجی فراهم شود.