برنامه جامع پدافند غیرعامل؛ کلید تاب‌آوری منابع طبیعی خراسان جنوبی

ایرنا/ بیرجند - ایرنا - حفاظت از منابع طبیعی خراسان جنوبی، بدون برنامه‌ای جامع در حوزه پدافند غیرعامل امکان‌پذیر نیست و تدوین این برنامه در چهار محور پیشگیری، مقابله، مهار و مدیریت تهدیدات نوین، همراه با شناسایی کانون‌های خطر، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و توانمندسازی نیروهای حفاظتی، زمینه تاب‌آوری و پایداری منابع طبیعی را فراهم می‌کند.

به گزارش خبرنگار ایرنا، پدافند غیرعامل در حوزه منابع طبیعی، فراتر از یک مفهوم امنیتی، به‌عنوان یک رویکرد استراتژیک برای حفاظت از اکوسیستم‌ها و منابع زیستی مطرح است. این رویکرد، تهدیدات گوناگون از آتش‌سوزی‌ها و سیل‌ها گرفته تا تخریب‌های انسانی و تغییرات اقلیمی را شناسایی و پیش‌بینی می‌کند و با تمرکز بر پیشگیری، مهار و مدیریت بحران، تاب‌آوری محیط زیست را افزایش می‌دهد.

---

بازار

---

منابع طبیعی، به‌ویژه جنگل‌ها، مراتع و آب‌های زیرزمینی، نه تنها تأمین‌کننده امنیت غذایی و زیست محیطی هستند، بلکه نقشی کلیدی در پایداری اقتصادی و اجتماعی جوامع ایفا می‌کنند.

در این زمینه، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ضمن تأکید بر ضرورت بهره‌گیری از ظرفیت‌های پدافند غیرعامل، به تشریح برنامه‌ها و اقداماتی پرداخت که می‌تواند تاب‌آوری منابع طبیعی را در برابر تهدیدات نوین افزایش دهد.

علیرضا نصرآبادی با اشاره به افزایش تهدیدات نوین زیست‌محیطی و ضرورت بهره‌گیری از ظرفیت‌های پدافند غیرعامل برای صیانت از منابع طبیعی استان، گفت: منابع طبیعی کشور در خط مقدم امنیت زیستی قرار دارند و بدون به‌کارگیری تدابیر پدافند غیرعامل نمی‌توان از این منابع حفاظت کرد.

وی با بیان اینکه منابع طبیعی به‌عنوان ستون فقرات زیست‌محیطی و یکی از ارکان اصلی امنیت ملی و پایداری سرزمینی محسوب می‌شوند، اظهار کرد: این منابع در تأمین اکسیژن، ذخیره‌سازی کربن، تغذیه آب‌های زیرزمینی، جلوگیری از فرسایش خاک و تأمین امنیت غذایی نقش حیاتی ایفا می‌کنند و علاوه بر این، در تاب‌آوری جوامع انسانی در برابر تغییرات اقلیمی، بلایای طبیعی و تهدیدات انسانی نیز تاثیرگذار هستند.

تهدیدات نوین و چالش‌های موجود

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با اشاره به تهدیدات نوین و چندلایه‌ای که منابع طبیعی کشور را در معرض آسیب قرار داده‌اند، افزود: در دهه‌های اخیر، منابع طبیعی بیشتر از هر زمان دیگری با تهدیداتی متعدد مواجه شده‌اند. از آتش‌سوزی‌های گسترده و تغییرات اقلیمی گرفته تا زمین‌خواری، قاچاق چوب و زغال، تخریب مراتع، آلودگی زیستی و تهدیدات فناورانه، همگی به‌طور مستقیم بر امنیت اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی کشور تأثیر گذاشته‌اند.

وی تصریح کرد: این تهدیدات به‌ویژه در شرایط کنونی که منابع طبیعی به‌عنوان زیربنای توسعه پایدار و امنیت ملی شناخته می‌شوند، ضرورت تدوین برنامه‌ای جامع در حوزه پدافند غیرعامل برای حفاظت از جنگل‌ها، مراتع و بیابان‌ها را بیش از پیش نمایان می‌سازد.

نصرآبادی با تاکید بر لزوم طراحی و اجرای برنامه‌ای جامع برای حفاظت از منابع طبیعی استان، گفت: این برنامه باید در چهار محور اصلی شامل پیشگیری، مقابله، مهار و مدیریت تهدیدات نوین تدوین شود.

وی افزود: این رویکرد علمی و عملیاتی، به‌ویژه در شرایط بحرانی، می‌تواند به افزایش تاب‌آوری و کاهش آسیب‌پذیری منابع طبیعی کمک کند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی عنوان کرد: در محور پیشگیری، باید مخاطرات بالقوه شناسایی و اقدامات پیشگیرانه از جمله آموزش عمومی و تخصصی، ارتقای تاب‌آوری زیرساخت‌ها، و ایجاد سامانه‌های هوشمند پایش و هشدار در دستور کار قرار گیرد.

وی ادامه داد: همچنین شناسایی کانون‌های خطر باید پیش از وقوع بحران انجام شود تا بتوان به‌موقع برای مقابله با آن‌ها اقدام کرد.

تقویت نیروهای حفاظتی و استفاده از فناوری‌های نوین

نصرآبادی در بخش مقابله نیز بر تقویت نیروهای حفاظتی و امدادی تأکید کرد و گفت: تجهیز پایگاه‌های اطفای حریق، استفاده از فناوری‌های نوین مانند پهپادها، سنسورهای حرارتی، سامانه‌های GIS و تصاویر ماهواره‌ای در مهار بحران‌ها نقش کلیدی ایفا می‌کند.

وی همچنین بر اهمیت آمادگی عملیاتی نیروها و تجهیزات در زمان بحران تأکید کرد و افزود: در این بخش، هماهنگی و همکاری بین دستگاه‌ها و نیروهای محلی برای مقابله با تهدیدات، بسیار ضروری است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی بیان کرد: در مرحله مهار، مدیریت سریع و هماهنگ تهدیدات و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بین‌دستگاهی و مشارکت نیروهای محلی از الزامات اساسی است و بازسازی عرصه‌های خسارت‌دیده و احیای زیست‌بوم‌ها و همچنین ارزیابی مستمر تهدیدات برای ارتقای برنامه‌های آینده از جمله اقدامات مهم در این حوزه هستند.

وی ادامه داد: در بخش مدیریت، باید ارزیابی مستمر تهدیدات و بازسازی عرصه‌های آسیب‌دیده به‌گونه‌ای انجام شود که در درازمدت به پایداری و تاب‌آوری منابع طبیعی کمک کند و بتوانیم منابع طبیعی استان را در برابر تهدیدات مختلف مقاوم‌تر سازیم.

نصرآبادی به اقدامات یگان حفاظت منابع طبیعی در راستای پدافند غیرعامل اشاره کرد و گفت: یگان حفاظت با رویکردی ترکیبی و چندلایه، به‌عنوان خط مقدم دفاعی و امنیتی در حفاظت از عرصه‌های ملی، به‌ویژه جنگل‌ها، مراتع و سواحل، عمل می‌کند.

وی یادآور شد: این رویکرد مبتنی بر پنج اصل کلیدی پیشگیری، هوشمندسازی، توانمندسازی، هم‌افزایی نهادی و آینده‌نگری است که به‌طور ویژه در حفاظت از منابع طبیعی استان اجرا می‌شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در ادامه افزود: شناسایی کانون‌های پرخطر مانند حریق، تخریب و قاچاق، جانمایی پایگاه‌های اطفای حریق و پاسگاه‌های حفاظتی با رعایت اصول پدافند غیرعامل، ایجاد حریم ایمنی در جنگل‌ها و مراتع، و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای پایش تهدیدات از جمله اقدامات مهم یگان حفاظت در این زمینه است.

وی تأکید کرد: توانمندسازی نیروهای یگان حفاظت از طریق آموزش‌های تخصصی در زمینه مدیریت بحران، اطفای حریق، مقابله با تهدیدات زیستی و شیمیایی و ایجاد تیم‌های واکنش سریع، از دیگر برنامه‌های در دست اجرا است.

هم‌افزایی و مشارکت نهادها در حفاظت از منابع طبیعی

نصرآبادی بیان کرد: همچنین، مشارکت و هم‌افزایی نهادی با ستاد کل نیروهای مسلح، فراجا، بسیج و سپاه و همچنین همکاری با قوه قضائیه برای تسریع در اجرای احکام مربوط به جرایم منابع طبیعی، در ارتقای سطح حفاظت از این منابع مؤثر است.

وی افزود: برای مشارکت مردمی و تقویت لایه‌های حفاظتی، همکاری با شوراهای اسلامی، دهیاری‌ها، جوامع محلی و تشکل‌های مردم‌نهاد نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با ارائه پیشنهادات عملیاتی برای ارتقای تاب‌آوری منابع طبیعی در برابر تهدیدات نوین، گفت: ایجاد شبکه ملی پدافند غیرعامل منابع طبیعی با محوریت یگان حفاظت، توسعه زیرساخت‌های پشتیبانی نظیر جاده‌های دسترسی اضطراری، مخازن آب ثابت و سیار، برج‌های دیده‌بانی هوشمند و طراحی مانورهای تخصصی پدافند غیرعامل در عرصه‌های جنگلی، مرتعی، بیابانی و ساحلی از جمله این پیشنهادات است.

وی تأکید کرد: همچنین ایجاد سامانه مردمی گزارش‌گیری آنلاین، جانمایی مراکز واکنش سریع اطفای حریق و الزام طرح‌های توسعه‌ای و عمرانی به رعایت ملاحظات پدافند غیرعامل منابع طبیعی در مطالعات امکان‌سنجی از دیگر اقداماتی است که باید در دستور کار قرار گیرد.

نصرآبادی در ادامه افزود: همچنین با ایجاد سیستم رصد لحظه‌ای آتش‌سوزی‌ها و تغییر کاربری‌ها با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، تشکیل کمیته دائمی پدافند غیرعامل منابع طبیعی و پیوند آن با نهادهای امنیتی و استانداری‌ها، می‌توان به بهبود مدیریت منابع طبیعی در برابر تهدیدات نوین کمک کرد.

وی گفت: تحقق اهداف پدافند غیرعامل در حوزه منابع طبیعی، تنها از طریق همکاری و هم‌افزایی نزدیک میان یگان حفاظت منابع طبیعی، اداره‌کل پدافند غیرعامل استانداری و سایر دستگاه‌های اجرایی امکان‌پذیر است و تشکیل کارگروه‌های مشترک و تدوین دستورالعمل‌های اجرایی می‌تواند زمینه‌ساز تحقق این اهداف در کوتاه‌ترین زمان ممکن باشد.