قرقاول‌ها؛ آواز رنگ‌ها در نوار مرزی اردبیل

ایرنا/ گرمی - ایرنا - فرصت تماشا نمی‌دهند اما رقص رنگ‌ها هنگام جست و خیز ناگهانی نشان از جمعیت قرقاول‌ها دارد ، نوار مرزی استان اردبیل به ویژه مرز شهرستان گرمی مغان زیستگاه این گونه بومی زیباست و محیط‌بانان حدود ۸۵۰ طاقه از آن پرنده باشکوه را شمارش کرده‌اند.

به گزارش ایرنا، استان اردبیل در شمال ایران با جمهوری آذربایجان ۳۶۹ کیلومتر مرز دارد و طبق اعلام فرمانداری گرمی مغان این شهرستان با ۹۳ کیلومتر مرز بیشترین نوار مرزی را در استان داراست و سرحدات این منطقه به جهت جریان رودخانه بالهارود و تاثیرپذیری از آب و هوای شمال به ویژه در محدوده بخش مرزی موران از مناظر و چشم‌اندازهای طبیعی برخوردار است.

---

بازار

---

یکی از گونه‌های جانوری و بومی این زیستگاه‌ها که به اذعان کارشناسان محیط زیست به عنوان نماد حیات وحش منطقه شناخته می‌شود، قرقاول است که شکوه و زیبایی او کمتر از طاووس نیست و اگر امکان تماشای از نزدیک میسر باشد، رنگ‌آمیزی خیره‌کننده بال و پرهایش انسان را از راه باز می‌دارد.

آمار قرقاول ها در زیستگاه‌های استان وضعیت مناسبی دارد و در سرشماری بهاره حدود ۱۵ درصد افزایش جمعیت داشته است

اداره نظارت بر امور حیات وحش و ذخایر ژنتیکی استان اردبیل اعلام کرد که بر اساس مشاهدات میدانی و سرشماری سال‌های گذشته آمار جمعیت قرقاول در زیستگاه‌های استان وضعیت مناسبی دارد و در سرشماری بهاره حدود ۱۵ درصد افزایش جمعیت داشته است.

رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گرمی مغان نیز اظهار کرد: نوار مرزی این شهرستان و بخشی از مرز شهرستان‌های بیله‌سوار، اصلاندوز و پارس‌آباد مغان بهترین زیستگاه طبیعی برای قرقاول محسوب می‌شود و رصدها و پایش‌های مستمر نشان می‌دهد که حال این پرنده بومی در زیستگاه‌های مرزی و خوش آب و هوا مطلوب است.

رضا رحیمی گفت: فصل شمارش رسمی قرقاول‌ها آغاز شده و نیروهای این اداره در ۱۴ ایستگاه محیط زیست به صورت دقیق به رصد و پایش جمعیت آنها مشغول هستند ، منظور از ایستگاه‌های محیط زیست نقاط تعیین شده در روستاهای مرزی شهرستان گرمی مغان و مناطق اطراف آن است که در فواصل مشخصی امکان شمارش و شناسایی دقیق پرندگان در آنها فراهم است.

وی ادامه داد: این ایستگاه‌ها بر اساس پراکندگی مشاهده پرندگان در سال‌های گذشته انتخاب شده‌ است ، قرقاول‌ها به صدا حساس هستند از این‌رو محیط‌بانان اغلب برای رصد و شمارش آنها باید بامداد در منطقه مستقر شوند تا آرامش این گونه به هم نخورد.

وی تصریح کرد: در پایش‌های محیط‌بانان حدود ۸۵۰ طاقه قرقاول شمارش شده است و این عدد نمایانگر بخش قابل‌توجهی از جمعیت موجود این پرنده چشم‌نواز است و شمارش جامع‌تر همچنان ادامه دارد.

قرقاول ایرانی

بر اساس اعلام اداره نظارت بر امور حیات وحش و ذخایر ژنتیکی استان اردبیل، قرقاول ایرانی با توجه به ویژگی‌های زیستی و اکولوژیک جز خالص‌‏ترین نژادهای قرقاول جهان محسوب می‌‏شود و از نظر ذخیره ژنتیکی از ارزش بین‌المللی و ملی برخوردار است.

قرقاول پرنده‌ای از راسته ماکیان‌سانان از تیره قرقاولان و زیرتیر قرقاولیان است و به خاطر دم بلند و راه رفتن باشکوه از سایر ماکیان‌ها متمایز می‌شود و از گونه‌های بومی و حمایت شده کشور به شمار می‌رود و شکار و نگهداری آن ممنوع است.

انواع بالغ قرقاول ها از برگ‌های درختان، حشرات، تمشک، دانه‌ها و میوه‌های جنگلی تغذیه می‌کنند و افزایش و کاهش میوه‌های جنگلی و حشرات در جمعیت این پرنده مؤثر است.

پس از خوردن یک غذای کامل، وزن آنها آنقدر سنگین می‌شود که پرواز برایشان بسیار دشوار می‌شود، این پرنده هنگام احساس خطر اغلب پرواز نمی‌کند، بلکه به سرعت می‌دود و پنهان می‌شود.

قرقاول سالانه در اواسط اردیبهشت ماه ۱۲ تخم می‌گذارد و مدت نشستن روی تخم‌ها نیز حدود ۲۰ روز است.

آتش در آشیانه

مشارکت جوامع محلی و همیاران محیط زیست در حراست از قرقاول، مطلوب ارزیابی شده است اما حیات آنها به سان سایر موجودات زنده خالی از مخاطره نیست.

رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گرمی مغان آتش‌سوزی کاه و کلش و بقایای علوفه در مرز را به عنوان مهم‌ترین عامل تهدید بقای این گونه اعلام کرد و گفت: این عمل که اغلب پس از برداشت محصولات کشاورزی صورت می‌گیرد، خسارات جبران‌ناپذیری به محیط زیست وارد می‌کند.

رحیمی افزود: آتش‌سوزی‌ها اغلب از ناحیه اتباع کشور جمهوری آذربایجان از آن سوی مرز آغاز می‌شود و سرایت به کاه و کلش این سوی مرز خطری جدی برای زیستگاه قرقاول‌ها محسوب می‌شود و نه تنها پوشش گیاهی مورد نیاز قرقاول برای پنهان شدن و تغذیه را از بین می‌برد، بلکه موجب تلف شدن تخم‌ها، جوجه‌ها و پرندگان بالغ می‌شود.

فصل شمارش رسمی قرقاول‌ها آغاز شده و نیروها در ۱۴ ایستگاه محیط زیست به صورت دقیق مشغول رصد و پایش جمعیت این گونه هستند

وی در خصوص مقابله با این معضل توضیح داد: محیط‌بانان با همکاری نیروهای محلی و عوامل منابع طبیعی و آبخیزداری، تلاش می‌کنند آتش را مهار و از سرایت آن جلوگیری کنند تا پرندگان در امنیت کامل باشند.

رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گرمی مغان تصریح کرد: هماهنگی‌های مرزی برای جلوگیری از حریق عمدی نیز در دستور کار است تا با همکاری نیروهای مرزبانی این حوادث کمتر شود.

وی تهدید مخاطره‌آمیز دیگر که بقای پرندگان شکاری و بومی را به چالش می‌کشد را شکار غیرمجاز دانست و گفت: نوار مرزی ، دریاچه گیلارلو گرمی مغان و کوهستان دمولی شهرستان انگوت به عنوان مناطق شکار ممنوع تعریف شده‌ است.

رحیمی افزود: این مناطق به دلیل اهمیت زیستگاهی و وجود گونه‌های خاص تحت نظارت شدیدتری قرار دارند و محیط‌بانان با متخلفان محیط زیست بدون اغماض و مطابق با قوانین جاری کشور برخورد می‌کنند.

اداره کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل نیز اعلام کرد شکار و نگهداری قرقاول در هر زمان، مکان و به هر طریق ممنوع است و دوستداران حیات وحش و افراد بومی در صورت مشاهده هرگونه تخلف و شکار غیرمجاز مراتب را با شماره تلفن ۱۵۴۰ اطلاع دهند.

استان اردبیل با ۱۲ شهرستان در شمال غرب ایران و مرز جمهوری آذربایجان واقع شده است.