چابهار در مسیر تبدیل به قطب شیلات مدرن و مکانیزه کشور

صنعت شیلات چابهار به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان اقتصادی جنوب شرق کشور، نقشی حیاتی در اشتغال و معیشت هزاران خانوار ایفا می‌کند. این صنعت تقریباً به‌طور کامل بر نیروی کار بومی متکی است و بخش قابل‌توجهی از اقتصاد منطقه را تحت تأثیر خود قرار داده است.

سال‌هاست که در امتداد سواحل چابهار، تلاش و تجربه نسل‌های صیادان و کارگران، پایه‌گذار اقتصادی پویا و متکی بر دریا شده است. این صنعت، تنها شغل و درآمد نیست؛ بلکه هویت، فرهنگ و پایداری اجتماعی مردمی را در خود دارد که زندگی‌شان با دریا معنا پیدا می‌کند.

چابهار به نماد فرصتی بزرگ برای آینده‌ای پایدار تبدیل شده است. آینده‌ای که در آن، نوآوری جای سنت‌های پر زحمت را می‌گیرد و همکاری میان مردم، دانشگاه و صنعت می‌تواند افق تازه‌ای برای اشتغال، تولید و صادرات بگشاید.

شیلات چابهار به نیروی کار بومی متکی است

مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان گفت: صنعت شیلاتی چابهار تقریباً به طور کامل به نیروی کار بومی متکی است و حیات اقتصادی و معیشت هزاران خانوار در شهرستان چابهار و اطراف آن، مستقیم و غیرمستقیم به سلامت این صنعت گره خورده است. این موضوع، اهمیت حمایت و توسعه پایدار این صنعت را برای حفظ اشتغال و ثبات اجتماعی در منطقه دوچندان می‌کند.

علی فاتحی جهانتیغی ادامه داد: هسته اصلی این صنعت که شامل صیادان و کارگران فرآوری و عمل آوری (اشتغال مستقیم) می‌باشند کاملاً متکی به نیروی کار بومی می‌باشد اما در بخش اشتغال غیر مستقیم که شامل حوزه حمل و نقل و خدمات و تأمین است، ۷۰ تا ۸۰ درصد از شاغلان این بخش بومی منطقه هستند.

محصولات شیلاتی چابهار فاقد برند مشخص است

وی بیان کرد: محصولات شیلاتی چابهار فاقد یک برند یا نشان تجاری مشخص، یکپارچه و بومی هستند که به طور گسترده در بازارهای داخلی و خارجی شناخته شده باشد.

مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان افزود: عمده محصولات به صورت فله‌ای و با برندهای مختلف و عمدتاً ناشناخته به فروش می‌رسند. برخی از کارخانه‌های فرآوری چابهار برای خود برندهای اختصاصی دارند با این حال، این برندها عمدتاً در سطح منطقه شناخته شده هستند یا در بازارهای هدف خاصی فعالیت می‌کنند و فاقد آن قدرت و شناخت ملی و بین‌المللی هستند که بتوانند بر تصمیم خرید مصرف‌کننده تأثیر بگذارند.

راه حل‌های کلیدی برای شتاب‌گیری فرآوری مدرن محصولات شیلاتی

وی تصریح کرد: صنعت فرآوری آبزیان چابهار از حالت سنتی محض خارج شده و در حال گذار به سمت صنعتی مدرن است. این گذار، کند و پرچالش است.

جهانتیغی بیان کرد: برای شتاب گیری در فرآوری مدرن محصولات شیلاتی در چابهار چند راه حل کلیدی مدنظر و در حال انجام است: تسهیلات مالی ویژه: اعطای وام‌های کم‌بهره بلندمدت برای نوسازی ناوگان صیادی و خطوط تولید کارخانه‌ها، حمایت از بومی‌سازی فناوری: تشویق شرکت‌های داخلی برای ساخت ماشین‌آلات فرآوری با کمک مهندسان ایرانی، اجباری کردن استانداردهای کیفیت بالا: دولت می‌تواند با وضع قوانین سختگیرانه‌تر برای صادرات و فروش داخلی، واحدها را به سرمایه‌گذاری روی فناوری‌های مدرن مجبور کند، تقویت پیوند صنعت و دانشگاه: استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها برای حل مشکلات فنی و توسعه محصولات جدید.

وی گفت: در مجموع، اگر چالش تأمین مواد اولیه حل شود و سرمایه‌گذاری هدفمند در حوزه فناوری ادامه یابد، چابهار پتانسیل تبدیل شدن به یک قطب پیشرو در فرآوری مدرن آبزیان در منطقه را دارد.

راه اندازی کارخانجات تولید پودر ماهی با استفاده از ضایعات صیادی و فرآوری

معاون آبزی پروری اداره کل شیلات استان سیستان و بلوچستان گفت: ضایعات حاصل از صید و صیادی و عمل آوری و فرآوری که قبلاً به صورت غیر اصولی دفع می‌شدند، با راه اندازی و تأسیس کارخانجات تولید پودر ماهی اکنون به محصولات با ارزش افزوده تبدیل می‌شوند.

ضرورت استفاده پساب کارخانه‌های شیلاتی برای فضای سبز

جواد غلامی بیان کرد: با تأکیدات محیط زیست و اعمال نظارت‌های مستمر تمامی واحدهای تولیدی شیلاتی (عمل آوری و فرآوری آبزیان) ملزم به اجرای پیش تصفیه پساب صنعتی کارخانه و تحویل آن با حداقل آلودگی مشخص به تصفیه خانه صنعتی مستقر در نواحی و شهرک‌های صنعتی هستند از آنجا که این واحدها حجم قابل ملاحظه ای از آب را در طول روز مصرف می‌کنند، پساب خروجی و تصفیه شده این واحدها قابل استفاده برای فضای سبز است.

وی افزود: در چشم‌انداز پنج‌ساله صنایع فرآوری آبزیان چابهار، چند مورد حائز اهمیت و مدنظر است: انتقال از صادرات مواد خام به سمت تولید محصولات با ارزش افزوده بالا مانند فیله و فرآورده‌های آماده مصرف با تمرکز بر کسب گواهی‌های بین‌مللی و توسعه زیرساخت‌های لجستیک و زنجیره سرد و گسترش بازارهای صادراتی به اروپا و شرق آسیا؛ همچنین ایجاد پارک صنایع غذایی دریایی و توسعه برند آبزیان چابهار محور اصلی این تحول است.

معاون آبزی پروری اداره کل شیلات استان تصریح کرد: این تحول با جذب سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال پایدار، چابهار را به قطب منطقه‌ای صنایع فرآوری آبزیان تبدیل خواهد کرد.

صادرات ماهی چابهار بیشتر به کدام کشورها انجام می‌شود؟

وی اظهار داشت: فرآورده‌های شیلاتی چابهار به کشورهای حاشیه خلیج فارس (امارات متحده عربی، قطر، کویت و عمان) کشورهای جنوب شرق آسیا (ویتنام، مالزی و تایلند)، سایر کشورهای آسیایی (چین و سریلانکا) و به صورت محدود به برخی کشورهای اتحادیه اروپا صادر می‌شود.

غلامی همچنین افزود: عمده گونه‌های صادراتی محصولات شیلاتی چابهار به دو دسته ماکول و غیر ماکول تقسیم می‌شوند؛ گونه‌های ماکول شامل: انواع میگوهای دریایی و پرورشی و ماهیان تجاری بوده و گونه‌های غیر ماکول نیز شامل: گربه ماهی، مارماهیان، ماهیان یال اسبی، صدف و عروس دریایی است.

وی در پایان تصریح کرد: عمده صادرات به خارج از کشور به صورت محصولات فرآوری اولیه یعنی منجمد شده است؛ سهم محصولات کامل فرآوری شده و آماده مصرف هنوز کم است اما روند رو به رشدی را در حال طی کردن است.

صنعت شیلات چابهار اکنون در نقطه عطفی قرار دارد که می‌تواند سرنوشت اقتصادی منطقه را دگرگون کند. با وجود چالش‌های زیرساختی، کمبود برندهای شناخته‌شده و محدودیت‌های مالی، تلاش‌های صورت‌گرفته در جهت نوسازی ناوگان صیادی، بومی‌سازی فناوری و بهبود کیفیت تولید نویدبخش آینده‌ای روشن است. حرکت از صادرات مواد خام به سمت فرآورده‌های با ارزش افزوده بالا، فرصت جدیدی برای افزایش درآمد و اشتغال پایدار در منطقه فراهم می‌کند.

با سرمایه‌گذاری مؤثر در منطقه، چابهار نه‌تنها می‌تواند نیاز داخلی را تأمین کند بلکه به بازیگری مهم در بازارهای جهانی آبزیان تبدیل خواهد شد. ایجاد و توسعه برند اختصاصی و ایجاد پارک صنایع غذایی دریایی، نقطه آغاز این تحول است؛ تحولی که می‌تواند چابهار را به الگوی موفقی از توسعه پایدار و اشتغال بومی در کشور تبدیل سازد.