بی‌مهری به یار مهربان در عصر دیجیتال

ایرنا/ اردبیل - ایرنا - شبکه‌های اجتماعی و فناوری‌های نوین کتاب و کتابخوانی را کنار زده و با تسخیر تمام جنبه‌ و بخش‌های زندگی ، مرگ خاموش یار مهربان را در عصر دیجیتال رقم زده است.

به گزارش ایرنا، در سال‌های اخیر مطالعه کتاب با ظهور انواع فناوری‌های نوین به ویژه شبکه‌های اجتماعی در جامعه رنگ باخته و با وجود انواع نرم‌افزارها در تلفن همراه کمتر کسی مجال مطالعه کتاب را دارد.

---

بازار

---

وضعیت استان اردبیل در حوزه تولید و عرضه کتاب مطلوب است ولی پایین بودن سرانه مطالعه مشکل اساسی در حوزه فرهنگ محسوب می‌شود و به گفته مسئولان فرهنگی مهم‌ترین دلایل آن نیز مربوط به گسترش رسانه‌های مجازی، شبکه‌های اجتماعی و ماهواره‌ها می‌باشد.

کارشناسان می‌گویند که امروزه فضای مجازی به رقیبی خطرناک برای کتاب و کتابخوانی تبدیل شده و در کنار این امر باید به دیگر مشکلات از جمله گرانی کتاب ، نبود فرهنگ مطالعه ، عدم توجه کافی ارگان‌های فرهنگی به موضوع کتاب، نبود صرفه اقتصادی ناشران و کتابفروشی‌ها نیز اشاره کرد که هر روز کتاب را به حاشیه می‌راند.

دیگر کمتر کسی با کتاب مانوس است ، انس با کتاب در خانواده‌ها رنگ باخته و بیشتر نوجوانان و جوانان با انواع بازی‌های رایانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی مشغول و یا غرق شده‌اند.

اصلا حوصله کتاب خواندن ندارم ، دیگر شور و شوق کتابخوانی در من کاهش یافته ، امسال دیگر هیچ حوصله‌ای برای کتابخوانی ندارم، بیشتر اطلاعات مورد نیاز خود را از طریق اینترنت به دست می‌آورم و کمتر احساس نیاز به کتاب دارم" این را امیر حسین دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق می‌گوید.

مهدی سربلند ، دانشجوی زبان هم معتقد است با اینترنتی شدن دروس دانشگاهی دیگر احساس نیازی به مطالعه کتاب نمی‌کند، اغلب منابع درسی اینترنتی است و کمتر استادی دانشجویان را به منابع کاغذی حواله می‌دهد ، اگر هم اینچنین باشد با بارگذاری اینترنتی دیگر نیازی به خرید کتاب نیست.

صاحب یک کتابفروشی در اردبیل هم گفت: کتاب دیگر مثل گذشته در جامعه چندان خریداری ندارد، اگر هم خریداری است به دلیل حمایت‌های دولتی و بن‌هایی است که برخی از نهادهای فرهنگی رایگان و یا با تخفیف در اختیار افراد قرار می‌دهند.

به گفته وی، با توجه به تسهیل روند انتشار، تعداد عناوین کتب منتشره به ویژه در شهرستان‌ها بیشتر شده اما در مقابل چندان بر تعداد کتابخوان‌ها در استان اردبیل افزوده نشده است.

راهکارهای افزایش مطالعه در جامعه

با اینکه از سالیان گذشته ناقوس خطر در حوزه کتاب و کتابخوانی به صدا درآمده و اغلب مسئولان نیز به این مهم واقف و معترف هستند، ولی تاکنون اقدام عملی و کافی در زمینه تغییر در وضعیت ایجاد شده و انس جامعه با کتاب نشده است.

به عقیده کارشناسان، دلیل پایین آمدن سطح مطالعه در جامعه نبود فرهنگ‌سازی است، ارگان‌های فرهنگی و دانشگاهی ما در تولید و نهادینه کردن فرهنگ کتابخوانی موفق نبوده‌اند، دانشگاه‌های ما به جای کتاب، جزوه خوانی و مطالعات اینترنتی را ترویج کرده‌ا ند و صدا و سیما و دیگر ارگان‌های فرهنگی نیز برنامه‌ای برای فرهنگ مطالعه ندارند.

یکی از راهکارهای اصلی برای افزایش مطالعه در جامعه، تقویت و آموزش سواد رسانه‌ای در بین اقشار مختلف جامعه است ، اگر خانواده‌ها اهمیت کتاب را به درستی درک کنند و معایب و محاسن شبکه‌های اجتماعی را دریابند قطعا فضای مجازی را جایگزین کتاب نمی‌کنند ، راهکار دیگر هم ترویج فرهنگ کتابخوانی در بین خانواده‌ها، پایین آمدن قیمت کتاب�� اهدای کتاب در مناسبت‌های مختلف به جوانان، حذف جزوه‌ها از دانشگاه و جایگزینی آن با کتاب، برگزاری همایش، میزگردها با جوانان درباره اهمیت کتاب، آشنایی جوانان با فواید کتاب و مضرات فضای مجازی، ترویج فرهنگ استفاده هوشمند از فضای مجازی و رشد تفکر انتقادی در بین اقشار مختلف حامعه از سوی متولیان فرهنگی و رسانه‌ها است.

کتاب جای چندانی در سبد خانوارهای ایرانی ندارد

حسین بشیری گیوی ، جامعه شناس در این باره به ایرنا گفت: فرهنگ کتاب و کتابخوانی آنچنان که باید و شاید در جامعه ما جا نیفتاده و همین امر سبب بیگانگی اقشار مختلف مردم با کتاب است. کتاب جای چندانی در سبد خانوارهای ایرانی ندارد ، بسیاری از والدین به ندرت به سمت کتاب گرایش دارند و طبیعی است که در این شرایط فرزندانشان و نسل آینده نیز الفت لازم را با کتاب نخواهند داشت.

وی افزود: حمایت از ناشران و تسهیل دسترسی مخاطبان به آثار منتشره باید مورد توجه قرار بگیرد؛ چرا که با توجه به افزایش سرسام‌آور قیمت کاغذ و هزینه چاپ، بسیاری از مخاطبان جدی کتاب و کتابخوانی در کشور در زمینه تهیه کتاب با مشکل مواجه هستند و باید در این زمینه چاره‌اندیشی شود.

بشیری گیوی ادامه داد: رسانه‌ها در شکل‌گیری افکار عمومی و سوگیری آنها به سمت مطالعه نقش مهمی دارند و می‌توانند در افزایش سرانه مطالعه مردم موثر واقع شوند.

وی افزود: در سال‌های اخیر در پی توسعه فضای مجازی میل به کتاب خواندن در مردم کمتر شده ولی می‌توان در کنار فضای مجازی جایگاه کتاب را حفظ و توسعه داد چرا که وجود فضای مجازی برای کتاب و دیگر رسانه‌ها نه تنها تهدید نیست بلکه فرصت خوبی برای استفاده بهینه از این فضا برای نشر و چاپ است.

بشیری گفت: به‌ روز کردن کتابخانه‌ها و دسترسی مردم به کتاب‌های جدید منوط به حمایت از ناشر در چاپ کتاب با تیراژ بالاست ، برای کتاب‌های با تیراژ بالا باید یارانه اختصاص داده شود تا از این طریق ضمن حمایت از ناشر ،خرید کتاب به سبد خانواده‌ها هم اضافه شود.

به اعتقاد بشیری گیوی، ۲ دیدگاه روانشناختی و جامعه شناختی در زمینه مطالعه کتاب و آینده و نحوه پایان بخشیدن به وضعیت فعلی وجود دارد که تقریبا در مقابل هم قرار دارند ، روانشناسان معتقدند تا نیازهای اولیه شهروندان برآورد نشود دیگر نیازها از جمله فرهنگی و اجتماعی برآورد نخواهد شد، درواقع دهه‌ها زمان نیاز است تا یک جوان خانه و ماشین بخرد تا در گام دوم به خرید کتاب و محصولات فرهنگی روی آورد و در نتیجه با نگاه روانشناسان در گام اول باید تورم به صفر میل کند تا در گام دوم انتظار بالندگی فرهنگی از اجتماع داشت.

وی بیان کرد: در نگاه جامعه شناختی که در نقطه مقابل این دیدگاه قرار دارد ، جامعه‌شناسان معتقدند فقر باعث آگاهی شهروندان می‌شود، گروه برای خود همچون کاتالیزور عمل خواهد کرد و گروه درخود را هم به مطالعه و تحقیق می‌کشاند؛ در واقع در این دیدگاه فقر اقتصادی راهکاری برای افزایش مطالعه عمیق شهروندان خواهد شد و این دیدگاه به نظر می‌رسد که از دیدگاه روانشناسانه عملیاتی‌تر می‌باشد همچنان که میزان تالیفات و ترجمه‌ها هر روز بیشتر می‌شود و بالطبع این طبقه برای خود، طبقه درخود را به حرکت وادار کرده و این مساله از مهم‌ترین راهبردها برای افزایش مطالعه شهروندان و تغییر در اجتماع می‌باشد.

بشیری گیوی گفت: انجمن‌ها، نهادها و سازمان‌ها همچون طبقه برای خود هستند که با افزایش تالیف و ترجمه و همچنین با رویکردهای نوینی که در عرضه محصولات فرهنگی دارند دیگر بخش‌های جامعه را هم به بالندگی فرهنگی می‌کشانند؛ رویکرد انجمن‌ها ، سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی خیلی خوب و مهم است و در آینده جهش قابل ملموسی در توسعه فرهنگی را شاهد خواهیم بود.

آمار کتابخوانی در استان اردبیل پایین است

امیر رجبی ، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل هم در این باره به ایرنا گفت: آمار کتابخوانی در استان پایین است و رسانه‌ها باید با معرفی تازه‌های نشر فرهنگ مطالعه و افزایش سرانه کتابخوانی را رواج دهند.

وی اظهار کرد: از رسانه‌ها انتظار می‌رود با نگارش و انتشار یادداشت، مقاله، برگزاری مسابقات علمی و با استفاده از شگردهای مختلف به ترویج کتاب و کتابخوانی بپردازند تا مردم گرایش بیشتری به مطالعه کتاب داشته باشند.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل افزود: معرفی کتاب فرایندی حرفه‌ای و تخصصی است و نویسندگان و ناشران باید بخشی از هزینه‌های خود را به تبلیغ و معرفی کتاب اختصاص دهند، لذا ضروری است رسانه‌ها هم در تبیین و ترویج فرهنگ کتابخوانی، هم در اهمیت، فواید و تبلیغ اثرهای جدید نقش آفرینی کنند تا سرانه مطالعه کتاب در استان افزایش یابد.

رجبی با بیان اینکه سرانه مطالعه در استان مطلوب نیست ، افزود: یکی از نشانه‌های توسعه فرهنگی جامعه آمار کتابخوانی جامعه است و رسانه‌ها می‌توانند در ترویج کتابخوانی و توسعه فرهنگی استان موثر باشند.

وی ادامه داد: رسانه‌ها می‌توانند هم کتاب‌های جدید و هم نویسندگان را به مردم و مخاطبان معرفی کنند.

پیشرفت هر جامعه‌ در گرو کتاب و کتاب‌خوانی است

پروانه رضاقلیزاده ، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان اردبیل هم گفت: تمام پیشرفت یک جامعه را مرهون بحث کتاب می‌دانیم و با توجه به شرایطی که در حال حاضر در جوامع مختلف وجود دارد، یکی از ابزارهای مهم تفکر، رشد، پیشرفت و توسعه فرهنگی هر جامعه‌ای به واسطه بحث کتاب و میزان مطالعه در آن جامعه است.

وی اضافه کرد: با توجه به آسیب‌های مختلفی که متاسفانه روز به روز هم در حال افزایش است، توجه به آگاهی و دانایی یکی از مباحث مهم است؛ بدین معنی که هرچه تعداد افراد آگاه و دانا در جامعه بیشتر باشد، به همان میزان شاهد کاهش آسیب‌ها و معضل‌های اجتماعی خواهیم بود.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان اردبیل بیان کرد: همه آسیب‌ها و جرم‌هایی که در جامعه اتفاق می‌افتد، ناشی از ندانستن و فقدان آگاهی است ، چه والدین و چه فرزندان باید یک مسیر روشن و درست را در زندگی انتخاب کنند که تحقق این امر جز با سلاح دانایی امکان‌پذیر نخواهد بود.

وی افزود: کتابخانه‌های عمومی در گذشته تنها به بحث خدمات کتابخانه‌ای محدود بود اما در حال حاضر مجموعه‌های کامل فرهنگی به شمار می‌روند که در کنار بحث امانت کتاب، ترویج کتاب‌های مفید و سالن مطالعه به یک پایگاه اجتماعی- فرهنگی برای همه گروه‌های سنی تبدیل شدند.

رضاقلیزاده بیان کرد: برای تشویق بخش‌های بیشتری از جامعه به بحث کتاب و کتابخوانی باید به طور حتم نسبت به اجرای برنامه‌های متنوع فرهنگی اقدام شود که می‌تواند زمینه‌ساز ترویج فرهنگ مطالعه باشد ، در این زمینه برنامه‌های گوناگونی مدنظر قرار دادیم تا شاهد حضور قشرهای مختلف در کتابخانه‌ها باشیم.

وی گفت: در این باره نیز ۶ هزار و ۵۰۰ برنامه فرهنگی مانند نشست‌های مطالعاتی، معرفی کتاب، نمایشگاه‌های موضوعی و مناسبتی کتاب، کارگاه‌های آموزشی، نشست کتاب‌خوان مدرسه‌ای، مسابقه‌های روخوانی، رونمایی کتاب، محفل‌های ادبی و نشست‌های تخصصی حلقه‌های مطالعاتی در سال جاری به اجرا درآمده است.

به گزارش ایرنا ، در استان اردبیل ۸۳ باب کتابخانه شامل ۶۴ کتابخانه شهری و ۱۷ کتابخانه روستایی ، یک کتابخانه سیار در بیله‌سوار مغان و یک پیشخوان کتابخانه در محله زیر نهر تراب پارس‌آباد مغان فعال است ، کتابخانه‌های عمومی این استان یک میلیون جلد کتاب و نزدیک به ۶۰ هزار عضو فعال دارند.