فاجعه آبی در گلستان؛ سدهای استان ۹۷ درصد خالی شدند

ايرنا

بروزرسانی 1404/09/11 - 11:05

فاجعه آبی در گلستان؛ سدهای استان ۹۷ درصد خالی شدند

ایرنا/ استان گلستان که روزگاری با رودخانه‌های خروشان و تالاب‌های پرآب شناخته می‌شد، حالا در چنگال یکی از شدیدترین بحران‌های آبی تاریخ خود گرفتار شده و پاییز کم‌باران، آسمان این دیار شمالی را خشک و بی‌مهر کرده و کاهش ۳۸.۴ درصدی بارش، زنگ خطر را برای آینده آبی این استان به صدا درآورده است.

بر اساس گزارش روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای گلستان، جریان رودخانه‌ها در تمام حوضه‌های آبریز استان به شدت کاهش یافته است.
مدیر مطالعات شرکت آب منطقه‌ای گلستان گفت: بر پایه اطلاعات ایستگاه‌های آب‌سنجی، جریان رودخانه‌ها در بازه مهر تا آبان نسبت به دوره شاخص ۵۴ ساله در تمامی حوضه‌های آبریز استان با کاهش چشمگیر همراه بوده است و به طور مشخص، حوضه قره‌سو ۶۶.۷ درصد، گرگانرود ۸۰.۶ درصد، خلیج گرگان ۵۷.۸ درصد و حوضه اترک به‌طور کامل ۱۰۰ درصد کاهش جریان را تجربه کرده‌اند و به عبارت دیگر، رودخانه اترک عملاً مرده و جریان آب در آن به صفر رسیده است.
عبدالرضا کابلی، وضعیت سدها حتی از رودخانه‌ها هم وخیم‌تر دانست و افزود: حجم آب موجود در سدهای بزرگ مخزنی استان در پایان آبان سال جاری تنها ۶.۹۴۴ میلیون مترمکعب، معادل ۲.۸ درصد ظرفیت کل سدها، ثبت شده که نسبت به زمان مشابه سال گذشته ۱۳.۳۷ درصد کاهش دارد.
از ۱۴ سد بزرگ استان، ۱۰ سد کاملاً خشک شده‌اند و درصد آبگیری باقی‌مانده به تفکیک حوضه‌ها شامل هفت درصد در قره‌سو، سه درصد در گرگانرود و ۲.۳ درصد در اترک است یعنی ۹۷ درصد ظرفیت سدهای گلستان خالی است.
بحران آبی گلستان تنها به سطح زمین محدود نمی‌شود. بیش از ۹۷ درصد آب مصرفی استان از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود و این وابستگی مطلق، فشار بی‌امانی بر آبخوان‌ها وارد کرده است.
کابلی افزود: ذخیره آبخوان کم‌عمق استان نسبت به متوسط ۲۴ ساله، ۲۳۹.۳ میلیون مترمکعب کاهش و ذخیره آبخوان عمیق استان ۱۱۲.۲ میلیون مترمکعب کاهش را نشان می‌دهد که این اعداد به معنای فرونشست تدریجی سفره‌های زیرزمینی و خطر نابودی کامل این منابع حیاتی در آینده نزدیک است.
برداشت بی‌رویه از چاه‌های مجاز و غیرمجاز، به‌ویژه در بخش کشاورزی که بیش از ۸۵ درصد آب استان را مصرف می‌کند، این بحران را تشدید کرده است.
چاه‌های عمیق‌تر و پمپ‌های قوی‌تر، هر روز سفره‌های زیرزمینی را بیشتر به سمت نابودی می‌برند و به گفته کارشناسان، اگر این روند ادامه یابد، گلستان در کمتر از یک دهه با بیابان‌زایی کامل در بخش‌های وسیعی از اراضی خود مواجه خواهد شد.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری گلستان، در نشست اضطراری بررسی وضعیت منابع آب در دادگستری استان، تصویری تکان‌دهنده از آینده ترسیم کرد و گفت: گزارش‌های هواشناسی نشان می‌دهد شرایط اقلیمی این استان شمالی، مشابه مناطق کویری شده و اگر برنامه‌ریزی فوری انجام نشود، در آینده نزدیک با مشکلات حادتر مواجه خواهیم شد.
محمد حمیدی اظهار کرد: مشارکت همگانی و تصمیم‌گیری‌های قاطع در سطح مدیریتی، تنها راهکارهای مؤثر برای عبور از این بحران به شمار می‌رود و همه از کشاورزان تا شهروندان عادی و مدیران استانی و کشوری باید در این مسیر هم‌صدا شوند.
کاهش بارش‌ها که بر اساس گزارش شرکت آب منطقه‌ای گلستان ۳۸.۴ درصد کمتر از میانگین بلندمدت بوده، تنها یکی از عوامل این فاجعه است و در این شرایط، کارشناسان معتقدند عبور از این بحران، نیازمند اقداماتی فوری و هماهنگ در سطوح مختلف از جمله تغییر الگوی کشت در کشاورزی، مدیریت هوشمند چاه‌ها، اجرای پروژه‌های آبخیزداری، بازچرخانی آب و پساب، صرفه‌جویی عمومی از جمله راهکارهای عبور گلستان است.