گام عملی دولت چهاردهم برای نجات خلیج گرگان از بحران ریزگردها

ايرنا

بروزرسانی 1404/10/02 - 11:38

گام عملی دولت چهاردهم برای نجات خلیج گرگان از بحران ریزگردها

ایرنا/ خلیج گرگان بر لبه پرتگاه نابودی قرار گرفته و در حالی که کارشناسان تنها چند سال فرصت را برای جلوگیری از خشک شدن کامل این پهنه پیش‌بینی می‌کنند، دولت چهاردهم با برگزاری نشست ویژه در نهاد ریاست‌جمهوری، گام‌های عملی برای علاج‌بخشی این پهنه آبی حیاتی برداشته و با استقرار لایروب تا ۱۰ روز آینده، تسریع مطالعات پمپاژ آب از دریای خزر و افزایش اعتبارات پروژه‌های ستاد ملی تالاب‌ها، مصمم است از تکرار فاجعه‌ای مشابه خشک شدن دریاچه ارومیه جلوگیری کند.
خلیج گرگان، به عنوان بزرگ‌ترین خلیج ایرانی دریای خزر، در جنوب شرقی این دریا و در محدوده استان گلستان واقع شده و با مساحتی حدود ۴۰۰ کیلومتر مربع و عمق متوسط دو تا سه متر، از دهه‌های گذشته با نوسانات سطح آب دریای خزر و انسداد کانال‌های ارتباطی مواجه بوده که منجر به کاهش تدریجی آب و تهدید خشک شدن کامل آن شده است.
بر اساس گزارش‌های سازمان حفاظت محیط زیست، سطح آب خلیج در سال‌های اخیر تا ۴۰ درصد کاهش یافته و بخش‌های وسیعی از آن به زمین‌های خشک تبدیل شده که این روند نه تنها اکوسیستم محلی را مختل کرده، بلکه پیامدهای گسترده‌ای برای استان‌های شمالی ایران به همراه دارد.
اهمیت زیست‌محیطی خلیج گرگان در درجه نخست به نقش آن در جلوگیری از تشکیل کانون‌های ریزگرد مربوط می‌شود چرا که خشک شدن کامل این خلیج می‌تواند بیش از ۵۰ هزار هکتار زمین نمکی را به منبع تولید گرد و غبار تبدیل کند که بادهای محلی آن را تا شعاع ۶۰ کیلومتری پراکنده می‌سازد.
این ریزگردهای نمکی نه تنها کیفیت هوا را در شهرها و روستاهای اطراف کاهش می‌دهند، بلکه بر خاک کشاورزی تأثیر گذاشته و بهره‌وری مزارع را تا ۲۰ درصد پایین می‌آورند، ضمن اینکه سلامت تنفسی ساکنان را تهدید می‌کنند و هزینه‌های درمانی مرتبط با بیماری‌های ریوی را افزایش می‌دهند.
علاوه بر این، خلیج گرگان به عنوان بخشی از تالاب میانکاله، زیستگاه مهمی برای گونه‌های آبزی و پرندگان مهاجر است که در تکثیر ماهیان استخوانی و غضروفی نقش کلیدی دارد و سالانه میلیون‌ها پرنده مهاجر را جذب می‌کند که حفظ این تنوع زیستی به تعادل اکولوژیکی دریای خزر کمک می‌کند و در مقابل کاهش آب منجر به مرگ گسترده آبزیان شده و زنجیره غذایی منطقه را مختل خواهد کرد.
خلیج گرگان همچنین منبع اصلی درآمد برای هزاران خانواده محلی است. فعالیت‌های صیادی در این منطقه سالانه هزاران تن ماهی تولید می‌کند که بخش عمده‌ای از بازارهای محلی و صادرات را تأمین می‌نماید اما کاهش سطح آب درآمد صیادان را تا ۵۰ درصد کاهش داده است.
همچنین، این پهنه آبی ظرفیت بالایی برای گردشگری دارد و با جذب طبیعت‌گردان، فرصت‌های شغلی در حوزه خدمات و حمل‌ونقل ایجاد می‌کند که خشک شدن خلیج نه تنها این مشاغل را تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند منجر به مهاجرت ساکنان محلی شود و اقتصاد استان گلستان را تحت تأثیر قرار دهد.
در همین زمینه، نشست ویژه‌ای در نهاد ریاست‌جمهوری برای بررسی طرح علاج‌بخشی خلیج گرگان برگزار شد.
در این جلسه، استاندار گلستان بر محدودیت زمانی برای جلوگیری از خسارت‌های بیشتر تأکید کرد و گفت: اگر در دو سال آینده اقدامی عاجل صورت نگیرد این خلیج به سرنوشت دریاچه ارومیه دچار خواهد شد.
علی‌اصغر طهماسبی اظهار کرد: برای احیای خلیج گرگان و جلوگیری از تشدید خسارت‌های زیست‌محیطی و انسانی، زمان محدودی در اختیار داریم و باید اقدامات اجرایی با فوریت دنبال شود.
معاون هماهنگی و پیگیری معاون اجرایی رئیس‌جمهور هم در این نشست از تکمیل مطالعات پمپاژ آب تا پایان بهمن‌ماه، پیگیری مجوزهای وزارت نیرو، استقرار لایروب ظرف ۱۰ روز آینده و افزایش اعتبارات پروژه‌های ستاد ملی تالاب‌ها خبر داد.
احمد لاهیجان‌زاده معاون محیط زیست کشور نیز هشدار داد که تنها دو تا سه سال فرصت برای نجات خلیج باقی مانده و تأخیر می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری مانند گسترش ریزگردها و از دست رفتن فرصت‌های اقتصادی به همراه داشته باشد که این اقدامات شامل لایروبی کانال‌های ارتباطی با دریای خزر و پمپاژ آب است که می‌تواند سطح آب را تا حد قابل قبولی بازگرداند.