مهریه حضرت زهرا(س) چقدر بود؟

صبح قزوين/ مقدار مهريه حضرت زهرا (س) که از طرف پيامبر اکرم (ص) تعيين شد، مهريه‌اي متوسط در آن زمان بوده که به عنوان سنت، الگويي براي ساير مسلمانان قرار گرفت. بار‌ها در منبر و روضه‌ها شنيده‌ايم که آب فرات را بر روي پسر فاطمه (س) بستند، در حالي که مهر مادرش بوده است. «تاريخ قيام و مقتل جامع سيدالشهداء (ع)» در پاسخ به اين شبهه مي‌نويسد: در منابع روايي، احاديثي است که آب فرات را جزء مهريه حضرت زهرا (س) معرفي مي‌کند؛ چنان که براساس روايت جابر جعفي از امام باقر (ع)، خداوند مهريه حضرت فاطمه (س) را در زمين، چهار نهر قرار داده که يکي از آنها فرات است. (سه نهر ديگر نيل، دجله و رود بلخ هستند) اگر از نقد سندي و محتوايي اين حديث بگذريم، به نظر مي‌رسد مقصود از مهر بودن فرات يا چهار نهر بزرگ براي حضرت زهرا (س) معناي تشريفي و نمادين آن است که با مقام قدسي و ولايي آن بانوي بزرگ ارتباط دارد؛ وگرنه روشن است که مهريه حضرت فاطمه (س) مبلغ معيني بود که امام علي (ع) در هنگام ازدواج پرداخت. هنگامي که علي (ع) به قصد ازدواج فاطمه (س) به منزل پيامبر (ص) رفت، پيامبر (ص) به ام سلمه فرمود: «برخيز و در را بگشاي، که اين همان است که خدا و رسولش او را دوست دارند.» ام سلمه فوراً در را باز کرد و علي - عليه السلام- داخل شد. علي (ع) در کمال حجب و حيا و خجالت بود که پيامبر -صلي الله عليه و سلم- فرمود: علي جان حاجتي داري؟ آسوده باش، اميدوارم که حاجت تو برآورده شود. علي (ع) نيز قصد خود را گفت و از فاطمه (س) خواستگاري کرد. پيامبر(ص) فرمود: چه چيزي براي توست که مهريه فاطمه (س) قرار دهي؟ علي (ع) عرض کرد:‌اي رسول خدا! تو خود شاهد هستي که براي من به جز شمشير و شتر و زره، از مال دنيا چيزي نيست. پيامبر -صلي الله عليه و آله و سلم- فرمود:‌اي علي شمشير و شتر مورد نياز توست، اما زره‌ات را بفروش و با آن مراسم ازدواج با فاطمه (س) را فراهم کن. (۱). اما اينکه حضرت آن زره را چه مقدار فروخت و آن را مهريه حضرت زهرا (س) قرار داد از نظر تاريخي و روايي در آن اختلاف وجود دارد؛ و آن عبارت است از، ۴۰۰ درهم، ۴۸۰ درهم يا ۵۰۰ درهم. (۲) قدر مسلم اين است که مهريه آن حضرت بيشتر از ۵۰۰ درهم و کمتر از ۴۰۰ درهم نبوده است، و اين مقدار -پانصد درهم- عبارت از مقدار مهريه‌اي است که رسول خدا (ص) براي تمام زنان و دخترانش تعيين کرده و از آن تعبير به مهر السنه هم مي‌شود. (۳) و اين سيره الگويي براي ساير مسلمانان قرار گرفت. گرچه در آن زمان مهريه‌هاي سنگين از طرف مردم براي دختران قرار داده مي‌شد، زيرا وقتي پيامبر (ص) فاطمه، را به عقد علي (ع) در آورد، عده‌اي از مردم قريش به خدمت ايشان رسيدند و گفتند چرا علي (ع) را با مهريه کم و ناچيز داماد کردي؟ (۴) بنابراين مقدار مهريه حضرت زهرا (س) بيش از ۵۰۰ درهم - نقره- نبوده است؛ اين مقدار مهريه از طرف پيامبر اکرم (ص) براي دخترش، مهريه‌اي متوسط - نه بسيار کم و نه زياد - در آن زمان بوده است که به عنوان سنت، الگويي براي ساير مسلمانان قرار گرفت.» در حديث از امام صادق (ع) که در صفحه ۲۱۴ کتاب «معاني الأخبار» نقل شده، آمده است: پيغمبر خدا (ص) مهريه هيچ يک از همسران خود و همچنين مهريه هيچ يک از دخترانش را بيش از دوازده اوقيّة و نشّ تعيين نکرده؛ «اوقيّه» ۴۰ درهم، و «نشّ» ۲۰ درهم است. با توجه به حديث نوراني امام صادق (ع)، مهريه حضرت زهرا (س) حداکثر ۵۰۰ درهم (نقره) است. در زمان پيدايش اسلام هر ۱۰ درهم معادل يک دينار (طلا) ارزش داشته، بنابراين معادل مهريه حضرت ۵۰ دينار مي‌شود. معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر: ۱. فاطمه زهرا فرشته زميني، روح الله حسينيان. ۲. فاطمه زهرا، توفيق ابوعلم، ترجمه علي اکبر صادقي. پي نوشت‌ها: ۱. مجلسي، بحارالانوار، بيروت، موسسه الوفا، چاپ دوم، ۱۴۰۳ ه‍ ق، ج. ۴۳، ص. ۱۲۰، ۱۴۰. ۲. ابن شهر آشوب، مناقب، موسسه انتشارات علامه، بي تا، ج. ۳، ص. ۳۵۰، ۳۵۱، و متقي هندي، فاضل، کنزالعمال، موسسه الرساله، ج. ۱۳، ص. ۶۸۰. ۳. حر عاملي، وسائل الشيعه، قم، موسسه آل البيت، چاپ اول، ۱۴۱۲ ه‍، ج. ۲۱، ص. ۲۴۶، ۲۴۹؛ و کليني، کافي، تهران، دارالکتب الاسلاميه، چاپ چهارم، ۱۳۷۵، ج. ۵، ص. ۳۷۶. ۴. صدوق، من لايحضره الفقيه، دارالصعب، ج. ۳، ص. ۲۵۳. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar