همه چیز درباره «بسته ویژه دولت» برای حمایت از اقشار کم درآمد

هارپي نيوز/اگر ملاکِ ارائه بسته حمايت غذايي، خانوار‌هايي با درآمد ماهانه کمتر از ۳ ميليون تومان است، آيا مرجع و بانکي اطلاعاتي براي اثبات ميزان درآمد همه خانوار‌ها وجود دارد؟ رئيس‌جمهور روز شنبه ۱۹ آبان در حاشيه نشست سران قوا، اعلام کرد دولت اولين بسته حمايت غذايي را در آبان به افراد و اقشاري که در فشار بيشتري هستند پرداخت خواهد کرد و اين روند تا پايان سال در چندين نوبت ادامه مي‌يابد. رئيس‌جمهور در اين سخنان اشاره‌اي به اقلام موجود در آن بسته غذايي و همچنين دايره شمول پرداخت آن نکرد؛ اينکه اين بسته حمايت غذايي شامل کدام گروه‌هاي درآمدي و کدام اقشار جامعه مي‌شود؟ اما شايد بتوان با نگاهي به سابقه ارائه بسته‌هاي حمايتي از سوي دولت و همچنين اخباري که در روز‌هاي اخير در اين رابطه به نقل ساير مسئولان دولتي رسانه‌اي شده، نسبت به کميت و کيفيت وعده اخير رئيس‌جمهور آگاهي يافت. وعده نخست دولت؛ ارائه بسته حمايتي به همه اقشار دوم مهرماه بود که محمد باقر نوبخت رئيس سازمان برنامه و بودجه طي نشستي در اين سازمان، از ارائه بسته‌هاي حمايتي توسط دولت به همه اقشار جامعه خبر داد. ۴۸ ساعت پس از اين سخنان نوبخت، در روز چهارم مهرماه، بصورت غيررسمي خبر رسيد که جزئيات «بسته معيشتي خانوار» در حال نهايي شدن است و اين بسته، نه به همه آحاد جامعه که تنها به خانوار‌هاي با درآمد زير سه ميليون تومان، تعلق مي‌گيرد. تصويب «بسته حمايت غذايي اقشار کم‌درآمد» در هيئت دولت سرانجام روزيکشنبه ۲۹ مهرماه، در جريان جلسه هيئت دولت، «بسته حمايت غذايي اقشار کم‌درآمد» تصويب و اين بار به صورت رسمي اعلام شد که اين بسته حمايتي به افرادي که درآمد ماهيانه کمتر از سه ميليون تومان دارند، تعلق مي‌گيرد. انوشيروان محسني بندپي، سرپرست وقت وزارت «تعاون، کار و رفاه اجتماعي» در همان مقطع، پيرامون مصوبه «بسته حمايت غذايي اقشار کم‌درآمد»، گفت: اين بسته‌ها تا پايان سال ۹۷ و به شکل غيرمستمر در سه مرحله و در مجموع با مبلغ ۶۰۰ هزار تومان، متناسب با تعداد اعضاي خانوار توزيع مي‌شود. ابلاغ مصوبه ارائه «بسته حمايت غذايي» صبح روز شنبه ۵ آبان، اسحاق جهانگيري معاون اول رئيس جمهور، مصوبه ۸ ماده‌اي هيئت وزيران پيرامون «بسته حمايت غذايي اقشار کم‌درآمد» را به دستگاه‌هاي ذيربط ابلاغ کرد. در اين ابلاغيه، دو ماموريت مشخص براي «سازمان برنامه و بودجه» و «وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي» تعريف شده است: در نخستين گام، سازمان برنامه و بودجه موظف است، مبالغ در نظر گرفته شده را از طريق حساب بانکي متصل به يارانه نقدي سرپرستان خانوار در گروه‌هاي تحت پوشش «کميته امداد»، «سازمان بهزيستي»، «بنياد شهيد» و «خانوار‌هاي با درآمد ماهانه کمتر از ۳ ميليون تومان»، واريز کند. در گام بعدي، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي، موظف شده آن دسته از خانوار‌هايي که مدعي درآمد ماهانه کمتر از ۳ ميليون تومان هستند، اما در فهرست شمول دريافت «بسته حمايت غذايي اقشار کم‌درآمد» قرار نگرفته‌اند را از طريق بررسي حساب‌هاي بانکي‌شان (البته با اجازه خودشان) مورد راستي آزمايي قرار دهند. نيمي از جمعيت کشور سبد غذايي دريافت مي‌کنند در بعد از ظهر روز شنبه ۵ آبان نيز روحاني در جلسه راي اعتماد مجلس به چهار وزير پيشنهادي، گريزي به «بسته حمايت غذايي» دولت زد و گفت: طي روز‌هاي آينده نيمي از جمعيت کشور سبد غذايي دريافت مي‌کنند که از طرف وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعي با همکاري سازمان برنامه و بودجه و ساير مسئولان شروع مي‌شود و اميدوارم هفته آينده اعلام بشود. اما با وجود تاکيدات مقامات دولتي، در حال حاضر که در روز‌هاي پاياني آبان ماه به سر مي‌بريم هنوز جزئيات «بسته حمايت غذايي» اعلام نشده است؛ از اين رو طبيعي است که برخي ابهامات و ترديد‌ها در رابطه با اين بسته حمايتي وجود داشته باشد. توضيحات وزير جديد پيرامون بسته حمايت غذايي البته روز گذشته (دوشنبه) محمد شريعتمداري، وزير تعاون، کار و رفاه اجتماعي در حاشيه جلسه معارفه‌اش در وزارتخانه جديد، پيرامون کم و کيف بسته‌هاي حمايتي دولت، توضيحاتي را ارائه کرد که اندکي از ابهامات و ترديد‌ها پيرامون اين بسته‌ها در نزد افکار عمومي، زدود. نخست آنکه قالب اين بسته‌هاي حمايتي، نه به صورت وجه نقد که به صورت کالا است؛ کالا‌هايي که به گفته شريعتمداري متنوع هستند تا دست خانواده‌ها در انتخاب باز باشد. دوم آنکه ظرف اين هفته، خانوار‌هاي يک تا پنج نفره تحت پوشش کميته امداد و سازمان بهزيستي، اقلامي به ارزش ۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان دريافت مي‌کنند. نکته سوم که از اظهارات روز گذشته شريعتمداري بدست آمد، اين است که کارمندان دولت، همراه با حقوق آبان ماه، بسته حمايت غذايي خود را در قالبِ وجه نقد دريافت مي‌کنند. نکته چهارم نيز بحث خانوار‌هايي است که تحت پوشش کميته امداد و سازمان بهزيستي نيستند و در عين حال جزء اقشار کم درآمد (با درآمد ماهانه زير ۳ ميليون) محسوب مي‌شوند؛ در اين زمينه وزير تعاون، کار و رفاه اجتماعي گفته است که بسته حمايت غذايي آن‌ها دو هفته بعد از اجراي طرح در دور اول، ارائه خواهد شد. ابهامات موجود پيرامون «بسته حمايت غذايي» اما اگر چه توضيحات روز گذشته شريعتمداري اندکي از ابهامات پيرامون «بسته جمايت غذايي» دولت را رفع کرد، اما همچنان ابهاماتي در اين زمينه وجود دارد. نخست آنکه، جامعه هدفي که قرار است بسته حمايت غذايي به آن‌ها تعلق بگيرد، چند درصد است و چه تعداد از افراد جامعه را تشکيل مي‌دهند؟ اگر معيار، خانوار‌هايي با درآمد زير ۳ ميليون در ماه است، آيا برآورد اطلاعاتي در مورد درصد و تعداد اين خانوار‌ها وجود دارد؟ اينکه رئيس‌جمهور گفته است، به نيمي از افراد جامعه اين بسته‌هاي حمايتي تعلق مي‌گيرد آيا بدين مفهوم است که نيمي از افراد جامعه متعلق به خانوار‌هايي با درآمد زير ۳ ميليون تومان هستند؟ برآورد‌ها حاکي از آن است که افرادي که متعلق به خانوار‌هايي با درآمد زير ۳ ميليون تومان هستند، بيش از نيمي از جامعه را تشکيل مي‌دهند. نکته ابهام برانگيز بعدي آن است که اگر ملاکِ ارائه بسته حمايت غذايي، خانوار‌هايي با درآمد ماهانه کمتر از ۳ ميليون تومان است، آيا مرجع و بانکي اطلاعاتي براي اثبات ميزان درآمد همه خانوار‌ها وجود دارد؟ به استثناي خانوار‌هاي تحت پوشش و کارمندان دولت که درآمدشان مشخص است، بسياري از اقشار جامعه به اموري اشتغال دارند که درآمد آن‌ها در سامانه‌اي ثبت و ضبط نمي‌شود، دولت براي شناسايي آن‌ها چه تصميمي اتخاذ کرده است؟ ضرورت برآورد اطلاعاتي صحيح در توزيع بسته‌هاي حمايتي مسعود رضايي نايب رئيس کميسيون اجتماعي مجلس شوراي اسلامي، در گفت‌وگو با ميزان، با اشاره به نحوه توزيع بسته‌هاي حمايتي دولت به اقشار جامعه و ايرادات در اجرا و توزيع اين بسته‌ها گفت: سابقه توزيع اين بسته‌هاي حمايتي نشان مي‌دهد که دولت‌ها خيلي در توزيع اين بسته‌ها موفق نبوده‌اند و ممکن است رانت و فسادي در آن به وجود بيايد. وي با بيان اينکه در رابطه با توزيع اين بسته‌هاي حمايتي بايد برآورد اطلاعاتي درستي صورت پذيرد، تاکيد کرد: نمي‌توان با اطلاعات ناقص، از مردم در قالب بسته‌هاي حمايتي، پشتيباني کرد. به عنوان مثال ما درتوزيع يارانه‌ها افرادي را داريم که تنها زندگي مي‌کنند اما يارانه‌ها به آن‌ها تعلق نگرفته و يا به کل از دريافت يارانه حذف شده‌اند که اين خود به نوعي نقص در اطلاعات و آمار‌ها تلقي مي‌شود. اين نماينده مجلس تصريح کرد: دولت بايد پيش از توزيع بسته‌هاي حمايتي به مردم، اطلاعات خود را دقيق کند؛ در حال حاضر حقوق کارمندان رقم مشخصي دارد و تا حدودي هم مي‌شود در آمد کاسبان ريزه کار را ارزيابي کرد، اما افرادي هم هستند که جزو هيچکدام از اين گروه‌ها نيستند يعني نه کارمند هستند و نه جايگاهي براي ارائه خدمات دارند که بايد آن‌ها هم به خوبي شناسايي شوند. معيار دريافت بسته‌هاي حمايتي، افراد باشند نه خانوارها نايب رئيس کميسيون اجتماعي مجلس با اشاره به اظهارات رئيس جمهور مبني بر اينکه بسته حمايتي دولت به نيمي از افراد جامعه تعلق خواهد گرفت اظهار داشت: اگر معيار دولت از ارائه بسته حمايتي شامل افرادي مي‌شود که زير سه ميليون تومان حقوق دريافت مي‌کنند آنوقت بايد گفت که اين افراد کمي بيش از نيمي از افراد جامعه هستند و نه نيمي از جامعه، چرا که وضعيت اقتصادي مردم تا حدودي مشخص است. اين نماينده مجلس بيان داشت: همچنين در راستاي ارائه بسته‌هاي حمايتي بايد معيار را فرد قرار دهيم نه خانوار چرا که اگر معيار خانوار باشد اشتباه در آن زياد خواهد شد؛ اما اگر معيار فرد باشد اين مسئله به عدالت نزديک‌تر است؛ يعني وقتي گفتيم اين بسته به هر نفر تعلق مي‌گيرد ديگر آن خانواده به تعداد اعضاي خود از اين بسته بهره‌مند خواهد شد چراکه معمولا خانوار‌هاي کم درآمد تعداد جمعيت بيشتري هم دارند و نبايد از اين طريق بي‌عدالتي صورت گيرد. نشست کميسيون اجتماعي مجلس با شريعتمداري درباره سازوکار توزيع بسته‌هاي حمايتي وي تاکيد کرد: کميسيون اجتماعي در روز‌هاي آينده از مسئولين زيربط اعم از وزير تعاون، کار و رفاه اجتماعي در رابطه با سازوکار توزيع بسته‌هاي حمايتي دعوت به عمل خواهد آورد. قرار بود در ۱۰ روز اول آبان‌، فروشگاه‌هاي ويژه توزيع بسته‌هاي حمايتي، مشخص شوند به هر ترتيب، مطابق با وعده ارائه شده از سوي مسئولان دولتي، نيمي از اقشار جامعه، تا پايان اين ماه (يعني هشت روز ديگر) بايد بسته حمايت غذايي را دريافت کنند؛ به نظر مي‌رسد تا اينجاي کار هم دولت از برنامه‌اي که پيرامون اين بسته‌ها از پيش اعلام کرده بود، عقب است؛ چرا که محسني بندپي سرپرست وقت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي در همان مقطع ۲۹ مهرماه، که در جريان جلسه هيئت دولت، «بسته حمايت غذايي اقشار کم‌درآمد» تصويب شد، اعلام کرده بود در ۱۰ روز اول آبان‌ماه فروشگاه‌هاي ويژه توزيع اين بسته‌هاي حمايتي، مشخص خواهند شد؛ اين در حالي است که با وجود گذشت ۲۲ روز از آبان ماه، نه تنها اين فروشگاه‌ها مشخص و اعلام نشده است که ابهاماتي نيز درباره جامعه هدفِ گيرنده‌ي اين بسته‌هاي حمايتي وجود دارد. /