مفرغ کاری از صنایع دستی استان لرستان

شبستان

بروزرسانی 1401/07/26 - 10:56

شبستان/ مفرغ، فلزی که در دستان مردمان لر از دیر باز چون پنبه ای نرم، عرصه هنرمندی در دیار لرستان بوده است.

صنایع دستی تجلی ویژگی های فرهنگی و مظهر تمدن انسان های هر جامعه در گذر تاریخ است.
صنایع دستی هر قوم و ملتی، معرف ذوق و خلاقیت های آنان در پاسخ به ضرورت های مادی و معنوی در مرحله مشخصی از گسترش تاریخی است.
صنایع دستی ثمره دست هایی است که عشق و علاقه درونی خود با ذوق هنری بر تار و پود گلیم و یا بر تلنگرهای چکش برای حک کردن به کار می گیرند.
ابتدایی ترین دست ساخته های سنگی مکشوفه از غارهای مسکونی پیش از تاریخ در غارهای کُنجی، یافته و پاسنگر خرم آباد که در حدود 40-35 هزار سال پیش توسط ساکنان آن تولید شده اند.
ظروف سفالی که اغلب توسط زنان ساخته می شده اند نیز از صنایع دستی قدیمی در استان لرستان است که قدمت آنها مربوط به هزاره 7-8 پیش از میلاد می دانند.
عصر مفرغ یا برنز، یکی از شاخص ترین دوران های فرهنگ بشری به شمار می‌رود و شاهد زیباترین و عجیب ترین آثار در این دوره زمانی چند هزار ساله در میان ملل مختلف هستیم.
ابزار و سلاح‌های مفرغی از هزاره سوم ق.م. به بعد در درون گورهای سنگی دفن شده اند، لیکن پرکارترین مفرغ هایی که منحصر به فرد است از غرب ایران و در خطه لرستان پیدا شده و در حقیقت زیباترین مکتب فلزکاری را می توان در لرستان مشاهده کرد. مفرغ های لرستان در دوره ای زمانی از حدود 2600 تا 700 ق.م. ساخته شده‌اند.
برای نخستین‌بار در دهه 1920 و از طریق سوداگران اشیاء عتیقه و در بازارهای شهر هرسین و کرمانشاه و متعاقب آن در تهران، مفرغ لرستان وارد بازار اشیاء عتیقه شد و به جهانیان معرفی شد و اکنون در بسیاری از موزه های جهان مجموعه ای از این آثار وجود دارد.
پیشینه کهن لرستان در عرصه صنایع دستی را موزه های تاریخ فریاد می زنند، و مفرغ کاری شاهکار صنایع دستی لرستان در گذر زمان است.
مفرغ لرستان، محصول هنری قومی چابک و چیره دست که با الهام از طبیعت اطراف خود هنر را چابکی آمیخته و نقش و نگاره های بی نظیر را خلق کرده اند.
مفرغ‌های لرستان تنها یک آثار هنری ساده نیستند، بلکه گنجینه بزرگ و گرانبهایی هستند و هنر اعجاب انگیز مفرغ مردمان لر بر روی آثار مفرغی به وضوح نمایان است وانعکاس آن بر روی آثار مفرغی نمایان است.
اشیایی که از کوهستان‌ها، معابد و محوطه‌‌های باستانی مناطق شمالی لرستان (نواحی خرم‌آباد، کوهدشت، الشتر و نورآباد) به‌دست آمده بود، زینت‌بخش موزه‌‌های تاریخی دنیا شد، تا جایی که در موزه لوور فرانسه یک تالار فقط به مفرغ‌‌های لرستان اختصاص داده شده و موزه‌‌های شیکاگو، فیلادلفیا و متروپولیتن نیز میزبان این آثار محسوب می‌شوند.
این مفرغ‌کاران که از آن‌ها به‌عنوان قوم کاسی نام برده می‌شود و به نوعی اجداد لرهای امروزی‌اند، از هزاره چهارم تا هزاره اول قبل از میلاد در منطقه زاگرس (لرستان) می‌زیسته‌اند.
یکی از محوطه‌های مهم کشف آثار مفرغی، سنگ‌تراشان خرم‌آباد است. اهمیت این محوطه تاریخی از آن جهت بوده که برای اولین بار در طول تاریخ مفرغ‌های لرستانی و سبک لری از این محوطه به‌دست آمد.