چاله گرم‌کنون، گل سرسبد آیین‌های نوروزی در کهگیلویه و بویراحمد

ایرنا/ آیین سنتی چاله گرم کنون یا سفره پرکنون از رسوم کهن و البته به اعتقاد بسیاری از کارشناسان گل سرسبد آیین های نوروزی مردم استان کهگیلویه و بویراحمد است.

مردم ساکن روستاهای این استان در گذشته‌های دور که مواد غذایی مورد نیازشان را به دست خود تولید می‌کردند و کمتر برای تامین مایحتاج روزانه به شهر می رفتند معمولا در سرمای شب های زمستان برنجی برای پخت غذا نداشتند، زبانزد بودن ضرب المثل اول چله آخر شله در کهگیلویه و بویراحمد گواهی بر این موضوع است.
چهره های فرهنگی این استان آیین چاله گرمکنون را نشانه آینده نگری و خردورزی می‌دانند زیرا آنان در پاییز به اندازه نخستین روز بهار برنج ذخیره می‌کردند تا در این شب میمون اثری از تنگدستی در سفره‌های خود نبینند.
این آیین هنوز هم مرسوم است اما در برخی مناطق غذاهای سنتی جای خود را به غذاهای امروزی داده است.

---

بازار

---

قدیمی‌ها برای چاله گرم کنون چه می پختند؟
عشرت عسکری، پژوهشگر آیین‌های سنتی در کهگیلویه و بویراحمد اظهار کرد: در رسوم و آیین‌های سنتی استان نخستین غذای روز اول سال جدید چاله گرمون نام دارد و مردم بهترین غذایشان را می پختند.

عسکری که ۱۴ مورد از آثار مردم شناسی مردم کهگیلویه و بویراحمد را پس از بررسی‌های میدانی در فهرست آثار ملی به ثبت رسانده، بیان کرد: در مناطق مختلف استان غذاهای متفاوتی برای چاله گرم کنون درست می شود.
این پژوهشگر تاکید کرد: بیشترین غذای چاله گرمون در گذشته با برنج و سبزی‌های کوهی مانند کنگر، توله و بابونه درست می‌شد که با ماست سیر یا موسیری و روغن محلی مصرف می‌شد.
عسکری تصریح کرد: گوشت قبورمه از دیگر غذاهای سفره شب عید چاله گرم کنون در کهگیلویه و بویراحمد بوده است. برای درست کردن گوشت قبورمه پس از آبپز کردن گوشت، آن را با میزان زیادی پیاز و ادویه سرخ می کنند.
وی خاطرنشان کرد: امروزه در بیشترین مناطق کهگیلویه و بویراحمد غذاهای سنتی جای خود را به غذاهای دیگر پلو با گوشت یا مرغ، پلو با ماهی داده می شود.

دیگر آیین های سنتی مردم کهگیلویه و بویراحمد
پخت نان شیرین با ترکیبی از آرد، شیر، شکر،کنجد و ادویه‌ از سنت‌های دیرینه مردم کهگیلویه و بویراحمد است که در سال‌های اخیر رنگ باخته بود اما در روزگار کرونایی پارسال تاکنون این سنت دوباره جان گرفته است.
بانوان کهگیلویه وبویراحمد معتقد هستند پخت نان شیرین باعث سرگرمی، نشاط و یادآوری خاطرات شیرین روزگاران نه چندان دور برای آنان می شود.

درست کردن آجیل‌هایی مانند گندم برشته، کنجد، کلخنگ و بادام از دیگر رسوم نوروزی مردم کهگیلویه و بویراحمد است.
برخی از مردمان این دیار بر این باور هستند آجیل محلی به دلیل داشتن نمک کمتر و شیرینی موجود در آن که شامل میوه‌های خشک و قندهای طبیعی است سالم‌تر از شیرینی ها و آجیل های امروزی است.

شب عیدی مردگان
در این آیین که در واپسین روزهای سال برگزار می‌شود، مردم برای شادی روح مردگان خیرات درست می‌کردند و بین هفت خانواده توزیع می‌کنند.
پژوهشگر میراث فرهنگی ساکن شهرستان باشت در مورد آیین عیدی مردگان کهگیلویه و بویراحمد نیز تاکید کرد: شهروندان استان سه تا ۱۰ روز پیش از تحویل سال نو این آیین را انجام می دهند.

وی بیان کرد: غذاهای مختلفی مانند شیربرنج، حلوا، خرما، پلو یا برنج با گوشت برای خیرات مردگان انجام می دهند.

همدلی با خانواده های داغدار
عوض کردن لباس سیاه خانواده هایی که یکی از اعضای خود را از دست داده‌اند از سوی بزرگان فامیل از دیگر آیین‌های مردم کهگیلویه و بویراحمد در آستانه عید نوروز است.
در این آیین لباس‌های رنگی برای بانوان و مردان عزادار اهدا می شود.
در دهه آخر اسفند ریش سفیدان برای آشتی دادن افرادی که با هم کدورتی دارند پیش قدم می شوند تا سال نو در فضای همدلی آغاز شود.
دید و بازدیدهای نوروزی در این استان از دیگر آدابی است که مانند دیگر نقاط کشور بلافاصله بعد از لحظه تحویل سال آغاز و معمولا تا پایان تعطیلات نوروزی نیز ادامه خواهد داشت.
شاهنامه خوانی و نواختن موسیقی ساز و کرنا نیز در روز عید در کهگیلویه و بویراحمد رسم است که در مناطق روستایی و عشایر برپا می‌شود که در این مراسم به نواختن موسیقی محلی (ساز و کرنا) و شاهنامه خوانی می پردازند.

آیین هایی که به فراموشی سپرده شده است
پیش از 13 به در یا روز طبیعت زنان روستایی معمولاً سنگ‌های اطراف اجاق خود را بیرون می‌انداختند و مرغ یا گوسفندی را در آن ذبح می‌کردند و خونش را در اجاق می‌ریختند و سپس گوشت قربانی را بین خانواده‌ها تقسیم می‌کردند، این مراسم برای دفع بلا در طول سال انجام می‌شود.
این آیین به‌ تدریج با از بین رفتن اجاق‌های سنتی که با هیزم سوخت آن تأمین می‌شد محدود به قربانی مرغ یا گوسفند و توزیع آن بین همسایگان شده است.
استان کهگیلویه و بویراحمد را به دیار آریوبرزن، یکی از سرداران نامی ایران باستان می‌شناسند.
این استان بخشی از تمدن عیلام بوده و در دوره بعد از اسلام و همچنین بعد از ورود آرایی‌ها جزئی از خاک تمامی حکومت‌های ایران بود.

آخرین خبر کهگیلویه و بویراحمد در اینستاگرام :
https://instagram.com/yasuj_today