تزریق ۴ همت به شبکه بانکی در قالب عملیات بازار باز

از ۳۰۶ هزار و ۶۵۰ میلیارد تومان ارزش سفارش‌های ارسال‌شده سیستم بانکی (فروش انواع اوراق بهادار - اوراق مالی اسلامی- منتشره توسط خزانه‌داری کل کشور به بانک مرکزی)، ارزش سفارش‌های پذیرفته شده توسط بانک مرکزی در قالب توافق بازخرید ۲۲۷ همت بود که بالغ بر ۷۴ درصد ارزش سفارش‌های ارسال شده است.

از طرف دیگر با توجه به سررسید شدن ۲۲۲ هزار و ۹۷۰ میلیارد تومان توافق بازخرید (مربوط به حراج گذشته)، شبکه بانکی و مؤسسات اعتباری اقدام به خرید اوراقی کردند که قبلاً به بانک مرکزی فروخته بودند. نمودار زیر روند تغییرات ارزش سفارش‌های پذیرفته شده (توافق بازخرید) و ارزش توافق بازخرید سررسید شده را بر حسب هزار میلیارد تومان از ابتدای پاییز ۱۴۰۳ (بیست و پنجمین حراج) نشان می‌دهد.

همانطور که در نمودار قابل مشاهده است بعد از بیست و ششمین حراج، ارزش توافقات بازخرید پذیرفته و سررسید شده از محدوده ۴۰ هزار میلیارد تومان به بالای ۲۲۰ هزار میلیارد تومان صعود کرده است و از حراج چهلم، سیاست بانک مرکزی از جذب پول به تزریق پول به شبکه بانکی تغییر کرده که می‌تواند بیانگر تغییر رویکرد از سیاست‌های انقباضی پولی به سیاست‌های انبساطی پولی باشد. نمودار زیر تغییرات خالص تزریق (جذب) پول به (از) شبکه بانکی توسط بانک مرکزی را بر حسب هزار میلیارد تومان از ابتدای پاییز ۱۴۰۳ (بیست و پنجمین حراج) نشان می‌دهد. بدیهی است اعداد منفی به معنای جذب پول از شبکه بانکی و اعداد مثبت به معنای تزریق پول به شبکه بانکی می‌باشد.

لذا بنابر نمودار فوق خالص تزریق پول بانک مرکزی در عملیات بازار باز که حاصل از تفاوت ارزش سفارش‌های پذیرفته شده نسبت به ارزش توافق بازخرید سررسید شده است در آخرین حراج به ۴ هزار و ۳۰ میلیارد تومان رسیده است.

توضیح ادبیات موضوع

عملیات بازار باز و اعتبارگیری قاعده‌مند (اعطای اعتبار به بانک‌ها و مؤسسات اعتباری) دو ابزار سیاست پولی در بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است که هدف از انجام آن (البته در قبال اخذ وثیقه) مدیریت نقدینگی، کاهش نوسانات نرخ سود بازار و حفظ نرخ سود بازار در نزدیکی نرخ سود هدف است.

عملیات بازار باز طبق تعریف دستورالعمل اجرایی «انجام عملیات بازار باز و اعطای اعتبار در قبال اخذ وثیقه توسط بانک مرکزی» خرید و فروش اوراق بهادار (شامل انواع اوراق بهادار - اوراق مالی اسلامی- منتشره توسط خزانه‌داری کل کشور) بین بانک مرکزی و مؤسسه (شامل بانک‌ها و مؤسسات اعتباری دارای مجوز از بانک مرکزی یا تأسیس شده بر اساس قوانین جاری) در بازار پول است.

معاملات مربوط به عملیات بازار باز می‌تواند در قالب ابزارهای «توافق بازخرید»، «توافق بازخرید معکوس»، «معاوضه ارزی» و «خرید یا فروش قطعی» بین اداره عملیات بازار باز و مؤسسه انجام شود و سررسید قراردادهای «توافق بازخرید»، «توافق بازخرید معکوس» و «معاوضه ارزی» یک هفته است و در صورت لزوم از یک روز تا ٩٠ روز می‌تواند تغییر یابد.

بانک مرکزی در چارچوب مدیریت ذخایر مورد نیاز بازار بین‌بانکی ریالی، عملیات بازار باز را به صورت هفتگی و موردی اجرا می‌کند. موضع عملیاتی این بانک (خرید یا فروش از طریق ابزارهای موجود) بر اساس پیش‌بینی وضعیت ذخایر در بازار بین‌بانکی و با هدف کاهش نوسانات نرخ بازار بین‌بانکی حول نرخ هدف، از طریق انتشار اطلاعیه در سامانه بازار بین‌بانکی (تابا) اعلام می‌شود. متعاقب اطلاعیه مزبور، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی می‌توانند در راستای مدیریت نقدینگی خود در بازار بین‌بانکی، نسبت به ارسال سفارش‌ها تا مهلت تعیین شده از طریق سامانه بازار بین‌بانکی (تابا) اقدام کنند.