سهم اجزای هزینه‌ای از کیک اقتصاد با تحریم و بدون تحریم

تجارت نیوز/ آمارها حاکی از آن است که قبل از تحت تاثیر قرار گرفتن اقتصاد ایران در نتیجه تحریم‌ها در سال 90 ، سهم مصرف مردم از اقتصاد 42.5 درصد، تغییرات موجودی انبار و اشتباهات آماری 27.1 درصد، سرمایه‌گذاری 15.7 درصد، مخارج دولت 12 درصد و در آخر خالص صادرات 2.7 درصد بوده است

سرمایه‌گذاری که به موتور رشد اقتصادی معروف است در اثر تحریم اقتصادی و وقوع نااطمینانی سهم خود را از حجم اقتصاد از دست می‌دهد و در مقابل سهم مصرف افزایش می‌یابد. این امر در بلندمدت موجب می‌شود تا اقتصاد رشد لازم را نداشته باشد و در نهایت مصرف مردم نیز کاهش پیدا کند که منجر به ایجاد یک بحران بزرگ در اقتصاد می‌شود. از همین‌رو لازم است سیاستگذاران فضای مناسبی در جهت رشد سرمایه‌گذاری در اقتصاد فراهم کنند.

برای اندازه‌گیری کیک اقتصاد و سهمی که هر کدام از بخش‌ها در تشکیل آن داشته‌اند، روش‌های متفاوتی وجود دارد که یکی از آن‌ها روش «هزینه» یا «مخارج» است. منظور از محاسبه تولید ناخالص داخلی به روش مخارج این است که با محاسبه مخارج انجام شده در اقتصاد به عنوان تقاضای کل ایجاد شده در اقتصاد به رقم تولید ناخالص داخلی دست یابیم. زیرا در شرایط عدم تعادل (از نوع کمبود تقاضا)، مقدار تولید تحقق یافته معادل با مخارج انجام شده و معادل با تقاضای ایجاد شده در دوره مورد نظر است.

به طور کلی، در شرایط کمبود تقاضای موثر، تولید تحقق یافته معادل با تقاضای کل موجود است و نه تولید متناظر با ظرفیت کامل. بنابراین، می‌توان با محاسبه تولید تحقق یافته – که تابعی از مقادار تقاضای موجود و معادل با آن است – به رقم تولید ناخالص داخلی دست یافت.

در این روش، مانند سایر روش‌های اندازه‌گیری کیک اقتصاد، ابتدا کل اقتصاد به چند جزء مشخص تقسیم می‌شود. در اقتصاد کلان، هدف افزایش تقاضای موثر است و لذا باید عوامل تاثیرگذار بر اجزاء مخارج کل، که تقاضای کل را خواهند ساخت، مشخص شوند. این عوامل شامل «مصرف مردم»، «سرمایه‌گذاری»، «مخارج دولت»، «صادرات» و «واردات» می‌شود.

در واقع در این روش، مخارج کل کشور برابر با «مخارج مصرفی»، «مخارج سرمایه‌گذاری»، «مخارج دولت روی کالاهای داخلی»‌ و «مخارج خارجیان روی کالاهای داخلی» است.

آمارها حاکی از آن است که قبل از تحت تاثیر قرار گرفتن اقتصاد ایران در نتیجه تحریم‌ها در سال 90 ، سهم مصرف مردم از اقتصاد 42.5 درصد، تغییرات موجودی انبار و اشتباهات آماری 27.1 درصد، سرمایه‌گذاری 15.7 درصد، مخارج دولت 12 درصد و در آخر خالص صادرات 2.7 درصد بوده است.

اما بعد از آنکه اثر تحریم بر بخش حقیقی اقتصاد کشور نمایان شد، سهم مصرف مردم از کیک اقتصاد زیادتر شده و در سال 94 معادل 44.4 درصد برآورد شده است. تغییرات موجودی انبار و اشتباهات آماری سهمی برابر با 23.4 درصد از اقتصاد داشته و بعد از آن سرمایه‌گذاری با 17.2 درصد، مخارج دولت با 11.7 درصد و خالص صادرات با 3.3 درصد سهم از حجم اقتصاد قرار گرفته‌اند.

---

بازار

---

با امضای برجام در تیرماه سال 94 و رفع تحریم‌ها سهم مصرف از اقتصاد کاهش و سهم سرمایه‌گذاری افزایش یافت. این امر چشم‌انداز مثبتی برای اقتصاد ایران تلقی می‌شد. به بیان دقیق‌تر در سال 96 که سال بدون تحریم بوده سهم مصرف از حجم اقتصاد 39.4 درصد بوده که در مقایسه با سال 94 کاهش داشته است. سهم سرمایه‌گذاری معادل 19.5 درصد بوده که نسبت به سال 94 افزایش داشته است. در این میان مخارج دولت از حجم اقتصاد سهمی برابر با 9.8 درصد، خالص صادرات 5.5 درصد و تغییرات موجودی انبار و اشتباهات آماری سهمی معادل 25.8 درصدی داشته‌اند.

با این‌وجود بعد از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها در سال 97 مجددا سهم مصرف مردم از اقتصاد افزایش یافته و سهم سرمایه‌گذاری نزولی شده است. به زبان اعداد در سال 99 ، سهم مصرف مردم از کیک اقتصاد 46.8 درصد ثبت شده درحالی که سهم سرمایه‌گذاری از حجم اقتصاد تنها 16.4 درصد بوده است. در این میان سهم دولت معادل 11 درصد محاسبه شده و خالص صادرات برابر با 6.5 درصد بوده است. در آخر نیز سهم تغییرات موجودی انبار و اشتباهات آماری 19.3 درصد گزارش شده است.

براساس جدیدترین گزارش مرکز آمار از رشد اقتصادی در 9 ماهه سال 1403، سهم مصرف مردم از کیک اقتصاد 42 درصد، سرمایه‌گذاری 15.7 درصد، مخارج دولت 11.2 درصد و خالص صادرات 9.6 درصد برآورد شده است. همچنین تغییرات موجودی انبار و اشتباهات آماری سهمی برابر با 21.4 درصد از حجم اقتصادی داشته‌اند.

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar