رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی: انگار بانکها برای دلالی ارز تاسیس شدهاند
ايسنا
بروزرسانی
ايسنا/ رييس دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبايي با بيان اينکه بيش از 40 سال است که بازار ارزي در ايران مفهومي ندارد تاکيد کرد: تا زماني که درآمدهاي نفتي به بودجه وارد ميشود هيچگاه نرخ ارز نميتواند نرخ صحيح و علامتدهندهاي براي اقتصاد باشد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، عباس شاکري در بررسي ارتباط بين بازارهاي ارزي و ساختار اقتصادي اظهار کرد: در حالي قيمتها در نظام هاي اقتصادي ابزار تخصيص منابع و عامل کنترل هستند که ساختار حقيقي اقتصاد به حد کافي به ثبات و ضرورتهاي لازم دست يافته باشد.
وي با اشاره به ابعاد نگرش به اقتصاد کشور توضيح داد: در يک نگاه انگار اقتصاد ايران همانند يک ساعت کار ميکند و ميتوان چند متغير کلان را محور برنامههاي توسعه قرار داده و با بخشي از منابع بودجههاي سالانه را تهيه و به توسعه رسيد. اين درحالي است که از سال 69 تاکنون همواره اين تفکر بدون نگاه کارشناسي و عدم شفافيت لازم به اجرا درآمده و در مقابل رشد اقتصادي قابل قبولي نيز در کشور ايجاد نشده است.
رييس دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبايي با اشاره به اينکه نگاه ديگر به اقتصاد بيانگر بررسي ميزان نقدينگي است به گونهاي که بايد گفت چرا با وجود پايينبودن نقدينگي کشور نسبت به ساير کشورهاي جهان ضرر بيشتري داشته است، ادامه داد: پيش از اين بسياري معتقد بودند که سرمايهگذاري بايد در زمين، مسکن و بورس و صنعت باشد اما امروز بايد بدانند که اگر بهاي تمام شده ساختوسازهاي انجام گرفته مورد محاسبه قرار گيرد ميتوان به اين مساله پاسخ داد که چرا در چند سال اخير سرمايه در گردش از واحدهاي توليدي و صنعتي دريغ شده ، کاهش يافته و توليد را به اينجا رسانده است.
انتقاد از ناکارايي بودجه و نظام مالياتي
شاکري در ادامه با پرداختن به برخي از نشانههاي بي ثباتي در اقتصاد با اشاره به مشکلات بودجهاي کشور گفت: هر بخشي از بودجه را که بررسي کنيد دچار ايرادات مربوط به خود است و هر ساله بر هزينهها و رديفهاي متفرقه آن افزوده ميشود.
وي همچنين ناکارايي نظام مالياتي را از ديگر چالشهاي اقتصادي ايران عنوان کرد و افزود:هيچ گروهي در کشور به اندازه خود ماليات نمي دهد به طوري که کارخانههاي مالي بزرگ در حالي در اقتصاد ايران مشارکت فعال داشته و از خدمات بهره ميبرند که هيچ مالياتي پرداخت نميکنند اين در حالي است که بخش خدمات که اداره 50 درصد اقتصاد ايران را به خود اختصاص داده فقط 19 درصد ماليات پرداخت ميکند.
رونق بورس از تعادل نيست
اين اقتصاددان همچنين با اشاره به اينکه رونق شاخص بورس ناشي از خامفروشيهاي صادراتي است بيان کرد: پتروشيمي، معادن و برخي بنگاههاي انحصاري که قيمتهاي تهاتري وضع ميکنند در اين ميان بيتاثير نبودهاند بنابراين افزايش بورس در شرايطي رخ داده که نه تعادلي وجود دارد و نه توليدي رشد يافته چرا که ارزش هيچ يک از آن ها تغييري نکرده است، اما اگر توليد تضعيف نميشد و وابستگي ارزي وجود نداشت بي ترديد هر دو موجب رشد واقعي بورس ميشدند.
بانکها ربطي به توليد ندارند
شاکري همچنين ناکارآمدي بانکهاي خصوصي را مورد انتقاد قرار داد و گفت: در بحرانهاي ارزي در طول بيش از يک سال گذشته بانکها به دلالان ارزي تبديل شدهاند. بهطوري که انگار براي چنين روزهايي تاسيس شده بودند از سوي ديگر اين بانکها هيچ ربطي به توليد ندارند. در حالي که از وظايف آنها حمايت از صنعت و توليد کشور است.
وي با بيان اينکه با تشديد تحريمها اگر قرار بود صادرات محدود نشود، بايد متناسب با تورم هزينههاي صادراتي نرخ ارز تعديل مي شد، گفت: اما به محض اين که اقتصاد با کاهش منابع ارزي روبهرو شد همه به معاملهي ارز روي آوردند به گونهاي که موسسات مالي و بانکهاي خصوصي که البته هيچ کدام خصوصي نيستند وارد بازار شدند و اين ادعا را ميتوان از نتايج مالي و سودهايي که از اين بانک ها در سازمان بورس اعلام ميشود اثبات کرد.
شاکري افزود: چرا در اقتصادي که در حال تجربه رشد اقتصادي منفي است بايد از سال 87 بانکها از بيان شاخصهاي خود، خودداري کنند در حالي گاهي تا صددرصد سود به دست ميآورند.
وي با اشاره به تاکيد بسياري از مسوولين و کارشناسان بر حجم ارزهاي خانگي تصريح کرد: ارز موجود در دست مردم به هيچ عنوان قابل مقايسه با حجم ارز موجود در دست سرمايهداران ارزي که بانک و صرافيها را براي خريد و فروش ارز و سودبري تاسيس کردهاند نيست پس بازار ارز را تحت تاثير بالاي ، خريدو فرش هاي مردمي ندانيد.
نرخ ارز وابسته به نفت علامت دهنده درستي نيست
او با بيان اينکه چهطور ميشود در کشوري که نرخ ارز آن از طريق عامل پيوندي نفت تعيين ميشودبايد علامتدهندهي صادرات باشد، اما سياستهاي تجاري رها شده باشد ، عنوان کرد: اين در حالي است که ما قاچاق 25 ميلياردي و واردات همه نوع کالا را مسلم ميدانيم اما ميگوييم ارز بايد صادرات را افزايش دهد در حالي که صادرات نيازمند رقابتپذيري است.
به گفته شاکري هيچ گاه به کيفيت صادرات اهميتي داده نشده و هر روزه بر خام فروشهايي که ارزش افزوده چند برابري را براي خريداران آن ايجاد ميکند افزوده شده است که کشور بعد از خروج مواد خام توليدات حاصل از آن را با قيمت گزافي وارد مي کند.
هر اتفاق ارزي را به اظهارات سيف نسبت ندهيد
وي با بيان اينکه با وجود شرايط نابهسامان مالياتي، بودجه و واردات و نوع صادرات کشور بايد تمامي مسائل براي ساماندهي ارزي و توسعه اي مورد سنجش قرار گيرد، اظهار کرد: در اين وضعيت حتي اگر 100 برنامه توسعه تدوين و اجرا شود، هيچ تغيير مثبت قابل ملاحظهاي براي کشور رخ نخواهد داد چرا که برنامهها از نظر ماهيت هيچ فرقي با هم نميکند و در تمامي آنها چند متغير کلان با فرض ثبات اقتصادي و بدون نوسان مورد توجه قرار ميگيرد، در حالي که اينگونه نيست اينرو بايد نگاهها به اقتصاد دگرگون شود که لازمهي آن درک چگونگي شرايط اقتصادي ايران است.
شاکري همچنين با اشاره به اظهارات ارزي اخير رييس کل بانک مرکزي با بيان اينکه شايد اگر وي چنين صحبتي هم نميکرد باز هم اين تغييرات رخ ميداد، گفت: اما حالا که اين نظر عنوان شده چندان نبايد سخت گرفت و بر آن تاکيد کرد و هر اتفاقي که در ادامه نيز در بازار ارز خواهد افتاد و ريشه در جايي ديگر دارد را به آن نسبت داد.
دلار 7 توماني يا 3200 توماني تغيير مثبتي در توليد و صادرات نداشت
وي با بيان اينکه گفته ميشود ارز را بايد مديريت کرد، افزود: اين در حالي است که از سال 52 تاکنون يک روز هم بازار ارزي نداشتهايم و درآمدهاي نفتي افزايش يافت بهطوري که در سال 80، حدود 13 ميليارد در بودجه قرار گرفت که در سالهاي 83 به بعد افزايش يافت و هميشه با مازاد ارز در اين دورهها مواجه بود.
شاکري با بيان اينکه تا زماني که درآمد نفت در بودجه قرار دارد هيچگاه نرخ ارز نميتواند نرخ صحيح و علامتدهندهاي براي اقتصاد باشد، تاکيد کرد: نرخ ارز در نهايت ميتواند 300 تا 400 تومان کاهش يابد که در اين حالت حداقل کساني که در پرتفويهاي خود ارز نگه ميدارند ديگر توانايي ادامهي اين کار را نخواهند داشت اين در حالي است که در هيچ جاي دنيا ارز را به عنوان تقاضاي سفتهبازي مورد استفاده قرار نداده و تنها وسيله معاملات است.
وي افزود: اگر کشور از شرايط باثبات و يا حتي تقريبا باثباتي برخوردار بود و متغيرها روند مناسبي را طي ميکردند آنگاه ميشد نرخي را به عنوان نرخ تعادلي ارز معرفي کرد که در اين شرايط توليدکننده نيز در فضايي با ثبات هزينهاي بهتر ميتوانست به فعاليت خود ادامه دهد.
شاکري با بيان اينکه تعيين نرخ تعادلي ارز بسيار مشکل است، تاکيد کرد: از سال68 که نرخ ارز هفت تومان بوده تاکنون که به 3200 تومان رسيده، صادرات، توليد و کيفيت در ايران تغيير مثبتي نداشته است. بنابراين نميتوان با استدلال اينکه کاهش نرخ ارز به ضرر صادرات است، در اين مورد تصميمگيري کرد. و تثبيت نرخ ارز نيازمند انديشيدن تمهيداتي اساسي است.