ترین‌های اقتصادی سال ۹۷؛ از دلار 19 هزار تومانی تا آمار تورم

جام جم/ اتفاقات مهم و جالب اقتصادي سال را بررسي کرده است: سال ۹۷ از لحاظ اقتصادي، سال مهمي محسوب مي‌شود. به علت بازگشت تحريم‌هاي خارجي و تصميمات نادرست اقتصادي در داخل، شاهد وقوع نوسانات گسترده اقتصادي در سال ۹۷ بوديم. با اين حال سال جاري از لحاظ اقتصادي، بدون فايده هم نبود و ايران در برخي بخش‌ها همچون بنزين خودکفا شد. قطعاً در بروز اين اتفاقات تلخ و شيرين، برخي چهره‌ها نقش موثري داشتند. در اين گزارش به ارزيابي مهم‌ترين چهره‌ها و تحولات اقتصادي سال ۹۷ پرداخته‌ايم. تصميم شجاعانه سال: احياي کوپن ؛ جوان‌پسند سال: افزايش وام ازدواج ؛ تأخير سال: فعال نشدن کارت سوخت ؛ قهر سال: کناره‌گيري عباس آخوندي ؛ گاف سال: تخصيص‌هاي ارز ۴۲۰۰ توماني ؛ بلندپروازي سال: پرايد (با تشکر از گوشت) ؛ شوخي سال: نمره ۵/۱۹ روحاني به دولت ؛ چهره سال: عبدالناصر همتي ؛ افتخار سال: پالايشگاه ستاره خليج فارس (با تشکر از آبرساني به خرمشهر) ؛ عدد سال: ۱۹ هزار تومان (قيمت دلار) ؛ جمله قصار سال: سال ۹۷ را با موفقيت پشت سر گذاشتيم ؛ آب‌نبات سال: اينستکس ؛ سفر سال: سفر لاريجاني به چين ( با تشکر از سفر روحاني به عراق ) ؛ پاسخگوي سال: سخنگوي دولت ؛ سانسور سال: آمار تورم ؛ نقل مکان سال: شريعتمداري ؛ ممنوع الخروج سال: سيف تصميم شجاعانه سال: احياي کوپن دولت امسال ۱۴ ميليارد دلار براي واردات کالاهاي اساسي با نرخ ۴,۲۰۰ تومان پرداخت کرد اما اين کالاها با نرخ ارز آزاد به‌دست مردم رسيد. برخي کارشناسان طرح توزيع کوپني و سهميه‌اي را پيشنهاد دادند که برخي حاميان دولت آن را بازگشت به عقب خواندند، اما مجلس با تصميمي شجاعانه اعلام کرد در سال آينده دولت موظف است کالاهاي اساسي را از طريق کالابرگ الکترونيک مستقيماً به دست مردم برساند تا دست سودجويان از اين بخش کوتاه شود. جوان‌پسند سال: افزايش وام ازدواج افزايش هزينه‌هاي ازدواج يکي از دلايل بالا رفتن سن ازدواج است. سال ۹۷ وام ازدواج از ده به ۱۵ ميليون تومان رسيد اما با افزايش هزينه‌هاي امسال، رقم قابل توجهي براي تشکيل زندگي نبود. از اين رو نمايندگان مجلس در بودجه سال آينده تصويب کردند تا رقم وام ازدواج دو برابر شود و از ۱۵ ميليون تومان به ۳۰ ميليون تومان برسد. به نظر مي‌رسد اين تصميم اقتصادي مجلس براي جواناني که قصد تشکيل زندگي دارند خوشحال‌کننده‌ترين خبر باشد. تأخير سال: فعال نشدن کارت سوخت قيمت بنزين در کشورهاي همسايه به طور متوسط ۵,۰۰۰ تومان است و با توجه به نرخ هزار توماني بنزين در ايران، صرفه قاچاق بسيار بالاست. براي کاهش قاچاق بنزين يا بايد نرخ بنزين در ايران مطابق کشورهاي همسايه شود يا بنزين به صورت سهميه‌بندي توزيع شود. از آنجا که ايران يک کشور نفت‌خيز است، ارزاني بنزين يک مزيت به حساب مي‌آيد، اما اين ارزاني بيشتر از اين‌که براي مردم ايران مفيد باشد براي مردم کشورهاي همسايه مفيد است. با افزايش قاچاق بنزين به خارج، از اواسط امسال مجدد احياي سامانه کارت سوخت در دستور دولت قرار گرفت و وزارت نفت از همه دارندگان وسايل نقليه خواست کارت سوخت تهيه کنند، اما در نهايت اقدامي در جهت احياي اين سامانه انجام نشد. اگر دولت برنامه خود را براي احياي کارت سوخت تکميل مي‌کرد هم قاچاق کاهش مي‌يافت و هم مصرف داخلي. از اين‌رو مي‌توان مهم‌ترين تأخير سال را عدم فعال شدن کارت سوخت دانست. قهر سال: کناره‌گيري عباس آخوندي عباس آخوندي پنج سال سکاندار وزارت راه و شهرسازي بود و عدم توجه وي به بخش مسکن باعث شد قيمت اين کالاي سرمايه‌اي در همه نقاط کشور افزايش بيش از دو برابر داشته باشد. حتي کارشناسان دولتي هم سياست‌هاي آخوندي در حوزه مسکن را نقد مي‌کنند و معتقدند توقف ساخت‌وساز در طول پنج سال اخير باعث تحريک قيمت شد و آقاي آخوندي در اين زمينه عملکرد مناسبي نداشته است. هنوز قيمت مسکن به اوج خود نرسيده بود که عباس آخوندي متوجه شد بهتر است صندلي وزارت راه و شهرسازي را ترک کند و براي خودش بدنامي نخرد، از اين رو اواسط امسال متن استعفاي خود را در فضاي مجازي منتشر کرد که چند روز بعد با موافقت رئيس‌جمهور همراه شد. اين فرار روبه‌جلو عاقبت خوبي نداشت به اين دليل که خود و برخي حاميانش مطمئن بودند بعد از ترک وزارت راه و شهرسازي مي‌تواند شهردار تهران شود، اما آخوندي در کارزار با پيروز حناچي، معاون سابقش ناکام ماند. مصاحبه‌هاي آخوندي پس از استعفايش عليه سياست‌هاي اقتصادي دولت فعلي نشان داد ميانه‌اش با دولت به هم خورده و با استعفايش مي‌خواست اعلام کند از اين تيم قهر کرده است. گاف سال: تخصيص‌هاي ارز ۴۲۰۰ توماني ۲۰ فروردين‌ماه بود که اسحاق جهانگيري، معاون اول رئيس‌جمهور اعلام کرد ارز از امروز تک‌نرخي است و با قيمت ۴,۲۰۰ تومان به دست متقاضيان مي‌رسد. از همان زمان کارشناسان به بسته ارزي دولت ايراد گرفتند، اما اين رويه آن‌قدر ادامه داشت که دولت خود مجبور به تغيير آن شد، اما هيچ‌کس مسؤوليت اين تصميم اشتباه را قبول نمي‌کند. روحاني چند بار گفته که اين تصميم با اجماع اعضاي اقتصادي دولت اتخاذ شده است، اما تيم اقتصادي دولت يک به يک از اين تصميم ابراز برائت کرده‌اند. مثلاً سيف پس از کنار رفتن از بانک مرکزي و نيلي دستيار اقتصادي رئيس‌جمهور پس از استعفا در مصاحبه‌هايي جداگانه اظهار کرده‌اند که با ارز ۴۲۰۰ توماني مخالف بودند. در پايان هم معلوم نشد که ارز ۴۲۰۰ توماني خواسته کدام عضو تيم اقتصادي دولت بود؛ ناگفته نمايند پياده‌سازي اين سياست موجب ايجاد رانت ۱۸ ميليارد دلاري شد. بلندپروازي سال: پرايد (با تشکر از گوشت) پرايد ابتداي سال با قيمت ۲۳ ميليون و ۵۰۰ هزار تومان به دست متقاضيان مي‌رسيد، اما کسي فکرش را نمي‌کرد قيمت اين محصول به بيش از ۵۰ ميليون تومان برسد. زماني که پرايد در آستانه ۴۰ ميليون تومان قرار گرفته بود برخي افراد در فضاي مجازي عکسي به اشتراک گذاشتند که نشان مي‌داد يک گروه محافظ از يک پرايد حفاظت مي‌کنند. رضا رشيدپور نيز در برنامه حالا خورشيد به خودروسازان پيشنهاد کرد خودروها را به ايرلاين‌ها تحويل دهند تا از پرواز قيمت‌ها خيلي تعجب نکنند. کم‌لطفي است که گوشت قرمز را هم از قلم بيندازيم که به رکورد ۱۲۰ هزار تومان هم رسيد. شوخي سال: نمره ۵/۱۹ روحاني به دولت حسن روحاني در مراسم بهره‌برداري از فاز سوم پالايشگاه ستاره خليج فارس با دفاع از عملکرد دولتش در اوضاع اقتصادي گفت: «انصاف نيست شاگرد که در کلاس همه نمره‌هايش ۲۰ است يک روز ۵/۱۹ گرفت ما همه بيست‌ها را فراموش و وي را سرزنش کنيم. حتي آن ۵/۱۹ را هم فراموش کنيم و بگوييم که نيم نمره کم شده است. اين نه انصاف است، نه مروت است و نه وطن‌پرستي، نه عشق به انقلاب و نه اخلاق اسلامي است.» اين در حالي است که صف گوشت، قيمت خودرو، افزايش سرسام‌آور قيمت مسکن و افزايش سه برابري ديگر کالاهاي اساسي و مهم‌تر از آن کاهش قدرت خريد مردم نشان مي‌دهند نمره دولت در بين آحاد مردم با ارفاق فراوان کمتر از ده است. چهره سال: عبدالناصر همتي از اواخر سال گذشته نوسان ارزي شروع شد و ابتداي امسال تلاطم ارزي به اوج خود رسيد. ولي‌ا… سيف تا اوايل مرداد رئيس‌کل بانک مرکزي بود، اما آن‌قدر بخشنامه براي سياست‌هاي ارزي کشور صادر کرد که کارشناسان حامي دولت نيز نسبت به اين موضوع انتقاد کردند. سوم مرداد سال جاري بود که عبدالناصر همتي که چند هفته قبل به عنوان سفير ايران در چين منصوب‌شده بود، به ايران فراخوانده شد تا به عنوان رئيس‌کل بانک مرکزي منصوب شود. از زماني که وي وارد ساختمان ميرداماد شده توانسته با لغو تصميمات اشتباه سيف تا حدودي بازار ارز را کنترل کند و از آن پس آرامش تا حدودي به بازار ارز باز گشت. افتخار سال: پالايشگاه ستاره خليج فارس (با تشکر از آبرساني به خرمشهر) در کنار همه سختي‌ها، تحريم‌ها و محدوديت‌هايي که امسال ايران را با چالش مواجه کرد، در عرصه اقتصاد، افتخاراتي نصيب کشور شد که توانست ما را از واردات بخش‌هاي مهم بي‌نياز کند که مهم‌ترين آن خودکفايي بنزين بود. قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبياء با ساخت فاز ۳ پالايشگاه ستاره خليج فارس ايران را از واردات بنزين بي‌نياز کرد؛ وارداتي که در برنامه تحريمي آمريکا قرار داشت، اما اين پروژه به شکست انجاميد. از سوي ديگر پروژه آبرساني به خرمشهر و آبادان به نام غدير۲ را نبايد از يابد برد که در تابستان امسال و گرماي ۷۰ درجه توسط قرارگاه به نتيجه رسيد و اکنون هموطنان ما در اين شهرها آب شرب در اختيار دارند. عدد سال: ۱۹ هزار تومان (قيمت دلار) قيمت دلار در انتهاي سال ۹۶ حدود ۴,۰۰۰ تومان بود، ولي اين عدد در مهرماه سال جاري از کانال ۱۹ هزار تومان عبور کرد و رکورد تاريخي به ثبت رساند. البته پس از آن با تدابير بانک مرکزي، به‌تدريج از قيمت دلار کاسته شد. سياست‌هاي نادرست ارزي، عامل اصلي اين امر بود و در کنار آن مي‌توان به جو رواني حاکم بر کشور با خروج آمريکا از برجام و هرج‌ومرج‌هاي اقتصادي و تحولات سياسي اشاره کرد. جمله قصار سال: سال ۹۷ را با موفقيت پشت سر گذاشتيم جمله قصار سال با افتخار تعلق مي‌گيرد به اسحاق جهانگيري، معاون اول رئيس‌جمهور براي بيان اين جمله که «سال ۹۷ را با موفقيت پشت سر گذاشتيم.» يک ضرب‌المثلي است که مي‌گويد سالي که نکوست از بهارش پيداست. در بهار امسال نوسانات نرخ ارز آن‌قدر شديد شد که يکباره معاون اول رئيس‌جمهور به صورت چکشي اعلام کرد نرخ ارز ۴,۲۰۰ تومان است. کاري نداريم که در اين ۱۲ ماه به ما چه گذشت، اما واقعاً توقع بيان جمله سال ۹۷ را با موفقيت پشت سر گذاشتيم را نداشتيم. کارشناسان زيادي اعلام کردند که مقابله با تحريم‌ها راهکار دارد اما مسؤولان دولتي در اين زمينه سکوت کردند تا جايي که تأثير تحريم‌ها در اقتصاد عميق شد. البته بايد از آقاي جهانگيري سؤال کرد که موفقيت را چه مي‌داند؟ آب‌نبات سال: اينستکس دُرّ غلتان داديم و آب‌نبات گرفتيم. اين توصيفي بود که علي لاريجاني درباره مذاکرات هسته‌اي ايران با اروپايي‌ها در دولت اصلاحات مطرح کرد. گويا تاريخ در حال تکرار است و حفظ برجام با اروپايي‌ها دوباره همان ماجراي دادن دُرّ غلتان و گرفتن آب‌نبات شده است. پس از خروج آمريکا از برجام، اروپايي‌ها اعلام کردند به دنبال يک کانال مالي براي حفظ روابط تجاري با ايران خواهند بود. هر روز وعده‌هاي تازه‌اي از سوي اروپايي‌ها شنيده مي‌شد تا اين‌که پس از ده ماه اروپايي‌ها يک شرکت کوچک به نام اينستکس را راه‌اندازي کردند که کارايي ناچيزي دارد. سفر سال: سفر لاريجاني به چين ( با تشکر از سفر روحاني به عراق ) با کاهش ميزان معاملات تجاري ايران با اروپا و تحريم‌هاي نفتي و غيرنفتي به نظر مي‌رسد ايران بايد روي کشورهاي منطقه و شرکاي راهبرديش، تکيه کند. با توجه به بدعهدي آشکار اروپايي‌ها، به نظر مي‌رسد ايران بايد براي مقابله با تحريم‌ها به کشورهايي چون عراق و چين روي بياورد. در همين راستا سفر چندي قبل علي لاريجاني، رئيس مجلس به چين و سفر اين هفته حسن روحاني به عراق، از لحاظ اقتصادي اهميت فراواني دارد. مهم‌ترين هدف از اين سفرها گسترش معاملات تجاري با چين و عراق بوده است. پاسخگوي سال: سخنگوي دولت چهره پاسخگوي سال تعلق مي‌گيرد به صندلي سخنگوي دولت که از زمان تشديد بحران ارزي و استعفاي نوبخت خالي است. از ابتداي دولت يازدهم محمدباقر نوبخت به صورت همزمان هم در سمت سخنگويي دولت قرار داشت و هم رئيس سازمان برنامه و بودجه کشور بود، اما در سال جاري از سمت سخنگويي خود استعفا کرد و اين صندلي همچنان در بدنه دولت پر نشده است. ممنوع الخروج سال: سيف ولي‌ا… سيف پنج سال رئيس‌کل بانک مرکزي بود که پس از گراني چند برابري دلار، سوم مرداد جاي خود را به عبدالناصر همتي داد. وي قرار بود پس از پايان دوره پنج‌ساله‌اش در بانک مرکزي سفير ايران در استراليا شود، اما به دليل تخلفات ارزي که در بانک مرکزي صورت گرفته بود معاون ارزي سيف يعني احمد عراقچي دستگير و خود سيف هم ممنوع‌الخروج شد. به‌محض ممنوع‌الخروج شدن سيف، رئيس‌جمهور او را به عنوان مشاور پولي و بانکي خود معرفي کرد. با اين حال، ممنوع‌الخروج شدن سيف موجب شد سفير شدن منتفي شود. سانسور سال: آمار تورم بانک مرکزي از آذر امسال، آمار تورم را منتشر نکرد. توجيه بانک مرکزي درباره اين اقدام، هماهنگي با مرکز آمار درباره اعلام نرخ تورم است؛ اما به نظر مي‌رسد از آنجا که نرخ تورم اعلامي بانک مرکزي چند درصد بالاتر از مرکز آمار بود، برخي حساسيت‌ها موجب شد بانک مرکزي از اعلام نرخ تورم منع شود. لازم به ذکر است کاهش نرخ تورم، از شعارهاي دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم بود. نقل مکان سال: شريعتمداري محمد شريعتمداري، وزير صنعت که به علت عملکرد نامناسب در اختصاص ارز دولتي براي واردات ميلياردها دلار کالاي غيرضروري در آستانه استيضاح توسط مجلس شوراي اسلامي قرار داشت يک‌باره از سمت خود استعفا کرد و ديري نپاييد که رئيس‌جمهور در يکي از عجيب‌ترين تصميمات خود، وي را به عنوان نامزد تصدي وزارت تعاون و کار به مجلس معرفي کرد. مجلس هم بي‌توجه به عملکرد شريعتمداري در وزارت صنعت، به او براي وزارت کار رأي مثبت داد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد