برگزیده

مواد لبنی در شیب تند گرانی

خراسان

بروزرسانی 1399/06/19 - 07:37

خراسان/ نهاده هاي دامي دولتي به دليل نظارتي که پايش مي‌لنگد سر از بازار آزاد در مي آورد و نتيجه‌اش سررفتن قيمت شير است و خالي شدن سفره مردم از لبنيات. به گزارش خراسان رضوي، چند ماهي است که شاهد نوسانات شديد قيمت لبنيات و پروتئين در بازار هستيم، هم مصرف‌کننده توان خريد ندارد و هم توليدکننده مدعي است توليد با اين قيمت به‌صرفه نيست. حدود 70 درصد نهاده دامي مورد نياز کشور، وارداتي است که دولت متعهد شده است که 100 درصد اين نياز را با ارز 4200 تومان وارد کند اما بحران اقتصادي ناشي از تحريم‌ها و مشکلات دولت در تأمين ارز، براي واردات نهاده هاي دامي مورد نياز توليدکنندگان باعث برهم خوردن تعادل بازار و سخت شدن خريد لبنيات براي خانواده ها شده است.
شير خام 3600 تومان يا 2900 تومان؟
هدايتي نيا، دبير اتحاديه توليدکنندگان و صادرکنندگان صنايع لبني استان با ارائه آماري از وضعيت کارخانه‌هاي صنايع لبني استان در ميزگرد انديشکده رصد موسسه فرهنگي هنري خراسان درباره قيمت شير خام مورد نياز اين کارخانه‌ها مي‌گويد: درحالي‌که دولت قيمت شير خام را 2900 تومان تعيين‌ کرده است، قيمت شيرخام هم‌اکنون بيش از 3600 تومان است. علت بالا رفتن قيمت شير اين است که 50درصد خوراک دام وارداتي است و دولت متولي تامين ارز آن است اما دامداران مي‌گويند تنها 30 درصد آن به ما مي‌رسد. در نتيجه قيمت شير خام افزايش مي يابد و نظارتي هم انجام نمي شود.
80 درصد نهاده از بازار آزاد تأمين مي‌شود
رئيس هيئت‌مديره اتحاديه دامداران و گاوداران صنعتي استان نيز در تشريح وضعيت توليد شير و تامين نهاده هاي دامي در استان ابتدا گريزي به آمار و ارقام مي زند و به «خراسان رضوي» مي گويد: گله دام شيرده استان هم اکنون شامل 197 هزار راس گاو اصيل، 136 هزار راس گاو دو رگ و 7700 راس دام سبک است که روزانه حدود 2980 تن شيرخام را روانه بازار مي‌کند. کاظم رضايي به قيمت شير خام هم اشاره مي کند و مي گويد: قيمت مصوب هر کيلو شير خام 2900 تومان با تلورانس 7درصد است و اين قيمت بر اساس تأمين «100درصد» نهاده دامي موردنياز با ارز دولتي 4200 تومان است، اما عملاً از ابتداي امسال تاکنون تنها 15 درصد ذرت ، 20 درصد جو و 20 درصد سوياي مورد نياز دامداران استان توسط دولت تامين شده است و دامداران بقيه نهاده هاي دامي مورد نيازشان را با قيمت هاي چند برابري از بازار آزاد تهيه مي کنند.
هزينه توليد هر کيلو شير خام 4500 تومان!

وي با اشاره به قيمت مصوب نهاده دامي و افزايش قيمت آن در بازار آزاد تا 300 درصد نسبت به ابتداي امسال که در جدول شماره يک به آن اشاره‌شده است، مي‌گويد: با توجه به اين که دامدار مجبور است 80 درصد نياز نهاده دامي خود را با چند برابر قيمت دولتي از بازار آزاد تهيه کند، قيمت تمام‌شده هر کيلو شير خام براي دامدار حدود 4500 تومان است و کارخانه اين شير را با متوسط قيمت 3200 تومان از ما خريداري مي‌کند که عملاً بيانگر ضرر هزار توماني دامدار بابت توليد هر کيلو شير است. رئيس هيئت‌مديره دامداران و گاوداران صنعتي استان درباره ميزان نهاده دامي مورد نياز استان مي‌گويد: نياز استان به نهاده دامي ماهيانه حدود 190 هزار تن است، که شامل 69 هزار تن جو، 70 هزار تن ذرت ،28 هزار تن سويا و 21 هزار تن سبوس است اما در پنج ماه امسال دولت تنها 20 درصد آن را تامين کرده است.
پنج شنبه هفته پيش بود که فريدون کافي، مديرعامل اتحاديه کارخانه‌هاي خوراک دام و طيور در جلسه شوراي گفت و گوي بخش خصوصي و دولت استان اعلام کرد که تنها 10 درصد نهاده‌هاي دامي وارداتي به کارخانه‌ها تحويل مي‌شود. رئيس هيئت‌مديره اتحاديه دامداران و گاوداران صنعتي استان اما نظر ديگري دارد و مي‌گويد: به نظر بنده حدود 30 درصد نهاده‌هاي دامي در اختيار دامداري‌هاي بزرگ و زنجيره‌اي استان قرار مي‌گيرد و 70 درصد ديگر نهاده‌ها در کارخانه‌ها به کنسانتره تبديل مي‌شود.
معماي عرضه نهاده دامي دولتي در بازار آزاد
وي درباره عرضه نهاده دامي دولتي در بازار آزاد نيز مي‌گويد: اين موضوع را ما نمي‌توانيم رد کنيم، «معمايي» است که مسئولان ذي‌ربط بايد پاسخ گوي آن باشند. اين‌ دلال‌ها و واسطه‌ها هستند که اين بازار را در اختيار دارند و سود مي‌برند ولي فروشنده اصلي به دلالان، نامرئي است. مسئولان بايد جواب بدهند وقتي اعلام مي‌کنند که خريد نهاده تنها از طريق سامانه «بازارگاه» صورت بگيرد چگونه است که نهاده در اين سامانه نبود موجودي است اما در بازار آزاد به‌وفور پيدا مي‌شود؟
ناچار به کشتار دام مولد هستيم
رئيس هيئت‌مديره اتحاديه دامداران و گاوداران صنعتي استان با بيان اين که تأمين نکردن نهاده دامي و متضرر شدن دامدار منجر به کاهش دام مولد و شيري مي‌شودتصريح مي کند: «وقتي دامدار قادر نيست نهاده دامي را تأمين کند ناچار مي‌شود که دام خود را کشتار کند و آمار بيانگر اين حقيقت است، طوري که تنها در تير و مرداد امسال تعداد کشتار دام مولد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزايش 4200 رأسي داشته است.»
البته جعفري معاون امور دام جهاد کشاورزي استان اين ادعا را رد کرده و اين کشتار را مبتني بر برنامه‌ريزي‌هاي خود گاوداران براي اصلاح الگوهاي توليد خود و حذف کم مولدها دانسته است.
دولت 40 درصد نهاده را تأمين کرده نه 20 درصد
معاون بهبود توليدات دامي جهاد کشاورزي استان نيز در گفت و گو با «خراسان رضوي»خاطر نشان مي کند: بر اساس آمار دام استان در پنج ماه امسال؛ 350 هزار تن ذرت نياز بود که 150 هزار تن آن يعني 43 درصد و در حوزه جو از نياز 350 هزار تني 65 هزار تن يعني 19 درصد تأمين‌شده است، نياز استان به نهاده دامي سويا حدود 140 هزار تن است که 92 هزار تن يعني 66 درصدآن تأمين‌شده است، نياز استان به نهاده يونجه حدود 100 هزار تن است که 40 هزار تن آن تأمين‌شده است. با اين حساب به‌طور ميانگين تقريباً 40 درصد مجموع نياز استان به نهاده دامي در پنج ماه توسط دولت تأمين شده است.
اختلاف آماري جهادکشاورزي با گاوداران
جعفري مي‌افزايد: اين ميزان نياز بر اساس شاخص‌هاي وزارت جهاد کشاورزي برآورد شده، ممکن است برخي دامداران اعلام کنند به‌طور مثال روزانه 600 گرم ذرت براي گاو کم است اما ملاک ما شاخص وزارت جهاد کشاورزي است. لذا اين که مطرح مي‌شود تنها 20 درصد نياز توسط دولت تأمين‌شده است صحيح نيست. به‌طور مثال نياز روزانه گله گاو اصيل استان 132 تن ذرت است، گله گاو دو رگ استان 52 تن ذرت و گله گاو بومي نيز 2 تن ذرت نياز دارد که درمجموع حدود 200 تن مي‌شود اين رقم در طول يک ماه حدود 6 هزار تن خواهد بود اين عدد با عددي که دوستان ما در اتحاديه گاوداري‌ها اعلام مي‌کنند تفاوت زيادي دارد. رقم 190 هزار تن نهاده دامي موردنياز ماهيانه اعلام‌شده نياز کل دام و طيور استان است و نه ‌تنها حوزه دام استان. به‌هرحال اتحاديه‌ها دوست دارند بيشتر نهاده در اختيار بگيرند تا بتوانند با فروش آن کارمزد بيشتري دريافت کنند.
معاون جهاد استان در پاسخ به اين موضوع که با احتساب آمار جهاد کشاورزي استان بازهم 60 درصد نهاده دامي استان از طريق بازار آزاد تأمين مي‌شود مي‌گويد: اگر مي‌خواهيد بپرسيد اين نهاده از کجا تأمين مي‌شود بنده نمي‌دانم. شما با تأمين‌کننده‌ها تماس بگيريد متوجه خواهيد شد همه آن‌ها از مبادي ورودي بارگيري مي‌کنند.
نمي‌دانم چه خبر است!
جعفري در پاسخ به اين موضوع که مگر تنها مبدأ تأمين و فروش نهاده دامي کشور سامانه «بازارگاه» نيست؟ پس چرا نهاده دامي خارج از اين سيستم خريدوفروش مي‌شود؟ مي‌گويد: حتماً نيست که اين کار انجام مي‌شود. سازوکار سامانه به اين شکل است که بانک مرکزي تأمين ارز و وزارت صمت وارد مي‌کند. درواقع وزارت صمت وظيفه تأمين نهاده را بر عهده دارد. آن چه واردکننده به وزارت جهاد اعلام مي‌کند در سامانه بازارگاه قرار مي‌گيرد و هر استاني بر اساس ميزان دامي که دارد سهميه دريافت مي‌کند و در استان توزيع شهرستاني مي‌شود. وي ادامه مي‌دهد: حال اگر خارج از اين سامانه نهاده خريد و فروش مي‌شود و اين که واردکننده به چه شيوه اين نهاده را در بازار آزاد مي‌فروشد بنده نمي‌دانم پشت پرده چه خبر است و در مبادي ورودي چه اتفاقي مي‌افتد. جعفري درباره قيمت شير خام نيز مي‌گويد: قيمت‌گذاري محصولات بر اساس تأمين 100 درصدي نهاده دامي از سوي دولت است يعني شير خام 2900 توماني بايد 100 درصد نهاده دامي خود را از دولت دريافت کند اما اکنون اين‌گونه نيست و قيمت تمام‌شده براي هر کيلو شير خام براي دامدار امروز بيش از 4200 تومان است.
معاون جهاد کشاورزي استان درباره ظرفيت استان در تأمين نهاده دامي نيز مي‌گويد: 98 درصد نياز کشور به سويا، همچنين 96 درصد نياز کشور به ذرت و 60 درصد نياز کشور به جو وارداتي است. براي استان خراسان رضوي در حوزه ذرت و سويا 100 درصد نياز وارداتي است و ما توليدي در اين حوزه نداريم.
داستان تلخ حاکميت دلال‌ها برنهاده دامي
وي در پاسخ به اين سؤال که خريدوفروش نهاده دامي در خارج از سامانه بازارگاه ممنوع است يا خير؟ مي‌گويد: ممنوع است و تعزيرات حکومتي بايد با آن برخورد کند، اعلام کرديم اگر نهاده دامي خارج از قيمت مصوب خريدوفروش شود بازرسي صمت و تعزيرات با آن برخورد کنند. اين نهاده‌ها جايي عرضه نمي‌شوند بلکه با شماره تلفن ردوبدل مي‌شود؛ يعني فروشنده به دامدار مي‌گويد اين مقدار پول بر اساس قيمت ارز 4200 توماني به اين حساب واريز کن و باقي پول را به چند حساب ديگر واريز مي کند و ردي از خود به جا نمي‌گذارد، درحالي‌که مثلاً سويا را با قيمت 12700 تومان مي‌فروشد ولي فاکتور فروش را بر اساس قيمت 2750 تومان صادر مي‌کند. دامدار هم اگر اين فروشنده‌ها را به ما و نهادهاي ذي‌ربط معرفي کند در ليست سياه قرار مي‌گيرند و نهاده‌اي دريافت نخواهند کرد به همين دليل ترجيح مي‌دهد فروشنده‌ها و دلال‌ها را معرفي نکند.
نهاده از بندرگاه‌ها وارد بازار آزاد مي‌شود
معاون جهاد کشاورزي استان تصريح مي‌کند: اين نهاده‌ها از بندرهايي مانند اميرآباد و بندر امام بارگيري مي‌شوند و خود واردکننده اين نهاده را مي‌فروشد و بنده به عنوان معاون امور دام نمي‌دانم و در حيطه اختياراتم نيست که واردکننده چگونه با وزارت صمت و بانک مرکزي توافق مي‌کند و نهاده را در سامانه بازارگاه مي‌گذارد، نمي‌دانم واردکننده همه محموله را در سامانه مي‌گذارد يا بخشي از آن را. اين اطلاعات در اختيار وزارت صمت است.
دولت يارانه را به‌جاي نهاده به مصرف‌کننده بدهد
وي خاطر نشان مي کند: بنده متولي توليد هستم و خودم اکنون بايد مدعي باشم که اين نهاده از کجا وارد بازار آزاد مي‌شود؟ ما در تمام جلسات اين موضوع را اعلام کرديم که نمي‌شود نهاده دامي به‌صورت دونرخي در بازار توزيع شود. اصلاً نهاده را با قيمت آزاد وارد کنند و دولت يارانه اي را که بابت واردات نهاده دامي تخصيص مي‌دهد به مصرف‌کننده نهايي يعني مردم بدهد. اين رويه فعلي هم باعث نارضايتي واردکننده شده است، هم بنده به عنوان متولي ناراضي هستم، هم توليدکننده ناراضي است و هم مصرف‌کننده از قيمت‌ها ناراضي است. معاون جهاد کشاورزي استان ادامه مي‌دهد: اگر قيمت نهاده کاملاً آزاد شود قيمت شير خام به 4700 تومان خواهد رسيد و مصرف‌کننده نهايي که يارانه در اختيار دارد مي‌تواند شير خام را خريداري کند، از سويي ديگر توليدکننده که مي‌داند خبري از نهاده دولتي نيست مجبور مي‌شود بهره‌وري را در توليدات خود ارتقا دهد تا هزينه‌هايش کاهش يابد، رانت هم حذف خواهد شد. وي درباره اظهارات رئيس اتحاديه کارخانه‌هاي خوراک دام مبني بر اين که تنها 10 درصد نهاده دامي به کارخانه‌ها داده مي‌شود مي‌گويد: اين موضوع صحت ندارد و به‌جز زنجيره‌هاي بزرگ دامي بقيه نهاده‌ها به کارخانه‌ها مي‌رود که رقمي حدود 70 درصد نهاده‌ها را شامل مي‌شود. اگر امروز مرغداري‌ها با کارخانه‌هاي خوراک دام همکاري نمي‌کنند حتماً ناشي از عملکرد کارخانه‌هاست.
جهاد اجازه دسترسي به بازرسي صمت نمي‌دهد؟
کارشناس بازرسي سازمان صمت استان نيز درباره عرضه نهاده دامي دولتي در بازار آزاد و نظارت سازمان صمت بر تخلفات انجام‌شده در اين بازار، به خراسان رضوي مي‌گويد: در نامه‌اي که وزير جهاد کشاورزي ابلاغ کرده مطرح شده است؛ وظيفه تأمين، توزيع و نظارت نهاده بر عهده سازمان جهاد کشاورزي است و بايد تکليف مشخص شود نهاده‌اي که قيمت مصوب دارد از کجا به بازار آزاد مي‌آيد و قيمت 13 هزارتوماني براي آن تعيين مي‌شود. بنده به عنوان ناظر حتي شناسه کاربري و پسورد سامانه «بازارگاه» را در اختيار ندارم که بررسي کنم اين نهاده در اختيار چه کساني قرارگرفته است تا بتوانيم بر اساس مدارک مثبت براي افراد تشکيل پرونده بدهيم اما هم اکنون نه فاکتوري و نه سندي در اختيار ما قرار نمي‌گيرد، چگونه مي‌توانيم تشکيل پرونده بدهيم؟ اين درست نيست که ما نهاده را توزيع و بعد اعلام کنيم سيستم نظارتي برود برخورد کند. مگر ما چقدر نيرو و توان داريم که همه کالاها را بررسي کنيم؟ محمد اخوان مي‌افزايد: وقتي انحرافي از عرضه خارج از شبکه انجام مي شود رسالت نظارتي ما شکل مي‌گيرد که در پنج ماه امسال طي 1442 بازرسي 48 پرونده، به ارزش بيش از يک ميليارد و 562 ميليون تومان تشکيل و به تعزيرات حکومتي ارسال‌شده است.
گشت هاي مشترک صمت، تعزيرات و پليس اقتصادي در بازار نهاده دامي
وي درباره امکان تخلف واردکنندگان در گمرک و پيش از عرضه نهاده در سامانه بازارگاه مي‌گويد: واردکننده نهاده را وارد مي‌کند و در مهلت مشخصي بايد آن را در سامانه بازارگاه ارائه دهد تا بتواند ارز را دريافت کند، بخشي از آن محموله در اختيار واردکننده قرار مي‌گيرد تا به مشتريان قبلي خود بدهد و تعهد خود را عملي کند. اگر واردکننده تعهدي در سامانه بازارگاه داده و آن را عملي نکرده است وزارت جهاد بايد اين را به ما اعلام و دلايل آن را هم مشخص کند. کارشناس نظارت و بازرسي سازمان صمت استان درباره اين که چرا به رغم اين که پنج ماه است تخلفاتي در عرضه نهاده دامي در بازار آزاد صورت مي‌گيرد ولي تنها 48 پرونده براي متخلفان تشکيل‌شده است؟ مي‌گويد: ما ادعا نداريم نظارت کامل و جامعي داريم و بر اساس توانمان نظارت و برخورد مي‌کنيم، البته به تازگي با تعزيرات حکومتي جلسه‌اي داشتيم که قرار است گشت‌هاي مشترک با تعزيرات حکومتي و پليس جرايم اقتصادي براي نظارت بر نحوه عرضه و فروش نهاده دامي در استان انجام شود.
توان و ظرفيت نظارتي ما همين‌قدر است
اخوان با اذعان بر اين که نظارت بر عرضه نهاده در بازار آزاد بر عهده بازرسي سازمان صمت است درباره پايين بودن حجم پرونده هاي تخلف ثبت‌شده براي فروش خارج از شبکه نهاده دامي در استان مي‌گويد: درست است حجم پرونده‌ها کم است اما به‌هرحال توان و ظرفيت حوزه نظارتي ما همين‌قدر است که توانستيم به اين تعداد پرونده رسيدگي کنيم و منتج به تخلف و ارجاع آن‌ها به تعزيرات حکومتي شده است.
حتما نشتي نهاده دولتي وجود دارد
وي در پاسخ به اين سؤال که آيا بازرسي صمت بر اين نظر است که 60 درصد نهاده دامي که در بازار به‌صورت آزاد فروخته مي‌شود، از نهاده دولتي «نشت» مي‌کند؟ مي‌گويد: بنده مي‌گويم «نشت» است، وگرنه اين نهاده چگونه آمده و در حال عرضه شدن است؟