راه انداری صندوق‌ها ناجی سهامداران تازه‌وارد در بورس

دنياي اقتصاد/ از اواخر سال ۹۸ بازار سرمايه روي ديگري از خود را به مردم نشان داد. نقدينگي بالا، رکود در بازار‌هاي موازي، مسير ناهموار نقدشوندگي آن بازارها، نوسان نرخ ارز، حواشي بازار مسکن و خودرو و حمايت تمام‌عيار مقامات مسوول کشور از بورس بخش عمده‌اي از نقدينگي سرگردان جامعه را به سمت بازار سهام هدايت کرد و افراد زيادي با توجه به وضعيت اقتصادي براي حفظ ارزش پول خود وارد بازار سرمايه شدند.
 
اگرچه از ماه‌هاي پاياني بهار زمزمه اصلاح قيمت‌ها به گوش مي‌رسيد و کارشناسان اين بازار در مورد ريزش قيمت‌ها هشدار مي‌دادند اما همان‌طور که بسياري از تحليلگران هشدار داده بودند اين وضعيت تا ابد نمي‌توانست ادامه‌دار باشد و سرانجام ورق معاملات از ۱۹ مرداد برگشت. بخش وسيعي از سهامداران خرد که بدون تجربه کافي و بررسي سودآوري شرکت‌ها، ارزش دارايي و آينده آن شرکت، سرمايه‌شان را روانه بورس کرده بودند، در گيرودار شوک نزول قيمت سهام، صفوف طولاني فروش را تشکيل دادند. تصميمات شبانه مسوولان و جلسات بي‌نتيجه آنها براي حل بحران بورس شائبه‌هاي بسياري در مورد اين بازار به وجود آورده، اين در حالي است که از همان ابتدا کارشناسان، بي‌تجربگي سهامداران تازه‌وارد به بورس را عامل مهمي در آشفتگي اين روزهاي بازار ذکر مي‌کردند و بر اين باور بودند که صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري براي افرادي که دانش و فرصت کافي براي فعاليت در بازار سرمايه را ندارند، بهترين گزينه است.

فرصت‌سوزي سرمايه‌گذاران
گرچه در بورس‌هاي بزرگ دنيا افرادي که تجربه کافي از سرمايه‌گذاري ندارند با بهره‌گيري از اين صندوق‌ها وارد بازار سرمايه مي‌شوند اما در بورس تهران اوضاع به گونه‌اي ديگر است. بخش زيادي از مردم بر اساس هيجانات کاذب وارد بورس شدند و دست به خريد سهامي زدند که هم اکنون با ريزش۷۰ درصدي دست و پنجه نرم مي‌کند. از سوي ديگر نيز سرمايه‌گذاري در صندوق‌ها وضعيت خوبي ندارد. براساس گفته‌هاي رضا کياني مدير تحقيق و توسعه بورس تهران، تنها ۵ درصد از معاملات توسط صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري انجام مي‌شود. اين مقام مسوول در همين رابطه به «دنياي‌اقتصاد» مي‌گويد: ميانگين بازدهي صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در سهام با شاخص برابر است. اگرچه ۷۰ صندوق سرمايه‌گذاري در سهام، بازدهي و عملکرد متفاوتي نسبت به يکديگر دارند اما درمجموع همه صندوق‌ها به‌طور متوسط بازدهي برابر شاخص را در پرونده خود ثبت کردند. برخي از شرکت‌ها افت ۵۰ يا ۷۰ درصدي قيمت سهام را نيز تجربه کردند اما افرادي که در اين صندوق‌ها سرمايه‌گذاري کردند قطعا سرمايه‌شان در وضعيت بهتري به سر مي‌برد. او ضمن بيان اينکه سرمايه‌گذاران زيادي وارد بورس شده‌اند که ضريب نفوذ بازار سرمايه را بالا برده‌اند، اظهار مي‌کند: بيش از۱۶ ميليون کد بورسي جديد صادر شده که آنها ترجيح مي‌دهند به‌صورت مستقيم و از طريق سامانه معاملات برخط وارد بازار سهام شوند. اين افراد معمولا با مراجعه به صفحات مجازي خريد و فروش‌هاي هيجاني را انجام دادند و بازار را با مشکلات بسياري مواجه کردند. براساس هيجانات اين دسته از سهامداران بدون آنکه اتفاق بنيادي در بازار رخ دهد ناگهان صف خريد به صف فروش يا عکس آن تبديل مي‌شد. اين اتفاقات روند داد و ستدهاي بازار را از تحليل‌محوري به هيجان‌محوري سوق داده اما اگر سرمايه‌گذاران از طريق نهادهاي حرفه‌اي معتبر و صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري وارد بورس مي‌شدند هم اکنون با بازار پويا‌تري سروکار داشتيم و خبري از هيجانات کاذب نبود.

---

بازار

---

رضا کياني عنوان مي‌کند: تعداد معاملات بازار سرمايه به شدت افزايش يافته. براساس آمار WFEتعداد دفعات معاملات بورس تهران در پنج ماه ابتداي سال جاري در مقايسه با بورس‌هاي کشورهاي ديگر در سال ۲۰۱۹ به بيش از يک ميليون و ۵۰۰ هزار معامله رسيده، اين درحالي است که در بورس لندن کمتر از يک ميليون و۲۰۰ هزار معامله انجام شده است.

به گفته مدير تحقيق و توسعه بورس تهران، ۸۰ درصد معاملات بورس تهران به‌صورت برخط انجام مي‌شود. او تصريح مي‌کند: اين حجم از معاملات برخط، اختلالات هسته مرکزي معاملات را به دنبال داشته اما اگر اين تعداد معاملات از طريق صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري صورت مي‌گرفت هم سامانه‌هاي کارگزاري‌ با فشار کمتري مواجه مي‌شدند و هم از بار هسته مرکزي معاملات کاسته مي‌شد. وقتي مردم به جاي سرمايه‌گذاري در صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري تصميم مي‌گيرند به‌صورت مستقيم وارد بازار شوند، اتفاقات غيرمترقبه‌اي رخ مي‌دهد. رفتارهاي هيجاني سهامداران صفوف فروش را طولاني مي‌کند و بازار را از روال طبيعي خارج مي‌کند.

موانع سرمايه‌گذاري در صندوق‌ها
اين مقام مسوول در ادامه با انتقاد از فرآيند طولاني و دسترسي سخت مردم به صدور و ابطال واحد‌هاي سرمايه‌گذاري مي‌گويد: از سال ۹۲ بورس تهران به دنبال تسهيل دسترسي سهامداران به صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري بود اما اقدامات اساسي در اين رابطه انجام نشده و همچنان دسترسي به صدور و ابطال صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشکلاتي را براي سرمايه‌گذاران ايجاد مي‌کند، از اين رو بسياري از مردم قيد صندوق‌ها را زده‌اند. اگر صدور و ابطال صندوق‌ها از طريق سامانه‌هاي معاملاتي بورس تسهيل مي‌شد بخش بيشتري از منابع مالي موجود از طريق نهادهاي مالي وارد بازار مي‌شد. او ضمن تاکيد بر حضور غيرمستقيم سرمايه‌گذاران در بورس اظهار مي‌کند: رتبه‌بندي صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري بايد به‌صورت جدي در دستور کار بورس قرار گيرد اما از سوي ديگر صندوق‌هاي ETF هم با مشکلاتي مواجهند. انحراف NAV از قيمت بازار گاهي بيشتر مي‌شود به‌عنوان مثال در مورد دارايکم نيز اين اتفاق ‌افتاد. قيمت بازاري دارايکم ۵۰ درصد زير قيمت NAV بود که اين فاصله قيمتي به صنعت صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري آسيب جدي وارد کرد و ريسک سرمايه‌گذاري را بالا برد. مدير تحقيق و توسعه بورس تهران با اشاره به مزاياي سرمايه‌گذاري در صندوق‌ها به تعداد اين صندوق‌ها اشاره مي‌کند و مي‌گويد: حدود ۷۰ صندوق در سهام و بيش از ۲۰۰ صندوق مشترک در بازار مشغول فعاليت هستند که توصيه مي‌شود سرمايه‌گذاران از اين طريق نقدينگي‌شان را وارد بورس کنند. با توجه به NAV اين صندوق‌ها مردم مي‌توانند بهترين صندوق با بهترين عملکرد ممکن را انتخاب کنند تا ريسک کمتري در سرمايه‌گذاري را تجربه کنند. ريزش قيمت سهام از اواسط مرداد زيان بسياري را به سهامداران تحميل کرد، اين درحالي است که صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري با افت قيمت کمتري رو به رو شدند. از سوي ديگر و با توجه به سرعت نقدشوندگي صندوق‌ها، سرمايه‌گذار هر گاه تقاضاي ابطال کند در کمتر از سه روز مي‌تواند پول خود را دريافت کند. نقدشوندگي بالا ونظارت سازمان بورس سرمايه‌گذاري کم‌ريسک‌تري را جلوي پاي سهامداران مي‌گذارد.

صندوق‌ها مانع تصميمات هيجاني مي‌شوند
به دنبال رشد قيمت سهام بسياري از مردم نقدينگي‌شان را از بانک‌ها خارج و در بورس سرمايه‌گذاري کردند و کاهش نرخ سود بانکي و نوسانات عجيب و غريب بازارهاي ديگر پاي مردم را به بورس باز کرد اما پيش‌بيني تداوم روند صعودي شاخص بورس بعد از فتح قله ۲ ميليون واحد بازار صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري را از رونق انداخت و بخش عمده‌اي از سرمايه‌گذاران پول‌شان را به‌صورت مستقيم به بازار سرمايه سرازير کردند، اين در حالي است که معامله‌گران معتقدند سود حاصل از سرمايه‌گذاري در صندوق‌ها بايد با سود سالانه بانک‌ها مقايسه شود نه قيمت سهام.
سرمايه‌گذاري در صندوق‌ها طرفداران خود را دارد اما به گفته برخي کارشناسان، با توجه به شرايط فعلي بورس، سرمايه‌گذاران صندوق‌ها نيز به دليل نگراني و ترديد حاکم در بازار سرمايه، دارايي شان را از صندوق‌ها نيز خارج مي‌کردند.
در همين رابطه بهروز شهدايي کارشناس بازار سرمايه، به «دنياي‌اقتصاد» مي‌گويد: با توجه به اينکه بسياري ازسرمايه‌گذاران فعلي بازار دانش کافي از سرمايه‌گذاري در بورس را ندارند و سهام خوبي را که در بازار وجود دارد به‌صورت هيجاني مي‌فروشند، در چنين وضعيتي تحت تاثير التهابات موجود نسبت به فروش صندوق هم اقدام مي‌کردند.

او اظهار مي‌کند: سرمايه‌گذاران فعلي دنبال سودهاي کوتاه‌مدت هستند و انگيزه‌اي براي سرمايه‌گذاري بدون ريسک اما با سود کم در صندوق‌ها ندارند.
صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مزاياي بسياري براي سهامداران تازه‌وارد دارند و آن‌هم NAV است که در هر لحظه ريوايز مي‌شود و انتظار مي‌رود در چنين وضعيتي سهامداران تصميم عجولانه‌اي نگيرند.

بهروز شهدايي در ادامه با بيان اينکه وقتي صندوقي قرار است درخواست افزايش سرمايه دهد، سازمان بورس با تعلل در اين روند مشکلاتي را براي صندوق‌ها به وجود مي‌آورد، تاکيد مي‌کند: برخي اقدامات سازمان در راستاي انزواي صندوق‌ها انجام و نوشدارو محسوب مي‌شود.

اين کارشناس بازار سرمايه در پايان بيان مي‌کند: واقعيت اين است که حقيقي‌ها بزرگ‌ترين مشکل امروز بازار سرمايه نيستند. ارکان سياست‌گذار اين بازار با تصميمات خلق‌الساعه‌اي که اتخاذ مي‌کنند، بازار را به تنش مي‌کشند. از اين رو بخش عمده‌اي از گرفتاري بازار سهام به نحوه مديريت سازمان براي حل مشکلات بورس بازمي‌گردد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar