برگزیده

رنگ بازار با غلبه «سهام شاخص‌ساز» بر کوچک‌ترها سبز شد

دنياي اقتصاد

بروزرسانی 1399/07/13 - 07:07

رنگ بازار با غلبه «سهام شاخص‌ساز» بر کوچک‌ترها سبز شد

دنياي اقتصاد/شاخص کل بورس تهران روز شنبه با ثبت بيشترين رشد روزانه از ۲۵ شهريورماه، ۸/ ۲ درصد صعود کرد و به محدوده يک ميليون و ۵۴۶ هزار واحد وارد شد. روز سبز بازار سهام در حالي رقم خورد که نيمي از شرکت‌ها با افت قيمت سهام خود مواجه شدند، اما افزايش تقاضا در گروه‌هاي بزرگ و به اصطلاح شاخص‌ساز، روزي مثبت براي نماگر اصلي بازار سهام به ارمغان آورد. همزمان با رشد شاخص کل، سهامداران حقيقي نيز پس از ۹ روز دوري، در سمت خريد سهام فعال شدند و شاهد ورود بيش از ۷۰۰ ميليارد تومان پول حقيقي به گردونه معاملات سهام بوديم. در اين روز گروه‌هاي بزرگ کالايي همچون فلزات اساسي و پتروپالايشي‌ها در صدر ليست خريد بازيگران خرد قرار گرفتند. در حال حاضر به‌نظر مي‌رسد علاوه‌بر نگاه بورس‌بازان به تحولات مربوط به انتخابات آمريکا، عوامل بنيادي نظير جذابيت قيمت‌ها پس از اصلاح دو ماهه، سطوح جديد در بازار ارز، گزارش‌هاي مناسب شرکت‌ها در شهريورماه و افزايش تورم انتظاري به‌عنوان حاميان بازگشت شاخص سهام به مسير صعودي مطرح مي‌شوند.

نخستين روز معاملاتي هفته جاري با صعود ۸/ ۲ درصدي شاخص کل بورس تهران همراه شد. اين افزايش سبب شد اين نماگر با ثبت بيشترين درصد رشد از ۲۵ شهريورماه، شاهد افزايش معنادار تقاضا نسبت به روزهاي گذشته باشد. به نظر مي‌رسد که افزايش بهاي دلار در کنار اصلاح قابل توجه قيمت‌ها طي ماه‌هاي اخير از جمله عواملي باشد که سرمايه گذاران را در جهت افزايش تقاضا ترغيب کرده است. با اين حال رخداد ياد شده در حالي روي مي‌دهد که در خلال معاملات همين روز تعداد و ارزش صف فروش از صف خريد بيشتر بوده است. ضمن آنکه در مقابل رشد سهام شاخص‌ساز، کوچک‌ترها همچنان در محدوده منفي قيمتي به دادوستدهاي محدود خود ادامه دادند. در نخستين روز از هفته جاري مجادله بين عرضه و تقاضا به سبزپوشي نماگر‌ها در بورس و فرابورس منتهي شد. بر اين اساس معاملات روز شنبه در حالي آغاز شد که از ابتداي دادوستدها در اين روز شاهد افزايش تقاضا در بسياري از نمادهاي بازار سهام بوديم. اين مساله سبب شد از همان ساعات ابتدايي افزايش تقاضا بسياري از نمادها به شکل‌گيري صف خريد‌هاي سنگين منتهي شود. رسيدن قيمت‌ها به سقف مجاز روزانه در طول اين روز معاملاتي همچنين باعث شد تا فضاي خوش بيني در بازار ياد شده تقويت شود و بسياري از سرمايه گذاران حقيقي پس از ۹ روز دوري به خريد پرقدرت سهام در اين روز بپردازند.

اين تغيير رويکرد در حالي رخ داد که در واپسين روزهاي معاملاتي هفته قبل حمايت رواني يک ميليون و ۵۵۰ هزار واحدي در شاخص بورس تهران از دست رفته بود و بيشتر تحليل‌ها پيرامون وضعيت آتي بازار سرمايه به احتمال ريزش بيشتر شاخص کل بورس عنوان نماگري عمده پيش روي سرمايه‌گذاران حقيقي، تقويت شد. با وجود اين ذهنيت ياد شده در ميان خريداران ديري نپاييد و بازگشت قيمت‌ها به سطوح از دست رفته که جرقه آن در روز چهارشنبه زده شد، مورد قبول سرمايه‌گذاران در بورس و فرابورس قرار گرفت.

به نام ترامپ، به کام بورس
خريد و فروش سهام در بازار سرمايه طي هفته گذشته در حالي پايان يافت که در روزهاي تعطيل آخر هفته خبر ابتلاي دونالد ترامپ رئيس‌جمهور ايالات متحده به بيماري کرونا موج اميدواري به عدم انتخاب او در انتخابات رياست جمهوري پيش رو را تقويت کرد. در گذشته نيز شنيده‌هايي درخصوص وضعيت نسبتا وخيم ترامپ که از سوي نزديکان وي مخابره شد، اين خوش‌بيني‌ها را دو چندان کرد. اين رخداد اگرچه در داخل ايالات متحده به واکنش‌هاي همدلانه با سکاندار جمهوري‌خواه نظام سياسي آمريکا منجر شد با اين حال در ايران به دليل وجود تحريم‌هاي ناجوانمردانه و يک جانبه اين کشور، واکنش مناسب قيمت‌ها در بازار سهام را به دنبال داشت.

اين رويکرد نشان‌دهنده آن است که به‌رغم تورمي بودن ماهيت رشد قيمت‌ سهام طي دو سال و نيم گذشته، متغيرهاي مربوط به سياست خارجي در بازار سرمايه از وزن بالايي برخوردار هستند. با توجه به آنکه جو بايدن رقيب رئيس‌جمهور آمريکا از لزوم بازگشت به برنامه جامع اقدام‌مشترک با ايران (برجام) سخن گفته است، همين امر سبب شد تا در معاملات روز شنبه شاهد واکنش مثبت درخصوص به خطر افتادن سلامتي دونالد ترامپ باشيم. پيش از اين نيز دور از انتظار نبود که بهبود جايگاه سياسي بايدن در انتخابات ايالات‌متحده آن هم تنها يک ماه مانده به برگزاري انتخابات، از سوي فعالان بازارهاي داخلي با ديده مثبت نگريسته شود. هر چند اين مساله حتي به‌رغم تحقق، بازتابي در مناسبات اقتصادي کشور به‌جا نخواهد گذاشت اما در شرايط کاهش سنگين قيمت‌ها در بازار سرمايه توانست به انگيزه‌اي براي خريد سهام منجر شود.

ريشه رشد قيمت‌ها در زمين گرم سقوط
اما اگر از حواشي سياسي و جذابيت‌هاي خبري رخ داده در روزهاي گذشته بگذريم، بي‌راه نخواهد بود که ريشه اصلي افزايش تقاضا در بسياري از نمادهاي بورس و فرابورس طي روز گذشته را ناشي از افت قابل‌توجه قيمت‌ها در بازار سهام کشوري بدانيم که در کمتر از سه ماه نزديک به ۳۳ درصد از ارزش پول ملي آن کاسته شده است.

نگاهي دقيق‌تر به روند قيمت‌ها در بازار سهام حکايت از آن دارد که از ميانه معاملات نوزدهم مرداد ماه که شاخص بورس تهران افت خود را از سقف دو ميليون و ۱۰۳ هزار واحدي آغاز کرد تا کف يک ميليون و ۴۹۲ هزار واحدي در پايان معاملات سه‌شنبه هفته گذشته پيش رفت، آنچه که بيشتر از تحولات داخل بورس و فرابورس بر ارزش سهام شرکت‌ها و در زندگي مردم اثر گذاشته افت قابل‌توجه برابري ريال در مقابل ارزهاي خارجي است که به اصلاح ۴۵ درصدي ارزش دلاري بورس تهران منتهي شده است. افزايش حدود ۳۳ درصدي قيمت دلار آمريکا طي ماه‌هاي اخير در حالي رخ داده است که بورس و فرابورس در طول مدت يادشده پذيراي معاملات نمادهايي بودند که تا پايان هفته گذشته چيزي قريب به هفتاد درصد قيمت خود را در طول دو ماه از دست داده‌اند. همسويي تمامي اين تحولات در کنار هم عاملي است که در هر جايي از جهان مي‌تواند سرمايه‌گذاران را به اعمال سفارش‌هاي بيشتر در جهت خريد ترغيب کند و بدون آنکه نيازي به دخالت بازارساز يا سهامدار عمده باشد، بهاي دارايي‌هاي مربوطه را بالا ببرد.

تجمع اين عوامل در کنار وجود جرياني ادامه‌دار از تزريق انتظارات تورمي به اذهان عمومي نيز عامل ديگري است که اثر مضاعفي بر رويکرد سرمايه‌گذاران خواهد داشت.

فوران نقدينگي پيش‌روي بازارها
بنا بر آنچه بانک مرکزي منتشر کرده شش ماه نخست سال‌جاري دوره افزايش ۱۵ و نيم درصدي حجم نقدينگي بوده که با افزايش بيش از ۵ درصدي پايه پولي در دوره يادشده همراه شده است. همسويي اين دو متغير در حالي رخ داده است که عامل انتظارات تورمي به‌عنوان يکي از متغير‌هاي حاکم بر اقتصاد رفتاري افزايش تورم در ماه‌هاي پيش‌رو را به امري سهل‌الوصول بدل مي‌کند؛ نکته‌اي ديگر که حتي به‌رغم نبود جريان مناسبي از توليد در درون شرکت‌ها مي‌تواند بر رشد ريالي ارزش جايگزيني آنها اثرگذار باشد.

اما همانطور که پيش‌تر نيز اشاره شد واکنش قيمت‌ها به ريزشي که در هفته‌هاي اخير شاهد بوديم از افزايش احتمال حرکت قيمت‌ها در مسير صعودي حکايت دارد.

برتري صف‌هاي فروش
بررسي‌هاي «دنياي‌اقتصاد» حکايت از آن دارد که به‌رغم افزايش قابل توجه تقاضا در خلال معاملات روز گذشته، بازار همچنان برپاشنه قبلي مي‌چرخد و تعداد نمادهايي که شاهد صف‌هاي فروش‌ سنگين بودند در مقايسه با صف‌هاي خريد، حجمي، معنادار داشتند. بر اين اساس داد و ستد‌ها در بورس و فرابورس روز شنبه در حالي خاتمه يافت که از مجموع ۳۲۸ نماد معامله شده در بورس تهران ۱۶۶ نماد با قيمت پاياني مثبت به کار خود خاتمه دادند و ۱۵۱ نماد با قيمت پاياني منفي به انتظار معاملات روز جاري نشسته‌اند. در فرابورس نيز از مجموع ۱۳۲ نماد معامله شده قيمت پاياني ۶۲ نماد مثبت بوده که اين رقم اندکي از ۶۹ قيمت پاياني منفي به ثبت رسيده در اين بازار کمتر است.

بررسي آخرين قيمت معاملاتي هم حکايت از آن دارد که فرابورس در اين زمينه نيز نسبت به بورس تهران ضعيف‌تر عمل کرده و در فرابورس تنها ۶۱ نماد در مقابل ۷۰ نماد منفي آخرين معاملات خود را در محدوده سبز تابلو به پايان رساندند.

البته اگر بخواهيم نگاهي دقيق‌تر به اين آمار و ارقام داشته باشيم توجه به اين نکته ضروري است که به روال روزهاي قبل صف فروش در نماد‌هاي کوچک هر دو بازار سنگين‌تر از صف‌هاي خريد بود. بورس تهران درحالي معاملات خود طي روز شنبه را خاتمه داده که ارزش صف‌هاي خريد در اين بازار به ۱۱۷۹ ميليارد تومان مي‌رسد. اين رقم در حالي ثبت شده که ارزش صف‌هاي فروش ۲۳۸۸ ميليارد تومان بوده است.

در فرابورس نيز ارزش صف‌هاي خريد و فروش وضعيتي مشابه داشته به‌طوري که در مقابل ۷۱۴ ميليارد تومان ارزش صف‌هاي خريد اين بازار ۸۶۱ ميليارد تومان سهم براي فروش گذاشته شده بود.

با اين حال در بورس تهران روز گذشته روز آشتي سهامداران حقيقي با بازار سرمايه بود به‌طوري که بررسي جريان تغيير مالکيت سهام نشان مي‌دهد در پايان معاملات روز شنبه ۷۳۷ ميليارد تومان سهم از حقوقي‌ها به حقيقي‌ها فروخته شده است تا سهامداران خرد پس از ۹ روز دوري مجددا در سمت خريد سهام فعال شوند. گروه‌هاي فلزات اساسي، فرآورده‌هاي نفتي و محصولات شيميايي در اين روز بيشترين حجم ورود پول حقيقي را داشته‌اند. سرمايه‌گذاري‌ها نيز بيش از ساير گروه‌ها با خروج پول سرمايه‌گذاران خرد مواجه بودند. مجموع اين عوامل سبب شد تا ارزش معاملات خرد در بورس تهران ۶۳۱۷ ميليارد تومان و در فرابورس ۲۱۱۷ ميليارد تومان باشد.

ثبت اين ارقام اگرچه عاملي در جهت افت بيشتر قيمت‌ها تلقي نمي‌شود اما حکايت از آن دارد که افزايش قابل توجه تقاضا در روز گذشته، در شرايطي براي روزها و هفته‌هاي پيش رو پايدار خواهد بود که ميزان صفوف فروش به‌خصوص در نماد‌هاي کوچک که تعداد بالايي دارند و نقدينگي حقيقي در آنها قفل شده است رفته‌رفته کاهش يابد و جاي خود را به صفوف خريد در نمادهايي دهد که به زعم فعالان بازار از ارزندگي کافي براي سرمايه‌گذاري برخوردار هستند.