اختلال در معاملات فرابورس؛ ساختار دومین بازار سرمایه ایران چگونه است؟

صدا و سيما/ امروز معاملات فرابورس به دليل نقص فني در سامانه سفارشگيري با مشکلاتي روبرو شد، در ادامه با ساختار دومين بازار سرمايه ايران بيشتر آشنا ميشويد.
دومين بازار سرمايه ايران با نام فرابورس به انگليسي Over the Counter Market به اختصار (OTC) در ابتداي آبانماه سال ۱۳۸۷ با مجوز شوراي عالي بورس شکل گرفت.
فرابورس همانند بورس يک بازار است که در آن سهام شرکتها خريد و فروش شده و براساس عرضه و تقاضا قيمت گذاري ميشود. با اين تفاوت که به دليل راحتتر بودن فرايند پذيرش و خريد و فروش در آن، شرکتهاي کوچک هم ميتوانند سهام خود را در بازار سرمايه عرضه کنند.
مهمترين وظيفه فرابورس ايران، ساماندهي و هدايت طيف وسيعي از بنگاههاي اقتصادي به منظور تامين مالي از طريق بازار سرمايه است؛ از اين رو رويههاي پذيرش شرکتها و تنوع شرايط پذيرش به گونهاي در فرابورس رقم خورده است که شرکتها با احراز حداقل شرايط و در سريعترين زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و بتوانند از تمامي مزاياي شرکتهاي پذيرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند.
فرابورس به عنوان يکي از ارکان بازار سرمايه کشور، ابزارهاي تامين مالي متنوعي را براي بنگاههاي اقتصادي فراهم آورده و بر اساس شرايط فعاليت هر بنگاه، گزينههاي مناسبي را به منظور بهره مندي حداکثري از مزاياي بازار سرمايه پيشنهاد ميکند.
سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعاليتهاي مالي و عملياتي شرکتهاي بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد.
ساختار جديد فرابورس ايران از چهار بازار تشکيل شده است که عبارتند از: بازاراول، بازار دوم، بازار پايه (زرد، نارنجي و قرمز) و بازار سوم.
در بازار اول فرابورس، سهام شرکتها و واحدهاي صندوقهاي سرمايهگذاري پذيرش ميشوند و مورد معامله قرار ميگيرند. نوسان قيمت در اين بازار ۵ درصد بدون حجم مبنا است. آخرين سرمايه ثبت شده شرکتهاي پذيرفته شده در اين بازار، حداقل ۱۰ ميليارد ريال بوده و يک سال از زمان بهرهبرداري آنها گذشته و زيان انباشته ندارند.
بازار دوم فرابورس صرفاً شامل سهام شرکتهاي سهامي عام است. سهام شرکتهاي زيانده، تازهتأسيس و آنهايي که با افزايش سرمايه قصد تبديل از سهامي خاص به سهامي عام دارند در بازار دوم پذيرفته ميشود. آخرين سرمايه ثبت شده شرکتهاي بازار دوم، حداقل يک ميليارد ريال است.
بازار پايه يکي از بازارهاي فرابورس است که جهت عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار ايجاد شده است. شرکتهاي اين بازار فرايند پذيرش را طي نميکنند و به سه دسته تقسيم ميشوند:
۱. شرکتهايي که درخواست پذيرش ندارند و به دليل الزام قانوني بايد در بازار پايه درج شوند.
۲. شرکتهايي که در بازار بورس ثبت شدهاند، اما شرايط پذيرش ندارند.
۳. شرکتهايي که به دليل از دست دادن شرايط بازارهاي بورس يا فرابورس، لغو پذيرش ميشوند. مقررات ارائه اطلاعات در بازار پايه، به مراتب آسانتر از بازار اول و دوم است و طبعاً ريسک بيشتري نيز در اين بازار وجود دارد.
طبق قوانين جديد، شرکتهاي اين بازار در سه بازار پايه زرد، نارنجي و قرمز دستهبندي شدهاند و دامنه نوسان روزانه آنها، به ترتيب، ۳، ۲ و ۱ درصد است.
بازار سوم يا بازار عرضه محلي شفاف و امن براي انجام معاملات عمده آن دسته از اوراق بهاداري است شرايط يا امکان پذيرش در فرابورس را ندارند.
شرايط خريد و فروش سهام در فرابورس
خريد و فروش سهام در فرابورس هيچ تفاوتي با معامله در بورس اوراق بهادار ندارد و با همان کد بورسي که براي انجام معاملات در بورس دريافت کردهايد، ميتوانيد معاملات خود را از طريق سامانههاي مختلف کارگزاريها انجام دهيد.
مزاياي سرمايه گذاري در فرابورس
از جاذبههاي فرابورس ميتوان به وجود بازارهاي متنوع آن براي پوشش سليقههاي متفاوت اشاره کرد. بنابراين، سهامداران ميتوانند در شرکتهاي مختلف سرمايهگذاري کرده و به اين ترتيب، ريسک سرمايهگذاري را کاهش دهند.
به طور خلاصه ميتوان گفت که سود سهام، افزايش قيمت سهام، تنوع سرمايهگذاري، اطمينان از محل سرمايهگذاري، معافيت مالياتي، حق خريد سهام جديد و نوسانهاي روزانه قيمت سهام از جاذبههاي فرابورس است.
شرکتهاي پذيرفته شده در فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد ماليات معاف هستند که اين مزيت مستقيماً متوجه سهامداران نيز ميشود. همچنين، صاحبان سهام در شرکتهاي فرابورس، نسبت به سهامي که در اختيار دارند، در مجمع عمومي حق رأي خواهند داشت.