خروج بورس از کمای معاملاتی

دنياي اقتصاد

بروزرسانی 1399/08/21 - 11:19

دنياي اقتصاد/ بورس تهران در حالي معاملات روز سه‌شنبه را در دو نيمه متفاوت به پايان رساند که نکته قابل‌توجه دادوستدهاي اين روز بازگشت ارزش معاملات خرد سهام به سطح قابل قبول ۵۳۰۰ ميليارد تومان بود. جايي که ممنوعيت معامله روزانه سهام لغو شد و حقيقي‌ها هرچند محدود، اما در سمت خريد سهام خودي نشان دادند. موضوعي که در صورت عدم‌وقوع ريسک جديد، مي‌تواند سيگنالي در جهت خروج بورس تهران از کماي معاملاتي باشد. وضعيتي که نقدشوندگي سهام را کاهش داده است.

بورس تهران در حالي معاملات روز سه‌شنبه را آغاز کرد که با رشد قيمت سهام گروه‌هاي بزرگ و شاخص‌ساز فعالان بازار شاهد رشد حدود ۷/ ۰ درصدي نماگر اصلي سهام در نيم ساعت ابتدايي دادوستدها بودند. اين روند اما تداوم نيافت و لحظه به لحظه بر فشار فروش سهام افزوده شد و در نهايت شاخص کل با افت ۳۲۲۵ واحدي (معادل ۲۷/ ۰درصد) در محدوده يک ميليون و ۲۱۱ واحد متوقف شد. از نکات مثبت معاملات روز گذشته بازگشت دادوستد روزانه به تالار شيشه‌اي بود اما کاهش زمان پيش‌گشايش که روز دوشنبه وعده آن داده شده بود به زمان ديگري موکول شد تا همچنان شاهد اثرگذاري آن بر رفتارهاي هيجاني معامله‌گران باشيم.

بازگشت دادوستدهاي روزانه به تالار شيشه‌اي
يکي از نکات مثبت معاملات روز گذشته بورس تهران، لغو ممنوعيت معامله روزانه سهام يا همان Day trading بود. تصميمي که در روزهاي نخست پاييز از سوي سياست‌گذار بورسي گرفته شد و حال و روز بازار بيمار از محدوديت‌هاي خود ساخته گذشته را نامساعدتر کرد. «دنياي‌اقتصاد» در آن زمان طي گزارشي تحت عنوان «سوء تدبير بورسي در پاکت حمايت» به بررسي عواقب ناخوشايند اين تصميم غيرکارشناسانه پرداخت. سازمان بورس اما در جوابيه‌اي اعلام کرد که نهاد ناظر اين تصميم را با هدف تشويق به سرمايه‌گذاري بلندمدت توسط اشخاص حقيقي و حقوقي و ممانعت از ايجاد هيجان کاذب در بازار سرمايه لحاظ کرده است. به هر روي تصميم اتخاذ شده مبني بر حذف معاملات روزانه (Day trading) يکي از همان تصميماتي بود که با کاهش نقدشوندگي به‌خصوص براي فعالان خرد بازار، ريسک موجود از اين بابت را تشديد کرد. بررسي‌هاي «دنياي اقتصاد» نشان مي‌دهد ميانگين روزانه ارزش معاملات خرد سهام از زمان اتخاذ اين تصميم يعني ۵ مهرماه تا پايان معاملات روز دوشنبه (۱۹ آبان) به کمتر از ۶هزار ميليارد تومان رسيد. اين در حالي است که متغير مورد نظر در روزهاي معاملاتي قبل از اعمال محدوديت جديد بسيار بيشتر يعني حدود ۱۲ هزار ميليارد تومان بود. ضمن آنکه نسبت گردش پولي (turnover ratio) سالانه ۵۸ درصدي بازار سهام در ۵ ماه نخست سال ۹۹ با انجماد پولي و کاهش نقدشوندگي سهام که ماحصل محدوديت‌هايي است که نه تنها کاهش نمي‌يابد بلکه با اعمال قوانين جديد محدودتر نيز مي‌شود در ۳۰ روز کاري گذشته بورس تهران به ۲۴ درصد کاهش يافت. روز گذشته ؛ اما شاهد لغو اين محدوديت بوديم و دادوستدهاي روزانه به تالار شيشه‌اي بازگشت. هر‌چند اين تصميم در روزهايي اخذ شده که متقاضي چنداني در بازار باقي نمانده است اما به هر روي باعث افزايش گردش نقدينگي در بازار روز سه‌شنبه شد و ارزش معاملات خرد سهام را به ۵هزار و ۳۰۰ ميليارد رساند و تا حدودي شاهد روان شدن معاملات البته در سهام بزرگ بازار بوديم. کوچک‌ترها همچنان با صف‌هاي فروش خشک شده دست و پنجه نرم مي‌کنند و سهامداران اين شرکت‌ها توانايي نقد کردن سهام خود را ندارند. به هر حال آنچه مهم است آزمون و خطايي بود که مقام ناظر انجام داد و در نهايت نيز جواب مثبتي از اجراي آن دريافت نکرد.

کاهش مدت پيش‌گشايش؛ شايد زماني ديگر
روز دوشنبه خبري مهم درخصوص کاهش مدت پيش گشايش به ۱۵ دقيقه منتشر شد. بر اساس آنچه محمود گودرزي، معاون بازار شرکت بورس تهران اعلام کرده بود، مقرر شده بود از روز گذشته زمان پيش‌گشايش از نيم ساعت به ۱۵ دقيقه يعني ساعت ۸:۴۵ تا ۹ کاهش يافته و از ساعت ۸:۵۵ تا ساعت ۹ امکان هيچ‌گونه ويرايش و حذف در اُردرهاي ارسالي وجود نداشته باشد. پيش‌گشايشي که در بورس‌هاي جهاني به‌صورت مخفي يا Dark بوده و فرآيند بازار را تحت تاثير قرار نمي‌دهد. اين مهم اما روز گذشته اجرايي نشد و معاون بازار شرکت بورس تهران در رابطه با تغيير ساعت پيش گشايش بازار سرمايه بيان کرد: فعلا تغييري در زمان پيش گشايش ايجاد نشده و پيش‌گشايش مانند قبل از ساعت ۸:۳۰ تا ۹ است. ممکن است در آينده شاهد تغيير ساعت پيش گشايش باشيم. از اين رو يک گام مثبت در جهت کاهش معاملات هيجاني و رسيدن سريع‌تر به تعادل به زماني ديگر موکول شد.

فکري به حال متوقف‌ها کنيد
يکي از گفت‌وگوهايي که روز گذشته توجه بورس‌بازان را به خود جلب کرد، سخنان رئيس سازمان بورس و اوراق بهادار درخصوص تعيين تکليف نمادهايي بود که با توقف طولاني‌مدت مواجه شده‌اند. حسن‌قاليباف اصل در اين خصوص به سنا گفت: «براساس قانون بازار اوراق بهادار بازگشايي و توقف نمادها بر عهده بورس‌ها است، وظيفه سازمان بورس و اوراق بهادار، صيانت از حقوق سهامداران و نظارت بر بورس‌ها است. با توجه به توقف طولاني مدت نماد معاملاتي شستا، سازمان به شرکت بورس اوراق بهادار تهران اعلام کرد تا هر چه سريع تر اين نماد و ساير نمادهاي متوقف شده را تعيين تکليف کند.» نماد معاملاتي شرکت سرمايه‌گذاري تامين اجتماعي از ۱۶ شهريور پس از افشاي اطلاعات بااهميت گروه الف متوقف شد و در اقدامي غيرمرسوم سهامداران خود را به اجبار روانه مجمع عمومي سالانه کرد. بهانه توقف «شستا» اثر تغييرات قيمت خوراک بر سودآوري ستاره خليج‌فارس بود. دو ماه از اين توقف مبهم مي‌گذرد و با در امان ماندن اين شرکت از افت قيمتي، شبح بازگشايي بدون محدوديت نوسان اين هلدينگ بزرگ بورسي همچنان بر سر بورس‌بازان است. در اين ميان نماد معاملاتي شرکت پالايش نفت اصفهان نيز که روز شنبه با افشاي اطلاعات بااهميت متوقف شده بود که بنا به پيام ناظر قرار بود روز گذشته بدون محدوديت دامنه نوسان به گردونه معاملات بازگردد نيز تا پايان معاملات روز گذشته باز نشد تا سريال نمادهاي متوقف ادامه يابد.

نگاهي به آمار معاملات روز سه‌شنبه
در پايان معاملات روز گذشته بورس تهران، حدود ۷۰درصد نمادها در مدار منفي معاملات قرار داشتند. همچنين ۵۹ درصد از نمادها با صف فروش‌هايي به ارزش ۴هزار ميليارد تومان مواجه بودند. در سمت مقابل اما تنها ۱۴درصد نمادها صف خريد داشتند. ارزش اين صف خريدها هم تنها ۵۰۰ ميليارد تومان بود. ارزش معاملات خرد در انتهاي معاملات روز سه‌شنبه به ۵هزارو ۳۰۰ ميليارد تومان رسيد که نسبت به روزهاي اخير رشد مناسبي داشته است. در اين روز صنايع خودرو، بانک‌ها و فلزات اساسي بيشترين ارزش معاملات را داشتند. نکته مهم معاملات روز سه‌شنبه کاهش خروج سهامداران حقيقي از گردونه معاملات سهام بود. به‌طوري که خالص تغيير مالکيت سهام در پايان معاملات روز سه‌شنبه ۶۶۴ ميليارد تومان در مسير حقيقي به حقوقي بود اما اين عدد در قياس با روزهاي ماقبل کاهش يافت و نشان از فعال شدن نسبي حقيقي‌ها در سمت خريد داشت.

تحليل را جايگزين ترس کنيد
حميدرضا مهرآور کارشناس بازار سرمايه:‌ هر چند در حال حاضر بازار سهام از پتانسيل رشد برخوردار است اما افرادي که در بازار سرمايه کشور فعاليت مي‌کنند مقداري دچار ترس شده‌اند. از اين ترس بي‌مورد در بين فعالان بازار مي‌توان با همبستگي نمايندگان مجلس، نهاد ناظر بورس، کارشناسان و اهالي رسانه عبور کرد. در برخي مواقع مشاهده مي‌شود که متولي يک سهم در بازار از سهامدار عمده و شرکت‌هاي مختلف منابع مالي قابل قبولي را جمع‌آوري و به اين واسطه از سهم حمايت مي‌کند، اما متاسفانه در ابتداي بازار همانند معاملات روز سه‌شنبه شاخص‌هاي سهامي مثبت و در ادامه صف‌‌هاي طولاني عرضه تشکيل مي‌شود. اکنون سازمان بورس بايد شرکت‌هايي را که تا‌کنون گزارش‌‌هاي ۳ ماهه به بازار ارائه مي‌کردند ملزم به انتشار گزارش‌هاي يک ماهه کند، چرا که عملکرد ماهانه شرکت‌ها نسبت به ماه گذشته و مخصوصا نسبت به دوره مشابه سال گذشته مطلوب‌تر ارزيابي مي‌شود.‌ بنابراين انتشار اين گونه گزارش‌ها به افزايش آگاهي و شفافيت بازار سهام کمک قابل ملاحظه‌اي خواهد کرد. از طرفي دولتمردان در حوزه بازار سرمايه نيز بايد حمايت عملي را در دستور کار خود قرار دهند و فقط به اعلام شرايط مساعد بورس اکتفا نکنند. با توجه به شرايط فعلي که قيمت‌ها به حداقل ممکن رسيده است اما باز هم در جريان معاملاتي بازار فروشندگان حضور دارند،‌ بنابراين در رفتار سرمايه‌گذاران نه تنها هيچ‌گونه تحليلي وجود ندارد بلکه فقط آثار ترس مشاهده مي‌شود. برخي از اين سرمايه‌گذاران بدون استدلال دست به فروش سهام مي‌زنند و گاه نيازي هم به نقدينگي حاصل از فروش سهام خود نيز ندارند.

هر چند ايالات متحده آمريکا به هيچ عنوان قابل اعتماد نيست اما با توجه به نتايج انتخابات مشاهده مي‌شود که سياست خصمانه و جنگ طلب اين کشور رنگ باخته است. با در نظر گرفتن شرايط فعلي، شرکت‌ها در سال آتي EPS‌هاي مطلوبي خواهند ساخت. اين در حالي است که بهبود شرايط نيز به‌طور مستقيم در EPS‌هاي آينده اثر‌گذار است.

کف‌سازي شاخص
پشوتن مشهوري نژاد تحليلگر بازار سرمايه:‌ شرايط فعلي مي‌تواند نقطه بازگشت بازار محسوب شود، به‌طور معمول در چنين نقاطي اين طور نيست که به يک‌باره شاخص‌هاي سهامي مثبت شوند. معمولا چند روز مثبت و منفي در جريان معاملاتي بازار سهام خواهيم داشت. بنابراين در پي اين اتفاق شاخص به نوعي کف‌سازي مي‌کند، فروشندگان از گردونه معاملات خارج و ترس خريداران کاهش پيدا مي‌کند و برگشت شاخص‌هاي سهامي به مدار مثبت رخ مي‌دهد. بر اين اساس رفتار فعلي بازار امري طبيعي ارزيابي مي‌شود و انتظار مي‌رود که صف‌‌‌ها به زودي جمع‌آوري شوند. تداوم افزايش و کاهش شاخص با عبور از زمان مشخص مي‌تواند به بازگشت بازار منجر شود.