افزایش استفاده از سوخت گاز با اعلام سهمیه بندی بنزین

ميزان

بروزرسانی 1399/09/01 - 11:02

افزایش استفاده از سوخت گاز با اعلام سهمیه بندی بنزین

ميزان/ ابوعلي گلزاري، مدرس دانشگاه تهران و مشاور محيط زيست سازمان برنامه و بودجه در جمع خبرنگاران اظهار کرد: از زماني که بحث کارت سوخت بنزين خودرو‌ها جدي‌تر و فاز عملياتي آن آغاز شد، استقبال از خودرو‌هاي دوگانه‌سوز (CNG - بنزين) نيز در کشور افزايش يافت؛ به اين ترتيب با کاهش سهميه‌هاي بنزين و توجه به صرفه اقتصادي در مصرف CNG رانندگان براي دوگانه‌سوز کردن خودرو‌هاي خود اقدام کردند، به گونه‌اي که با ادامه اين روند مالکان بيشتري خودرو‌هاي دوگانه‌سوز را بر خودرو‌هاي بنزيني ترجيح دادند و اين امر شتاب بيشتري گرفت.

ضرورت توسعه گازسوز شدن در خودرو‌هاي سواري
وي افزود: مسئله پيچيده آلودگي هواي کلان‌شهر‌ها که براثر عوامل مختلفي در طي چند دهه اخير به شکل کنوني درآمده نيازمند شناختي دقيق ازعواملي است که موجب انتشار آن شده است؛ دراين ميان هرچند سياست‌گذاري دولت براي ترغيب مالکان خودرو‌هاي بنزين سوز به دوگانه‌سوز خود مي‌تواند مسيري براي کاهش آلودگي باشد، اما مصوبه جديد شوراي اقتصاد که محدود به دوگانه‌سوز کردن خودرو‌هاي حمل‌ونقل عمومي است به‌طور حتم نمي‌تواند منجر به رفع آلودگي از کلان‌شهر‌هاي کشور شود.

اين فارق‌التحصيل دانشگاه صنعتي توکيو و دانشگاه تهران تصريح کرد: درصورتي‌که گازسوز کردن خودرو‌ها از سطح خودرو‌هاي حمل‌ونقل عمومي به خودرو‌هاي سواري توسعه پيدا کند، اميد آن مي‌رود که بتوان سطح آلودگي در شهر‌ها را به‌واسطه کاهش خودرو‌هاي بنزيني (به عنوان يکي از منشاء‌هاي آلودگي کلان شهرها) کاهش داد.

وي ادامه داد: مطالعات و اﻧﺪازهﮔﻴﺮىﻫﺎى انجام‌شده روى ﻏﻠﻈﺖ آلاينده‌ها در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻬﺮﻫﺎى ﭘﺮﺗﺮاﻓﻴک ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺧﻴﻠي از ﻣﻮارد ﻫﻮاﻳي ﻛﻪ ﺗﻨﻔﺲ مي‌کنيم ازنظر ﻣﻨﻮاﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ و ذرات معلق به‌مراتب ازﺣﺪ ﻣﺠﺎز آلوده‌تر اﺳﺖ؛ دولت‌ها و صاحبان صنايع امروزه به دنبال آن دسته از حامل‌هاي انرژي هستند که آلاينده‌هاي کمتري توليد مي‌کنند، به همين دليل جهان به گاز طبيعي روي آورده است.

گلزاري خاطرنشان کرد: در اﻳﺮان نيز، ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن و کارشناسان ﺑﻪ ﻋﻠﺖ آﻟﻮدﮔي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻟﺎى محيط زيست خصوصاً در ﺷﻬﺮﻫﺎى ﺑﺰرگ و ﻣﺼﺮف و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻟﺎى ﺧﻮدرو و نهايتاً ﻣﺼﺮف ﺑﺎﻟﺎى ﺳﻮﺧﺖ، ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﻮﺧﺘي ارزان و ﭘﺎک ﺑﺮاى ﻛﺎرﺑﺮد در ﻛﻨﺎر ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ درمجموع CNG موردتوجه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ؛ هم‌اکنون ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺧﻮدروﻫﺎى دوگانه‌سوز در ﻛﺸﻮر ﺑﺮاى ﻧﺎوﮔﺎن ﻋﻤﻮﻣي به‌صورت راﻳﮕﺎن ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ دوﻟﺖ در ﺣﺎل اﺟﺮا است و همان‌طور ﻛﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺧﻮدروﺳﺎزان اﻳﺮاﻧي، ﺑﻴﺶ از هر خودروساز دﻳﮕﺮى در دﻧﻴﺎ، ﺧﻮدروى ﮔﺎزﺳﻮز ﺗﻮﻟﻴﺪ کرده‌اند و اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺘﻔﺎوت و منحصربه‌فرد ﺻﻨﻌﺖ CNG در اﻳﺮان اﺳﺖ.

وي افزود: تأثيرات ﻣﺜﺒﺖ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ مي‌تواند در محيط‌زيست و هواي ﺷﻬﺮﻫﺎ به‌سرعت ﻧﻤﻮد پيدا کند؛ زﻳﺮا CNG در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﺸﻮر در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ، عاري از گوگرد، آروماتيک، اولفين است و به علت سبک بودن، ذرات معلق که يکي از بزرگترين منشأ‌هاي آلودگي در کلانشهرهاست را توليد نميکند.

۵ مزيت اصلي افزودن گاز طبيعي به سبد سوخت خودرو
اين محقق تصريح کرد: متوليان خودرو‌هاي دوگانه‌سوز، حداقل به پنج مزيت اصلي استفاده از گاز طبيعي به‌عنوان سوخت در خودرو‌ها اشاره مي‌کنند که اول، گاز طبيعي تمامي استاندارد‌هاي آلايندگي اروپايي و آمريکايي و آژانس (EPA) را پوشش مي‌دهد و از اغلب سوخت‌هاي موجود پاک‌تر است.

وي ادامه داد: گاز به‌عنوان يک سوخت بدون سرب هيچ‌گونه اکسيد‌هاي سولفور و يا ذرات معلق توليد نمي‌کند؛ به‌طور متوسط، استفاده از گاز طبيعي به‌عنوان سوخت ميزان انتشار آلاينده‌هاي مختلف را به‌شدت کاهش مي‌دهد؛ همچنين انتشار طبيعي بخار سوخت‌هاي مايع از سيستم باک خودرو که همواره به‌عنوان يک منبع آلودگي مطرح بوده در خودرو‌هاي گازسوز تقريباً صفر است، دليل اين امرنيز ايمني بالاي به‌کاررفته درسيستم اين خودرو‌ها است که از نشت هرگونه گاز به بيرون جلوگيري مي‌کند.

مدرس دانشگاه تهران در تشريح مزيت دوم افزودن گازطبيعي به سبد سوخت خود گفت: هرچند بعضي تصور مي‌کنند خودرو‌هاي گازسوز ناامن هستند، امّا تجربه نشان داده خودرو‌هاي گازسوز از خودرو‌هاي بنزين سوز به‌مراتب ايمن‌تر هستند؛ نسبت هوا به سوخت براي اشتعال گاز طبيعي ۵ تا ۱۵ درصد حجمي است، درحالي‌که گاز طبيعي ازهوا سبک‌تر است و به‌سرعت پراکنده مي‌شود؛ دماي اشتعال اين مخلوط نيز حدود ۷۰۰ درجه سانتي‌گراد درمقابل دماي اشتعال حدود ۴۵۰ درجه سانتي‌گراد بنزين است و گاز طبيعي نسبت به بنزين جرقه قوي‌تري نيز CNG را براي اشتعال نياز دارد؛ مخازن بسته به سازنده مخزن، داراي ضخامتي حدود ۱ تا ۲ سانتيمتر است و جنس آن‌ها نيز از فولاد، آلومينيم و يا فيبرکربن است که تمامي آن‌ها (در يک تصادف مشابه) نسبت به يک باک بنزين استاندارد ساخته‌شده از يک ورق نازک فولادي، مقاومت بسيار بيشتري دارند.

وي ادامه داد: مزيت سوم اين است که سوخت گاز طبيعي يک سوخت پاک و عاري از ناخالصي است و در خودرو‌هاي پايه گازسوز، هزينه نگهداري و تعميرات خودرو را کاهش مي‌دهد و روغن و شمع‌ها نياز به تعويض کمتري نياز دارند.

مشاور محيط زيست سازمان برنامه و بودجه تصريح کرد: در مزيت چهارم، تأمين گاز طبيعي نسبت به ديگر سوخت‌هاي اتومبيل براي مصارف آينده تضمين‌شده است؛ براساس ميزان مصرف فعلي، گاز طبيعي براي ۶۵ تا ۷۰ سال آينده باقيمت‌هاي کنوني تأمين‌شده است که با در نظر گرفتن منابع بازيافتي گاز طبيعي، اين تخمين به ۱۷۰ سال نيز مي‌رسد. چراکه هرچند گاز طبيعي عموماً به‌عنوان يک سوخت فسيلي شناخته مي‌شود، امّا متان را مي‌توان از محصولات کشاورزي، فضولات انساني و زباله نيز توليد کرد، امري که با موفقيت در سوئد و فرانسه انجام‌شده است.

گلزاري در تشريح مزيت پنجم گفت: تقريباً درجهان قيمت گاز طبيعي از بنزين ارزان‌تر است. يک مطالعه در سال ۱۹۹۶ نشان داد که قيمت گاز طبيعي در ۱۱ کشور از ۱۲ کشور اروپايي، ۱۴-۷۷ درصد کمتر از بنزين و ۱۲-۷۴ درصد کمتر از گازوئيل است. در اين کشور‌ها ماليات مربوط به هر سوخت، مهم‌ترين عامل تعيين‌کننده قيمت آن است که اين امر به دليل ماليات پايين‌تر گاز طبيعي نسبت به بنزين است.

گاز طبيعي فشرده شده خوش سوخت است
اين استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: سوخت‌هاي ﻣﺼﺮﻓي ﺑﻨﺰﻳﻦ و ﮔﺎزوﺋﻴﻞ ﻛﻪ وزن ﻣﺨﺼﻮص آن‌ها ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ٧٥ درﺻﺪ و ٨٤ درﺻﺪ اﺳﺖ، در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺎز ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪ وزن ﻣﺨﺼﻮص ٥٥ درﺻﺪ و ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌي، سوخت‌هاي سنگين‌تري به‌حساب مي‌آيند؛ ﻫﺮ ﭼﻪ مولکول‌هاي تشکيل‌دهنده ﺳﻮﺧﺖ از هيدروکربن‌هاي بزرگ‌تري ساخته‌شده ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺼﺮف، اﺣﺘﺮاق ناقص‌تري اﻧﺠﺎم مي‌شود و درنتيجه مونوکسيد ﻛﺮﺑﻦ و ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮرﻫﺎى ﻧﺴﻮﺧﺘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮى وارد ﻫﻮا مي‌شود. ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌي ﻓﺸﺮده ﻳﺎ متان (CH۴) مزاياي ﺑﺴﻴﺎرى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ دارد. اوﻟﺎً خوش سوز اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺳﺮب به‌عنوان ﻣﺎده خوش‌سوزکننده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ اﺿﺎﻓﻪ مي‌شود، اﺣﺘﻴﺎج ﻧﺪارد؛ ﺛﺎﻧﻴﺎً ﭼﻮن ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌي به‌طور ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘي ﺑﺎ ﻫﻮا ﻣﺨﻠﻮط مي‌شود، ﺗﻤﻴﺰﺗﺮ مي‌سوزد و دودﮔﺮﻓﺘﮕي ﺑﻪ وﺟﻮد نمي‌آورد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ بر عمر ﻣﻮﺗﻮر مي‌افزايد و ﺑﻪ ﺳﺮوﻳﺲ ﻛﻤﺘﺮى ﻧﻴﺎز دارد و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪارى ﺧﻮدرو ﭘﺎﻳﻴﻦ مي‌آيد. با استفاده از ﺧﻮدروﻫﺎيي ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ CNG مي‌توان آﺛﺎر ﻣﺨﺮب گلخانه‌اي ٢CO را ٢٠ درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ داد.

اﻳمني ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮدروﻫﺎي گازسوز
وي ادامه داد: ﮔﺎز ﻃﺒيعي از ﻫﻮا سبک‌تر اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ درﺻﻮرت ﻧﺸﺖ ﮔﺎز از ﻣﺨﺰن ذﺧﻴﺮه ﺳﻮﺧﺖ و دﻳﮕﺮ اﺟﺰاء، به‌سرعت ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻟﺎ ﺣﺮﻛﺖ مي‌کند. دﻣﺎى اﺷﺘﻌﺎل ﮔﺎز ﻃﺒﻴعي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻨﺰﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ مي‌شود ﺧﻄﺮ اﻧﻔﺠﺎر ﻳﺎ آتش‌سوزي خودرو‌هاي ﮔﺎزﺳﻮز به‌شدت ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ. همچنين ﻣﺨﺎزن ذﺧﻴﺮه ﮔﺎز ﻃﺒيعي CNG نيز در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ باک‌هاي ﻣﻌﻤﻮلي ﺧﻮدروﻫﺎ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮى دارﻧﺪ.

گلزاري با بيان اينکه "کليه مخازن ذﺧﻴﺮه اﻳﻦ ﮔﺎز مي‌تواند ﺑﻪ ﺷﻴﺮ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﺟﺮﻳﺎن بيش‌ازحد ﻣﺠﻬﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧي ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﻗﻄﻊ ﻣﺴﻴﺮ ﺧﺮوج ﮔﺎز اقدام کنند"، گفت: تمامي موارد ذکرشده ﻧﺸﺎن مي‌دهد دوگانه‌سوز ﻛﺮدن ﺣﺠﻢ زﻳﺎدى از ﺧﻮدروﻫﺎى ﻧﺎوﮔﺎن ﻋﻤﻮﻣي ﻛﻪ ﺗﺮدد ﺑﺴﻴﺎرى در ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﺑﻴﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎ دارﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ اﻧﺘﺸﺎر آلاينده‌ها ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺷﺪه و در ﻛﺎﻫﺶ آﻟﺎﻳﻨﺪﮔي و ﺳﻠﺎﻣﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان تأثير ﺷﮕﺮفي ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﭼﻮن مي‌ﺪاﻧﻴﻢ ﺗﺮدد در ﺷﻬﺮﻫﺎ به علت ﺗﺮاﻓﻴک و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎ ﻛﻨﺪى ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ و ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد NEDC ميزان نشرآلايندگي در ﺧﻮدروﻫﺎى ﺑﻨﺰﻳﻨي و ﮔﺎزوﺋﻴﻠي اﻓﺰاﻳﺶ مي‌يابد و اﻳﻦ اﻧﺘﺸﺎر در ﺧﻮدروﻫﺎى دوگانه‌سوز کارخانه‌اي و ﺗﺒﺪﻳﻠي ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ در تست‌هاي انجام‌شده ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ايران‌خودرو و ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠي اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤي و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗي دانشگاه‌ها ثابت‌شده اﺳﺖ.

وي ادامه داد: گاز طبيعي را مي‌توان مستقيماً ازطريق يک کمپرسور و بر پايه سوخت‌گيري آرام (از پنج دقيقه تا هشت ساعت) و يا از طريق مخزن ذخيره، درسه تا پنج (Multiple) چندگانه دقيقه سوخت‌گيري کرد. بسياري از ايستگاه‌هاي سوخت‌گيري ترکيبي ازروش‌هاي سوخت‌گيري سريع و آرام را بسته به نياز‌هاي ناوگان، استفاده مي‌کنند.
مدرس دانشگاه تهران تصريح کرد: يک مترمکعب گاز فشرده در خودرويي که طراحي موتور آن بر اساس گاز طبيعي انجام‌شده، تقريباً معادل يک ليتر بنزين است و همان پيمايش را براي خودرو خواهد داشت و پيمايش کلي يک خودرو در حالت گازسوز به ظرفيت مخزن يا مخازن آن و نيز عملکرد آن بستگي دارد؛ امّا به‌طورمتوسط توان خودرو‌هاي دوگانه‌سوز در حالت گاز حدود ۱۰ درصد کمتر از بنزين است، چراکه گاز طبيعي نسبت به سوخت‌هاي مايع حجم بيشتري را اشغال مي‌کند و درنتيجه اکسيژن کمتري نسبت به حالت بنزين سوز وارد موتور مي‌شود. البته اين مسئله فقط براي خودرو‌هاي دوگانه‌سوز مطرح است و به دليل عدد اکتان بالاتر گاز طبيعي، يک موتور پايه گازسوز بازدهي بيشتري نسبت به يک موتور پايه بنزيني دارد. در ضمن هرچقدر موتور بزرگ‌تر و قوي‌تر باشد، اين افت توان ناچيزتر خواهد بود.