برگزیده

بورس به اتفاقات اخیر واکنش نشان می‌دهد؟

تجارت نيوز

بروزرسانی 1399/09/09 - 11:28

تجارت نيوز/در پي بروز ترور يکي از دانشمندان بزرگ هسته‌اي، انتظار مي‌رفت همانند گذشته شاهد بيش‌واکنشي هيجاني بورس‌بازان به اين واقعه تلخ و ريزشي شدن قيمت‌ها باشيم. اما اين موضوع رخ نداد و قيمت‌هاي سهام به خصوص در نمادهاي کالايي با توجه به روند صعودي قيمت کالاهاي اساسي در بازارهاي جهاني مسير طبيعي خود را در پيش گرفتند.

بورس تهران در نخستين روز کاري هفته سبزپوش بود و نماگر اصلي اين بازار با رشد ۷/ ۱ درصدي همراه شد و به محدوده يک ميليون و ۳۹۰ هزار واحد صعود کرد. رشد ابتداي هفته شاخص سهام در حالي رقم خورد که ظهر روز جمعه محسن فخري زاده، يکي از دانشمندان بزرگ هسته‌اي-موشکي کشور توسط تروريست‌ها به شهادت رسيد.

در پي بروز اين ريسک سيستماتيک، انتظار مي‌رفت همانند گذشته شاهد بيش‌واکنشي هيجاني بورس‌بازان به اين واقعه تلخ و ريزشي شدن قيمت‌ها باشيم. اما اين موضوع رخ نداد و قيمت‌هاي سهام به خصوص در نمادهاي کالايي با توجه به روند صعودي قيمت کالاهاي اساسي در بازارهاي جهاني مسير طبيعي خود را در پيش گرفتند. امري که مي‌توان آن را به درس گرفتن سهامداران از اتفاقات مشابه سال‌هاي گذشته ارتباط داد. بورس‌بازاني که نمي‌خواهند بار ديگر اسير هيجانات شده و بازنده باشند.

بي‌واکنشي سهام به ريسک سياسي
همان‌طور که اشاره شد روز شنبه شاخص کل بورس تهران با رشد ۷/ ۱ درصدي همراه شد و فاصله اين نماگر از کف پيشين به بيش از ۷/ ۱۴درصد رسيد. درست اواسط دي ماه سال گذشته بود که ترور سردار شهيد حاج قاسم سليماني در بغداد باعث هراس سرمايه‌گذاران نسبت به ريسک‌هاي غيراقتصادي و ريزش سنگين ۳/ ۴درصدي نماگر اصلي بورس تهران شد.

اين در حالي است که پيش از اين اتفاق، بازار سهام با رشد بيش از ۶ درصدي همراه شده بود و انتظار مي‌رفت اين روند صعودي ادامه پيدا کند. اما واکنش هيجاني معامله‌گران وضعيت ديگري را رقم زد. اين اما نه نخستين واکنش غيرمعمول بورس‌بازان به رخدادهاي غيراقتصادي بود و نه آخرين آن.

درست يک هفته بعد از حمله نيروي هوافضاي سپاه به نيروهاي آمريکايي مستقر در عراق بار ديگر بورس واکنشي هيجاني نشان داد و اين بار مقام ناظر در جهت کنترل اين هيجانات دامنه نوسان را نيز به ۲ درصد محدود کرد که البته فرسايشي شدن اين روند را نيز به دنبال داشت.

نگاهي به تاريخ معاملات بورس تهران نشان مي‌دهد اين بازار همواره شاهد واکنش هيجاني معامله‌گران به شوک‌هاي غيراقتصادي و فروکش سريع هيجان پس از مدتي کوتاه بوده است. از انتخاب ترامپ در پاييز ۹۵ گرفته تا حمله داعش به مجلس در بهار ۹۶، خروج آمريکا از برجام در ارديبهشت ۹۷ و انفجار متوالي نفتکش‌ها در نيمه اول ۹۸.

آنچه در تمامي اين اتفاقات کاملا مشخص است، واکنش سريع و منفي بورس در تمامي موارد دقيقا يک روز پس از وقوع رخداد و رنگ باختن ترس و هراس‌ معامله‌گران در روزهاي آتي و خريدار شدن فروشندگاني است که اسير هيجانات زودگذر شدند و در هيجان منفي سهام خود را در معرض فروش قرار دادند.

اين بار اما اين واکنش هيجاني را شاهد نبوديم و با وجود برخي گمانه‌زني‌ها عمده سهام بورسي با رشد قيمت همراه شدند. اين در حالي است که با انتخاب بايدن به‌عنوان سکاندار بعدي رياست‌جمهوري آمريکا انتظار براي بازگشت به برجام پررنگ تر شده بود اما با ترور جنايتکارانه روز جمعه شهيد فخري‌زاده و انتظار براي واکنش ايران برخي عنوان مي‌کنند که ديگر خبري از مذاکره نخواهد بود.

بورس‌بازان اما بي‌اعتنا به اين ريسک غيراقتصادي، راه خود را رفتند و نشانه‌اي از هراس در کليت بازار ديده نمي‌شد. به نظر مي‌رسد سهامداران از رويدادهاي مشابه در سال‌هاي گذشته درس گرفته‌اند و نمي‌خواهند فروشنده امروز و خريدار فردا باشند.

چرخش بازار به سمت سهام تحليلي
عليرضا تاجبر، کارشناس بازار سرمايه مي‌گويد: هر چند روز گذشته در خيلي از سهم‌ها قدرت خريد پايين‌تر از انتظارات بود اما در دي ماه سال گذشته شاهد اتفاق بسيار ناگواري (شهادت سردار سليماني) بوديم که پس از يک هفته فروشندگان بورسي از عرضه سهام خود در بازار پشيمان شدند. اکنون علاوه بر اينکه ورود نقدينگي به جريان معاملاتي بازار سهام را شاهد هستيم، خوشبختانه نگاه معامله‌گران نيز بر روي سهم‌هاي تحليلي از جمله سهم‌هايي که به قيمت‌هاي جهاني وابستگي زيادي دارند، بيشتر است. در صورتي که سهم‌هاي ارزنده واکنشي منفي از خود نشان دهند، گروه‌هايي در بازار حضور دارند که اين موضوع را فرصتي براي خريد در نظر بگيرند.

در حال حاضر بيشترين ريسک بازار سهام پيرامون موضوع بودجه و اظهار نظرهاي محمدباقر نوبخت رئيس سازمان برنامه و بودجه کشور است، نفت ۴۰ دلار و نرخ دلار ۱۱ هزار تومان (ميانگين نرخ نيمايي و دلار ۴۲۰۰ توماني) در نظر گرفته شده است که اين مهم براي بازار سهام به شدت خطرناک ارزيابي مي‌شود.

زماني که نرخ ۱۱ هزار توماني در فروش نفت که مطمئنا مبالغ بالايي هم نخواهد بود در نفت ۴۰ دلاري ضرب شود، يقينا با کسري بودجه بزرگي مواجه خواهيم بود. اميدواريم دولت در صورت کسري تمام فشار بودجه ۱۴۰۰ را بر دوش بازار سرمايه نگذارد، به اين بازار به‌عنوان منبع تامين بودجه نگاه نکرده و ديد بلند مدتي نسبت به اين بازار داشته باشد.

در چنين مواقعي به‌طور معمول دو راهکار دولتي مورد استفاده از بورس وجود دارد؛ نخست موضوع فروش سهام و عرضه بيشتر از حد ظرفيت است. ديگري نيز فشار بر شرکت‌هاي توليدکننده از طريق «ماليات، حق انتفاع معادن، نرخ انرژي و نرخ خوراک و مواردي از اين قبيل» خواهد بود. بر اين اساس نبايد همانند سال جاري کسري از محل بازار سرمايه تامين و هر اتفاقي شبانه به بازار تحميل شود.

عدم پيش‌بيني سناريوي نظامي در بورس
محمد گرجي آرا، کارشناس بازار سرمايه اظهار مي‌کند: در موضوع سياست خارجي رويکرد مشخصي وجود دارد و به نظر مي‌رسد به‌صورت مستقيم با آمريکا وارد جنگ نخواهيم شد، بنابراين بازار سهام در داد و ستد‌هاي ديروز سناريوي نظامي شديدي را در اين خصوص پيش‌بيني نکرد. ازطرفي قيمت ارز هم کف مشخصي را شناسايي کرده است. اين موضوع در جاي خود سيگنالي براي سهام بزرگ بازار که غالبا توليد‌کننده کاموديتي‌ها هستند ارسال خواهد کرد و احتمالا اين صنايع دچار افت شديدي نخواهند شد.

در صورتي که سياست خارجي ايران مبني بر عدم اعمال سناريوي شديد نظامي تداوم پيدا کند تهديدي شامل حال صنايع و شرکت‌هاي بورسي نخواهد شد. به نظر مي‌رسد که سياست خارجي کشور همچنان درانتظار اقدامات تيم جديدي است که بر کرسي رياست جمهوري آمريکا تکيه خواهد زد. با اين حال شانس بهبود روابط از ديدگاه اهالي بازار سرمايه وجود دارد. بنابراين وجود چنين تحليلي در فضاي معاملاتي بازار سهام باعث شد که در معاملات روز گذشته شاهد واکنش منفي در اين خصوص نباشيم، مگر اينکه طي روز‌هاي آتي تغييري در اين رويکرد ايجاد شود.

تغيير قاعده بازاري در بورس
وليد هلالات، تحليلگر بازار سرمايه مي‌گويد: شخصيت مهمي ترور شد اما اين موضوع قابل مقايسه با ترور شهيد سردار سليماني نيست. اتفاقي که در دي ماه سال گذشته روي داد حالت جنگ داشت اما اکنون انتظار نمي‌رود که ايران پاسخي بدهد که منجر به جنگ شود. در صورتي که بازار سهام، ارز و طلا طي روز‌هاي آتي در اين زمينه احساس خطر کنند طبيعتا واکنش نشان خواهند داد. به نظر مي‌رسد که بازار در روندي تعادلي به مسير خود ادامه دهد. طي روز‌هاي گذشته گروه‌هاي بانکي، خودرويي و پالايشي بازدهي مطلوبي را کسب کردند و در نقطه مقابل نيز گروه‌هايي که وابستگي به نرخ‌هاي جهاني و ارز داشتند به بازدهي قابل توجهي نرسيدند.

او ادامه مي‌دهد: اکنون تقويت بازارهاي جهاني نيز تا حدي مزيد بر علت اقبال به گروه‌هايي شده است که طي ۲ هفته اخير رشد چنداني نداشته‌اند. در واقع ورود پول به اين بازار‌ها مي‌تواند عامل مهمي در راستاي سرمايه‌گذاري محسوب شود. با توجه به اينکه بازار‌هاي جهاني به‌صورت آهسته و پيوسته حرکت خواهند کرد تداوم رشد پرشتاب شاخص‌ها در روز‌هاي آينده بعيد به نظر مي‌رسد، بنابراين کاموديتي محورها نيز با چنين حالتي به مسير صعودي اما متعادل خود ادامه خواهند داد. با اين حال خريد هيجاني توصيه نمي‌شود. تشکيل چند روزه صف خريد در نهايت به صفوف چند روزه فروش منجر خواهد شد. هر چند که پول نسبت به گذشته کمتر شده اما همچنان در فرآيند معاملاتي بازار سهام در حال گردش است.

هلالات اظهار مي‌کند: در حال حاضر نيز چند گروه ليدر بازار پس از صعود وارد فاز اصلاحي مي‌شوند و سريعا پول به سمت ساير گروه‌هايي که از پتانسيل افزايشي برخوردارند تغيير مسير مي‌دهد. در صورتي که سيگنال منفي شيوه‌نامه ساماندهي عرضه و تقاضاي زنجيره فولاد به بازار ارسال نمي‌شد يقينا استارت حرکت شرکت‌هاي کاموديتي محور زودتر در بورس زده مي‌شد. اکنون مي‌توان انتظار داشت که طي هفته معاملاتي جاري در بازار سهام شرکت‌هايي که طي دو هفته اخير صعودي بودند کمي استراحت و مابقي شرکت‌هايي که از پتانسيل افزايشي برخوردارند و تا حدودي به بازارهاي جهاني وابسته هستند رشد کنند.

بورس شنبه از دريچه آمار
همزمان با رشد ۷/ ۱ درصدي دماسنج اصلي بورس تهران، از ۳۴۶ نماد معامله شده بورسي، ۱۸۰ سهم (معادل ۵۲ درصد) با صف خريدي به ارزش ۱۱۴۲ ميليارد توماني همراه شدند و در مقابل ۳۹ نماد (معادل ۲/ ۱۱ درصد از کل) صف فروشي به ارزش ۴۴۴ميليارد تومان تشکيل دادند. در معاملات فرابورسي نيز در روزي که آيفکس با رشد ۲/ ۲ درصد صعود کرد، از ۱۳۰ نماد فعال، ۷۷ سهم (معادل ۲/ ۵۹ درصد) صف خريد ۶۹۸ ميليارد توماني و تنها ۴ نماد (معادل ۳درصد) با صف فروش ۷۷ ميليارد توماني مواجه شدند. همچنين در اين روز مجموع ارزش معاملات خرد سهام در بورس و فرابورس ۱۹ هزار و ۶۵۰ ميليارد تومان برآورد شد که ۱۴ هزار و ۸۱۵ ميليارد تومان آن مربوط به معاملات سهام در بورس تهران بود. به اين ترتيب براي ششمين روز متوالي شاهد پايداري ارزش معاملات اين بازار در سطوح بالاتر از ۱۰هزار ميليارد تومان بوديم.