تهران معادل ۱۱۰ روز کمبود آب دارد

ايسنا

بروزرسانی 1400/06/27 - 12:28

ايسنا/بر اساس آخرين آمار بارش‌هاي پاييز در تهران ديرهنگام و کم‌تر از حد نرمال است تا جايي که که بايد گفت تهران معادل ۱۱۰ روز کمبود آب دارد.

کلان‌شهر تهران، دومين کلان‌شهر بزرگ خاورميانه پس از قاهره و يکي از پر جمعيت‌ترين‌شهرهاي جهان است. اين کلان‌شهر بنا به اظهارات اخير محمدباقر قاليباف- رئيس مجلس شوراي اسلامي در نخستين جلسه شوراي‌عالي نظارت بر توسعه شهر تهران جمعيتي نزديک به ۱۰ ميليون نفر دارد که در مساحت تقريبي ۷۳۰ کيلومتر مربع مستقر شده است. به عبارتي حدود ۲۰ درصد جمعيت کل کشور در يک درصد مساحت کشور مستقر شده است.
بر اساس آمار موجود، هر تهراني به طور متوسط ۲۴۰ ليتر در شبانه‌روز آب مصرف مي‌کند؛ در حالي‌که متوسط کشوري اين عدد ۲۰۰ ليتر است. از سوي ديگر هم‌اکنون سرانه آب هر نفر در کشور حدود ۱۶۰۰ مترمکعب است؛ در حالي‌که اين عدد براي تهراني‌ها تنها ۳۵۰ مترمکعب است و همين مسئله موجب شده است سرانه آب در تهران حدود يک‌پنجم متوسط کشور باشد.

همين امر باعث شده است استان تهران بعد از سيستان و بلوچستان دومين استان فقير از نظر منابع آبي معرفي شود. جمعيت بالاي و سرانه مصرف بالاي آب اين استان از دلايل کسب اين رتبه ناخوشايند است.در خردادماه امسال بود که رئيس مرکز ملي خشکسالي و مديريت بحران سازمان هواشناسي ضمن تشريح آخرين وضعيت بارش‌ها در کشور گفت: احتمال مي‌رود که بارش‌ها در پاييز ۱۴۰۰ ديرتر از زمان نرمال آغاز شود. از اين‌رو دوره خشکسالي طولاني خواهد بود.

طبق آخرين آمار رسمي وزارت نيرو درحال حاضر حجم ذخيره سدهاي تامين کننده آب شرب تهران ۵۴۹ ميليون متر مکعب است که در مقايسه با ۸۹۱ ميليون متر مکعب روز مشابه سال گذشته با کسري مخزن و کسري ذخيره ۳۴۲ ميليون متر مکعبي مواجه هستيم. به بيان ديگر، کمبود آب تهران معادل ۱۱۰ روز مصرف تهراني‌هاست.
در تازه‌ترين اين گزارش‌ها آمار ناخوشايندي ارائه شده است: ورودي آب از ابتداي سال آبي تا ۱۷ شهريورماه ۱۴۰۰ با کاهش ۴۰ درصدي مواجه بوده، يعني در سال آبي جاري حدود يک ميليارد و ۳۱۰ ميليون مترمکعب ورودي آب ثبت شده که اين ميزان در مدت مشابه سال آبي گذشته دو ميليارد و ۱۸۸ ميليون متر مکعب بوده است.

سال آبي جاري (مهرماه ۱۳۹۹ تا آخر شهريورماه ۱۴۰۰) در حالي کم‌کم به روزهاي پاياني خود مي‌رسد که ميزان بارش‌هاي آن نسبت به دوره بلندمدت با کاهش بيش از ۳۸ درصدي همراه است. شوربختانه همين ميزان هم با درصد تبخير بالايي مواجه است و موجب خارج شدن آب از دسترس مي‌شود. در حالي‌که متوسط ظرفيت تبخير سالانه در جهان ۷۰۰ ميلي‌متر است، اين ميزان در ايران۲۱۰۰ ميلي‌متر برآورده شده است؛ سه برابر متوسط تبخير در دنيا!

در اين ميان توجه به اثرگذاري مقوله اقتصاد بر کنترل روند تقاضاي فزاينده مصرف در حوزه‌هاي مختلف کشاورزي، صنعت و شهري بسيار حائز اهميت است؛ چندي پيش مديرعامل شرکت آب و فاضلا استان تهران به ايسنا گفت: "قيمت تمام‌شده هر مترمکعب آب در تهران نزديک ۳۰۰۰ تومان است که به طور متوسط از مشترکان ۷۰۰ تومان براي هر متر مکعب دريافت مي‌شود و در چهار سال متوالي تنها هفت درصد قيمت آب افزايش داشته است؛ يعني طي چهار سال تنها ۲۸ درصد قيمت آب افزايش پيدا کرده، در صورتي که افزايش قيمت در کالاهاي ديگر نجومي بوده است."
۷۰ درصد آب‌هاي شيرين دنيا در کانادا قرار دارد، با اين حال اما قيمت هر مترمکعب آب در يکي از شهرهاي کانادا ۷۰ برابر شهر تهران است، در کشوري مانند مالزي که ۱۰ برابر ميزان بارندگي در آن بيش‌تر از ايران است، قيمت هر مترمکعب آب بيش از ۱۰ برابر ماست، دنيا اين موضوع را با اقتصاد حل کرده است.
آب شرط اصلي توسعه و پايداري هر شهر است و دستيابي به توسعه پايدار شهري مستلزم سيستم مديريت شهري يکپارچه در سطوح مختلف سياست‌گذاري، برنامه‌ريزي، تصميم‌سازي، تصميم‌گيري و اجراست. در چنين شرايطي، مسئله آب بايد به دغدغه همه جامعه تبديل شود و تنها با مشارکت مردم، مسئولان، نخبگان، دستگاه‌هاي اجرايي و. . . است که مي‌توان تاب‌آوري شهر را در برابر بحران آب بيشتر کرد.
با وجود اين نبايد از خاطر برد که اگرچه اقدامات فردي مهم‌اند، اما هيچ جايگزيني براي اقدامات کلان در حوزه سياست‌گذاري و تقنيني براي مديريت بحران کم‌آبي وجود ندارد.

بازنگري نظام قيمت‌گذاري آب
از ديدگاه اقتصاد خرد، قيمت اصلي‌ترين متغير براي برقراري تعادل عرضه و تقاضاي يک کالاست. قيمت بهينه اقتصادي زماني اتفاق مي افتد که بين قيمت، هزينه نهايي و توليد نهايي (درآمد نهايي) کالاي مورد نظر، در بازار تساوي برقرار شود. بنابراين لازم است بازنگري اساسي در نظام قيمت‌گذاري آب در کشور صورت گيرد و هم‌چنين با وضع قوانين بازدارنده روند کنوني مديريت مصرف با تغييرات بنيادي مواجه شود.
استفاده از پساب‌
استفاده از پساب در کشورهاي توسعه‌يافته، يکي از مهم ترين مباحث مطرح در نگرش جامع به منابع آب است. بهره جستن از پساب تصفيه‌شده، علاوه بر حل بحران هاي زيست محيطي ناشي از ورود فاضلاب به محيط‌هاي پذيرنده، کمک شاياني به بهره برداري از منابع آب غير متداول کرده و موجب حفظ منابع آب مي شود.
در استان تهران پساب جايگزين مطمئني براي آبياري فضاي سبز به جاي آب‌هاي زيرزميني است. استفاده صحيح از پساب‌هاي شهري در بخش‌هاي کشاورزي، صنعت و آبياري فضاي سبز مانع از برداشت حجم بالايي از آبهاي زيرزميني خواهد شد.
به گفته مديرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران حدود يک ميليارد و ۱۰۰ ميليون متر مکعب پساب سالانه در استان تهران توليد مي شود که سهم شهر تهران از اين ميان ۸۰۰ ميليون مترمکعب است.
هم‌چنين در استان تهران سالانه ۸۴۰ ميليون متر مکعب آب از سفره هاي زيرزميني برداشت مي‌شود که ۸۰۰ ميليون مترمکعب آن به وسيله پساب به سفره‌هاي آب زيرزميني بازمي‌گردد.
به گفته کارشناسان، بازنگري در سياست‌گذاري، عکس‌العمل عاقلانه انسان‌ها در مواجهه با شرايطي است که قصد کنترل آن را دارند. بحران کم‌آبي در ايران و به تبع آن تهران به صورت تصادفي برطرف نمي‌شود و حل آن نياز به همياري و کنش‌گري تمامي نهادها و دستگاه‌هاي کلان کشور است.