اولین شوک بزرگ به عصر انرژی‌های پاک

اعتماد

بروزرسانی 1400/07/24 - 14:57

اعتماد/ هفته‌نامه «اکونومیست» در گزارش اصلی خود به چالش‌های جدی در راه انتقال از انرژی فسیلی به انرژی‌های پاک اشاره کرده و معتقد است که «صفر کردن» مصرف سوخت فسیلی در 30 سال آینده بزرگ‌ترین شوک بزرگ در عرصه انرژی سبز است.

این هفته‌نامه می‌نویسد: ماه آینده رهبران جهان در بیست و ششمین کنفرانس تغییرات آب‌وهوایی سازمان ملل متحد حضور می‌یابند تا مسیری برای به صفر رساندن انتشار جهانی کربن تا سال 2050 میلادی را ترسیم کنند. در حالی که این کشورها قرار است خود را برای یک تعهد 30‌ساله آماده و آن را آغاز کنند، نخستین تهدیدها علیه استفاده از انرژی سبز نمایان می‌شود. به نوشته این نشریه، از ماه مه، قیمت سبدهای نفتی، زغال‌سنگ و گاز 95 درصد رشد کرده است. بریتانیا، میزبان این کنفرانس، نیروگاه‌هایی که با زغال‌سنگ فعالیت می‌کند را دوباره به چرخه بازگردانده و قیمت بنزین در امریکا به 3 دلار در هر گالن رسیده است. ضمن اینکه چین و هند نیز با بحران خاموشی مواجهند و «ولادیمیر پوتین» رییس‌جمهور روسیه نیز به تازگی به اروپا یادآوری کرده که تامین سوخت این قاره به رضایت روس‌ها وابسته است. «اکونومیست» در ادامه به شرایط زندگی کنونی در عصر مدرن و نقش انرژی‌های فسیلی در آن پرداخته و می‌افزاید: بدون استفاده از انرژی فسیلی، خانه‌ها یخ می‌زنند و مشاغل متوقف می‌شوند. وحشت از کمبود انرژی، مشکلات عمیق‌تری را همزمان با تغییر جهان به سمت سیستم انرژی پاک ایجاد می‌کند. از جمله سرمایه‌گذاری اندک در انرژی‌های تجدید‌پذیر و برخی از سوخت‌های فسیلی در حال گذار که موجب بالا رفتن خطرات ژئوپلیتیکی و پایین آمدن ایمنی در بازارهای برق می‌شود. از دیدگاه این هفته‌نامه، بدون اصلاحات سریع، بحران‌های انرژی فزاینده‌تری در پیش است و شاید یک شورش مردمی علیه سیاست‌های محدودکننده اقلیمی رخ دهد. «اکونومیست» می‌افزاید: حتی فکر کردن به کمبود انرژی در سال گذشته میلادی مضحک به نظر می‌رسید. چرا که تقاضای جهانی به دلیل پاندمی کرونا 5 درصد کاهش یافت که این میزان کاهش از زمان جنگ جهانی دوم بی‌سابقه بود. اما همزمان با رشد اقتصاد جهان، تقاضا به‌طور خطرناکی رشد کرده است. ذخایر نفت تنها 94 درصد از سطح معمول خود، ذخایر گاز اروپا 86 درصد و ذخایر زغال سنگ هندی‌ها و چینی‌ها زیر 50 درصد است. «اکونومیست» در ادامه به بازارهای با رقابت شدید اشاره کرده و می‌نویسد: این بازارها در برابر شوک‌ها و ماهیت متناوب برخی از انرژی‌های تجدیدپذیر آسیب‌پذیری بالایی دارند. فهرست طویلی از اختلالات در تولید انرژی‌های پاک مانند تعمیر و نگهداری، حوادث غیرمترقبه، باد بسیار کم در اروپا، خشکسالی‌هایی که تولید برق از نیروگاه‌های برق-آبی را در امریکای لاتین کاهش داده و سیل‌هایی که در آسیا مانع از تحویل به موقع زغال‌سنگ می‌شود وجود دارد. روسیه و اوپک ممکن است که رکود شدید انرژی را با تولید شدید نفت و گاز برطرف کنند، اما تورم هزینه را بیشتر می‌کند و ممکن است فشارهای بیشتری نیز در راه باشد. «اکونومیست» به سه چالش بزرگ برای انرژی‌های پاک اشاره می‌کند. نخست سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر که از نظر این هفته‌نامه نصف سطح مورد نیاز برای برآورده کردن اهدافی است که باید در سال 2050 محقق شود. یعنی سطح صفر در استفاده از انرژی فسیلی. سرمایه‌گذاری در این بخش باید افزایش یابد و عرضه و تقاضای سوخت‌های فسیلی باید بدون ایجاد ناهماهنگی از بین برود. سوخت‌های فسیلی 85 درصد از نیازهای انرژی در دنیا را برآورده می‌سازد و باید به صفر برسد. چالش دوم از دیدگاه این هفته‌نامه، ژئوپلیتیک است. زیرا کشورهای دموکراتیک ثروتمند، تولید سوخت فسیلی را کنار گذاشته و با کمترین ملاحظه‌ای به سمت سوخت‌های با هزینه‌های کمتر حرکت می‌کنند. اما سهم تولید نفت اوپک به همراه روسیه ممکن است از 46 درصد امروز به 50 درصد یا بیشتر تا سال 2030 برسد. روسیه تامین‌کننده 41 درصد گاز اروپاست و با راه‌اندازی خط لوله «نورداستریم 2» و توسعه بازارها، اهرم قیمتی به دست این کشور می‌افتد. چالش سوم از دیدگاه این نشریه، طراحی معیوب بازارهای انرژی است. مقررات‌زدایی از دهه 90 موجب شده که بسیاری از کشورها از صنایع فرسوده دولتی به سیستم‌هایی تغییر شکل دهند که در آنها قیمت برق و گاز در بازار تعیین می‌شود. یعنی با استفاده از مکانیزم عرضه و تقاضا قیمت نهایی تعیین می‌شود. اما همزمان با این واقعیت جدید که تولید سوخت‌های فسیلی باید کاهش پیدا کند، تولیدکنندگان انحصاری به دنبال افزایش سهم از انرژی خورشیدی و بادی خواهند رفت. همین هفته، «لی کی چیانگ» نخست‌وزیر چین عنوان کرد که «انتقال انرژی از سوخت‌های فسیلی به سوخت‌های پاک باید سالم و با سرعت مناسب انجام شود.» این حرف‌ها به عنوان سیگنالی تفسیر می‌شود که این کشور قرار است به استفاده طولانی مدت از زغال‌سنگ ادامه دهد. افکار عمومی در غرب از جمله امریکا از سوخت پاک حمایت می‌کنند اما با افزایش قیمت‌ها می‌توانند تغییر کنند. «اکونومیست» در نتیجه‌گیری این گزارش خود می‌نویسد: دولت‌ها باید با طراحی مجدد بازارهای انرژی به این مشکلات واکنش نشان دهند. تنوع در عرضه سوخت‌های پاک می‌تواند تسلط دولت‌های خودکامه‌ای مانند روسیه بر بازار انرژی را تضعیف کند. بدین معنا که دولت‌ها باید تجارت «ال ان جی» را تقویت کنند. تجارت جهانی برق باید گسترش پیدا کند تا کشورهایی که از منابع باد و آفتاب برخوردارند وارد این کارزار شده و دست به صادرات انرژی تجدیدپذیر بزنند. امروزه فقط 4‌درصد از برق کشورهای ثروتمند صادر می‌شود در حالی که سهم گاز 24‌درصد و نفت 46 درصد است. ایجاد شبکه‌های حمل و نقل دریایی بخشی از این واکنش دولت‌ها خواهد بود و تبدیل انرژی پاک به هیدروژن و حمل و نقل آن با کشتی می‌تواند مشکلات را کاهش دهد. از نظر «اکونومیست» تمام این راهکارها مستلزم سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک تا سطح دو برابر و 4 تا 5 هزار میلیارد دلار در سال است. با این حال بسیاری از کشورها برنامه مشخصی در این باره ندارند و هنوز مطمئن نیستند که مردم چه واکنشی در قبال افزایش مالیات‌ها و تامین این بودجه نشان خواهند داد. رهبران جهان در کنفرانس پیش روی تغییرات اقلیمی باید از تعهدات فراتر رفته و مشخص کنند که چگونه قرار است حرکت از انرژی فسیلی به سمت انرژی پاک انجام شود.

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar