در روزها و ماه هاي اخير از شخص رئيس جمهور گرفته تا معاونان وي در سخنراني هاي مختلف بر موضوع دست هاي پشت پرده در مسئله خشکسالي هاي اخير در ايران و باروري ابرهاي کشور ما در ساير کشورها تأکيد کرده اند، در حالي که هيچ مستنداتي هم در اين باره ارائه نشده است و کارشناسان نيز بر خلاف سياستمداران، صحت آن را تأييد نکرده اند.
از سوي ديگر براي رفع آلودگي در پايتخت نيز استانداري تهران در پي اجراي طرحي به نام «استفاده از دستگاه مه پاش» برآمده است که اين طرح نيز با مخالفت کارشناسان و اصرار مسئولان مواجه شده است.
دکتر حسين اردکاني متولد 1312 از شاگردان پروفسور حسابي است که از سال 1339 در سازمان هواشناسي ايران به عنوان يکي از بنيانگذاران اين سازمان، فعاليت مي کند و علاوه بر سابقه 15 سال تدريس در دانشکده ژئوفيزيک دانشگاه تهران و بيش از 50 سال تدريس در دانشکده هواپيمايي کشور در دانشگاه هاي آمريکا نيز مشغول تدريس است.به گزارش فارس
گفت و گو به اين ترتيب است:
در ابتدا توضيح دهيد که آيا اين موضوع امکانپذير است که کشورهاي ديگر بتوانند ابرهاي کشور ما را در خارج از خاک ما بارور و ابرهاي خشک را روانه کشور ما کنند؟
اردکاني: يونيزه کردن ابرها براي بارش هاي مصنوعي تئوري جديدي است پيش از اين ابرها را با يدور نقره يا يخ بسيار پودر شده بارور مي کردند اما يونيزه کردن ابرها هنوز نتيجه کاملي نداده است. يونيزه کردن ابرها به همين راحتي ها نيست مهم اين است که کجاي ابر را يونيزه مي کنيم و هدف براي بارش، کجا قرار دارد. نوع ابر و توزيع دما بايد مشخص باشد جهت و تندي باد و سرعت ابر اهميت دارد. تمام موارد بايد با دقت انجام شود تا نتيجه بدهد مثلاً مسئولان 3 سال پيش در يک طرحي ابرها را در رشت بارور کردند اما ابرها در ترکمنستان يا تاجيکستان باريدند پس اين مشخص است که فاصله اهميت دارد و محاسبات دقيق و هدفمندي بايد انجام شود تا ابر هر منطقه اي همان جا بتواند بارور شود وگرنه جايي بارور مي شود که اصلاً هدف نيست.
پس با اين مثال، کشورهاي همسايه مي توانند ابرهاي ما را بارور و آنها را خالي کنند؟
اردکاني: تا جايي که علم من مي گويد نه. اصلاً کشوري نمي تواند اين کار را انجام دهد يعني ابرهاي ما را ببرد جاي ديگر بارور کند. فاصله بسيار مهم است. در کل، گردش جو، معادلات حاکم خودش را دارد که کسي نمي تواند آنها را تغيير دهد.
تفاوت نگاه سياستمداران و کارشناسان
چرا کارشناسان مي گويند بارور کردن ابرهاي کشور ما توسط ساير کشورها امکان ندارد اما سياستمداران بر امکان آن تأکيد دارند؟
اردکاني: واقعاً نمي دانم شايد از نظر سياسي بشود اما از نظر علمي نمي شود اين کار را انجام داد.
ناتواني آمريکا در مديريت خشکسالي هاي کشورش
آيا بر اساس گفته هاي مسئولان، دشمنان در خشکسالي هاي ايران دست دارند؟
اردکاني: نمي شود اين طور گفت، چون طي همين ماه هاي گذشته کشوري مثل آمريکا از نظر ميزان خشکسالي در بدترين وضع خود طي 70 سال اخير قرار گرفته است، در مرکز و غرب آمريکا خشکسالي عجيبي ايجاد شده است. واقعاً اگر آنها مي توانستند ابرهاي ساير کشورها را براي خود بارور کنند بايد ابرها را بر اساس جهت باد، از اقيانوس آرام مي آوردند و سرزمين خشکشان را با بارور کردن اين ابرها سيراب مي کردند، اما اين اتفاق نيفتاده است و خود کشور آمريکا با مشکل خشکسالي دست به گريبان است. بنابراين علم هنوز به اين مرحله نرسيده است.
نقص نظريه هارپ
نظريه هارپ در تغييرات آب و هوايي در اين اظهارنظرها چه جايگاهي دارد؟
اردکاني: اگر نظريه هارپ درست باشد آيا آمريکا مي تواند براي خودش خشکسالي داشته باشد؟ با اطلاعاتي که از اين نظريه دارم اين نظريه هم ناقص است.
تغيير در اقليم ايران
آيا روند تغيير اقليم را قبول داريد؟
اردکاني: بله، روند تغيير اقليم را قبول دارم چون وقتي گرم شدن کره زمين رخ مي دهد در نتيجه گردش کلي حرکت اتمسفر هم تغيير مي کند. 60 سال پيش اقليم ايران به گونه ديگري بود برف هايي که در آن زمان مي باريد ديگر نمي بارد، گردش کلي تغيير کرده است. گازهاي گلخانه اي ناشي از صنايع يا تردد بيش از حد خودروها از مهم ترين عوامل گرم شدن زمين هستند. از حدود 80 سال پيش تمام منحني ها در زمينه آب و هوا حالت افزايش را نشان مي دهند.
تکرار فاجعه مه دود انگليس در تهران
با توجه به بحث آلودگي ناشي از صنايع و خودروها در کلان شهري مثل تهران که طي سال هاي اخير به يکي از آلوده ترين شهرها تبديل شده است، آيا اجراي طرحي به نام «مه پاشي» براي رفع آلاينده ها جواب مي دهد؟ اصلاً مبناي علمي دارد؟
اردکاني: مه پاشي شايد قطرات آبي است که اينها در هوا پراکنده مي کنند، اما نکته بسيار مهم اين است که در محيط آلوده اي که هوا پر از گرد و خاک، ذرات معلق، دود، گازهاي آلاينده و ... است مي خواهند قطره آب را هم اضافه کنند که اين دقيقاً مي شود همان فاجعه اي به نام «مه دود» که انگليس، لس آنجلس و توکيو با آن درگير هستند. مه دود از خطرناکترين پديده هاست که تنفس آن بسيار ضرر دارد.
مه دود به چه صورتي تشکيل مي شود؟
اردکاني: هوا از بخار آب اشباع شده و به شکل قطره درمي آيد که با ذرات خارجي ممزوج شده و در نتيجه قطره اي مي سازد که هم دود است و هم قطره که اگر ريزش کند باران اسيدي را تشکيل مي دهد. يعني ما با اين طرح براي کاهش آلودگي، با دست خودمان داريم پديده بسيار بسيار خطرناک تري را در اين شهر ايجاد مي کنيم. «مه دود» براي مغز و قلب کودکان و افراد مسن بسيار خطر دارد.
مه پاشي جواب نمي دهد
با اين اوصاف به نظر شما طرح «مه پاشي» براي رفع آلودگي در تهران جواب مي دهد؟
اردکاني: به نظر بنده جواب نخواهد داد. اصلاً اين طرح را بدون آزمايش در يک آزمايشگاه با شرايط مشابه تهران نبايد به مرحله اجرا گذاشت. نبايد در اين زمينه تصميمات آني گرفت.
آينده هواي تهران
از نظر آب و هوا چه آينده اي را براي تهران مي توان متصور شد؟
اردکاني: با همين وضع فعلي در استفاده از خودروها، وجود صنايع و ... اگر پيش برويم خيلي شرايط، سخت خواهد شد. بايد فکر اساسي کرد. تهران براي اينکه نفس بکشد بايد از حالت تمرکزي که دارد خارج شود.