جشنواره‌ای که برنده و بازنده ندارد/ 17 داور از چهاردهمین جشنواره ملی موسیقی جوان می‌گویند
هنر آنلاين
بروزرسانی
هنر آنلاين/چهاردهمين جشنواره ملي موسيقي جوان در سه بخش موسيقي دستگاهي ايران، موسيقي کلاسيک و موسيقي نواحي ايران از ماه گذشته با حضور بيش از 2400 شرکت‌کننده و 100 نفر داور آغاز به کار کرده و داوري در مرحله اول به پايان رسيده است.
جشنواره ملي موسيقي جوان در بيش از يک دهه گذشته نقش مهمي در معرفي نوازنده‌هاي جوان داشته و در گذر زمان جايگاهي ويژه بين جوانان و علاقه‌مندان به موسيقي به دست آورده است.
اين رويداد امسال در حالي چهاردهمين دوره برگزاري خود را جشن مي‌گيرد که شکل برگزاري آن به خاطر پيامدهاي ناشي از شيوع ويروس کرونا متفاوت با دوره‌هاي قبل است.
بررسي آثار اين دوره جشنواره که با دبيري هومان اسعدي و توسط انجمن موسيقي ايران و با همکاري بنياد رودکي و حمايت دفتر موسيقي و معاونت امور هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي برگزار ميشود، از سوم تير آغاز شد. امسال بيش از 2400 شرکت‌کننده در سه بخش موسيقي دستگاهي ايران، موسيقي کلاسيک و موسيقي نواحي ايران رقابت مي‌کنند که آثار آن‌ها توسط 100 نفر از کارشناسان هر يک از اين حوزه‌ها داوري ميشود.
داوران چهاردهمين جشنواره ملي موسيقي جوان طبق روال سال‌هاي گذشته، در بخش اول، آثار شرکت‌کنندگان را به‌صورت صوتي گوش دادند و طبق ملاک‌هايي که براي بازبيني آثار در نظر گرفته شده بود، افراد برگزيده مرحله اول را انتخاب کردند و حالا در انتظار اجراي مرحله دوم آن‌ها هستند.
در دوران بحران ويروس کرونا، موضوعي که بيشتر از هر مسئله ديگري رويدادهاي هنري را تحت شعاع قرار داده اين است که امکان برگزاري جشنواره‌ها به‌صورت حضوري وجود ندارد، به همين دليلي تصميم بر اين شد که مرحله دوم جشنواره ملي موسيقي جوان مانند مرحله اول به‌صورت غيرحضوري برگزار شود.
هرچند اجراي آنلاين، کيفيت و حس و انرژي اجراي صحنه‌اي را ندارد ولي با اين حال تعطيل نشدن جشنواره در چنين شرايطي مي‌تواند اتفاق بسيار مثبتي باشد و انگيزه جوانان را براي فعاليت بالا ببرد. برخي داوران ايام کرونا را فرصت محسوب مي‌کنند و اعتقاد دارند که نوازنده‌ها امسال به نسبت سال‌هاي گذشته باکيفيت‌تر شده‌اند. از طرفي بعضي داوران معتقدند کرونا به سطح نوازندگي شرکت‌کنندگان آسيب زده و آن‌ها با آمادگي کمتري پا به اين جشنواره گذاشته‌اند.
در ادامه گزارش نظر تعدادي از داوران را شامل حسين عليزاده حيدر کاکي، آرش شهرياري، سيامک آقايي، پويا سرايي، پريچهر خواجه، ايمران حيدري، آذين موحد، مجيد سينکي، علي اصغر شاه‌زيدي، محمدرضا فياض، کريم قرباني، پدرام فلسفي، جابر اطاعتي، عزيز تنها، فرج عليپور و کامبيز گنجه‌اي درباره کيفيت آثار اين دوره از جشنواره پرسيده‌ايم.
برخي شرکت‌کنندگان از نظر ذهني آماده نبودند
حسين عليزاده آهنگساز و نوازنده و عضو شوراهاي تخصصي، هيئت انتخاب و داور جشنواره ملي موسيقي جوان در خصوص بازبيني آثار اين دوره گفت: اولين موردي که به‌محض شنيدن آثار تصميم مي‌گيريم اين است که آيا آثار ارسالي در سطح جشنواره هستند يا خير. معمولاً تعداد نوازندگان برجسته سه‌تار در سنين پايين کم‌اند. از بين افرادي که در جشنواره شرکت کرده‌اند، تعداد زيادي نوازندگي‌شان در سطح راه‌يابي به جشنواره نبودند. البته خوشحاليم که تعداد زيادي به ساز سه‌تار علاقه‌مندند، اما احساس مي‌کنم به خاطر شرايط موجود به دليل بيماري کرونا راهنماي کمتري داشته‌اند و کيفيت آثار در اين دوره در بخش سه‌تار کمي پايين بود.
او در توصيه به برگزيدگان مرحله اول جشنواره عنوان کرد: به نظرم برگزيدگان با توجه به قطعاتي که در مرحله نهايي برايشان تعيين شده است، يادشان باشد بايد خودشان را به روح آن قطعات نزديک کنند. وقتي شعري را با درک موضوع آن بخوانيد مشخص ميشود شعر را فهميده‌ايد، ولي وقتي کلمات را همين‌طور ادا کنيد مشخص ميشود با مضمون آن رابطه برقرار نکرديد. در نواختن نيز همين‌طور است.
عليزاده در مورد مرحله نهايي گفت: انتظار داوران از کساني که به مرحله نهايي راه پيدا کرده‌اند چندين برابر کساني است که در مرحله اول حضور داشته‌اند. برگزيدگان در اين فرصت مي‌توانند از معلمين خود راهنمايي بگيرند. بسياري از شرکت‌کنندگان تکنيک خوبي دارند ولي از نظر ذهني براي آن چيزي که اجرا مي‌کنند هنوز آماده نشده‌اند. به هر حال موسيقي بايد تأثيرگذار باشد و حس داشته باشد.
وي در پاسخ به اين سؤال که جشنواره ملي موسيقي جوان چقدر توانسته مؤثر باشد توضيح داد: به نظرم وجود اين جشنواره يکي از اتفاق‌هاي مثبت موسيقي کشور است. همه اهالي موسيقي بر سر اين موضوع اتفاق نظر دارند. واقعاً جنبه معنوي آن بسيار قوي است و شرکت‌کنندگان زيادي از سراسر ايران در آن حضور پيدا مي‌کنند. جرئت و جسارتشان بسيار ستودني است. شرکت‌کنندگان قطعاً به اين موضوع واقف‌اند که همه برنده نخواهند شد ولي براي کسب تجربه باز هم در اين جشنواره شرکت مي‌کنند. معمولاً در ساز سه‌تار، نوازنده‌هاي جوان ديرتر به پختگي مي‌رسند.
سطح جشنواره ملي موسيقي جوان بالاست
حيدر کاکي نوازنده تنبور، تار و سه‌تا و عضو هيئت داوران جشنواره در بخش تنبور درباره ارزيابي آثار توسط داوران گفت: تکنيک‌هاي اجرايي، اصالت مقام‌ها و بيان موسيقايي قطعات، پارامترهايي هستند که در اين بخش مورد ارزيابي قرار مي‌گيرند.
وي در خصوص معيار داوري سبک‌هاي مختلف تنبورنوازي توضيح داد: به نظرم به اين مسئله دامن نزنيم چون مقام‌هاي تنبور مقام‌هاي واحدي هستند. گاهي ممکن است بين اجراي دو نفر اختلاف‌هايي وجود داشته باشد ولي به نظرم اختلاف بين دو منطقه را برجسته نکنيم. اگر به مقام‌هاي تنبور و اصالت آن‌ها توجه کنيم بهتر است.
اين عضو هيئت داوران درباره تأثيرگذاري جشنواره ملي موسيقي جوان بر پيشرفت نوازنده‌ها عنوان کرد: جشنواره ملي موسيقي جوان قطعاً از مؤثرترين جشنواره‌هايي بوده که در تاريخ موسيقي ايران اتفاق افتاده است. اين جشنواره، در همه اين سال‌ها جشنواره بسيار پرباري بوده است و پشتوانه علمي و پژوهشي دارد. به نظرم سطح جشنواره بسيار بالاست.
جشنواره در مسير خوبي گام برمي‌دارد
آرش شهرياري آهنگساز و نوازنده تار و تنبور و ديگر عضو هيئت داوران جشنواره در بخش تنبور درباره بازبيني آثار گفت: نکاتي که در اصالت و صحت قطعات به لحاظ سنت موسيقايي وجود دارد و آنچه درواقع به سنت اجرايي قدما برمي‌گردد، در بازبيني آثار بسيار تأثيرگذار است. تکنيک اجرايي بنا بر توانايي‌هاي فردي هر شرکت‌کننده و با توجه به سن و سال آن‌ها نيز يکي ديگر از ملاک‌هاي داوران براي امتيازدهي بود. در داوري تنها صداي سازشان را مي‌شنيديم و بر اساس اجرا نظر مي‌داديم.
وي ادامه داد: فکر مي‌کنم اين تمهيد بسيار خوبي بود تا به داوري‌ها اعتماد شود. ريتم و زمان‌بندي، متر مشخص و جمله‌بندي و بيان موسيقايي ديگر پارامترهايي بود که داوران بر اساس آن‌ها رأي دادند.
شهرياري جشنواره ملي موسيقي جوان را در آينده نوازندگان بسيار تأثيرگذار خواند و گفت: وقتي معيار بر اساس شيوه و سبک و سياق اجراي قدما باشد جوان‌ها با آن شيوه آشناتر مي‌شوند. جشنواره ملي موسيقي جوان در مسير خود به‌خوبي حرکت مي‌کند و اميدوارم در سال‌هاي آينده از اين هم بهتر شود.
وي افزود: جشنواره مهمي است چون توقع ما را هم بالا مي‌برد. تقريباً همه شرکت‌کنندگان در اين مدت در خانه بوده‌اند و مي‌توانستند به ساز و مقام‌ها بيشتر توجه کنند. همين مسئله طبيعتاً توقع ما از اجراها را هم بالا مي‌برد. فکر مي‌کنم اجراهاي بخش نهايي بهتر هم باشد.
بايد از امکانات فضاي آنلاين نهايت استفاده را ببريم
سيامک آقايي مدرس، پژوهشگر و نوازنده سنتور درباره بازبيني آثار مرحله اول بخش سنتور اين دوره جشنواره گفت: داوري بر اساس مقولاتي اعم از سونوريته، کوک، تکنيک نوازندگي، ريتم، زمان‌بندي، بيان موسيقايي و صحت رپرتوار انجام شد. البته شرکت‌کنندگان با توجه به شرايط موجود، بد نيست به سمت امکانات گوشي همراه و فضاي مجازي بروند و با شيوه‌هاي مختلفِ ارتباطي آشنا شوند. درست است که چيزهايي مثل ديدار حضوري را از دست داده‌ايم، اما با به خدمت گرفتن اين امکانات مي‌توانند اين اجبار را به نحوي تبديل به توفيق اجباري کنند تا در شرايط حاضر بتوانيم بيشترين استفاده را از اين شرايط ببريم.
آقايي درباره اهميت جايگاه رديف در فراگيري موسيقي کلاسيک ايراني اظهار کرد: هيچ‌کس شک ندارد که رديف، مهم‌ترين بخش آموزش موسيقي ماست و در جايگاه بسيار بالايي قرار دارد. يکي از مشکلات ما، ترس از درگير شدن با مسائل هويتي است. گاهي ممکن است در واکنش با اين ترس از طرف ديگر بوم بيفتيم.
وي ادامه داد: شرکت‌کنندگان و به‌ويژه افراد کم‌سن‌تر بايد در نظر داشته باشند رديف موسيقي يک تِکست آموزشي است. ارزش و اعتبار موسيقي ايراني به ميزان تغييري است که ما به اين تِکست مي‌دهيم و نه به ميزان حفظ و دقت در دوباره تکرار کردن جزئيات آن. وقتي شما در سيستمي اين‌قدر به رديف اهميت مي‌دهيد ممکن است برداشت‌هاي اشتباه هم صورت بگيرد. يکي از مهم‌ترين برداشت‌هاي اشتباه اين است که ما به سمتي برويم که بچه‌ها فکر کنند غايت نوازندگي، حفظ کردن چند گوشه و عيناً تحويل دادن آن است. چنين چيزي قطعاً مدنظر افرادي که در اين جشنواره زحمت مي‌کشند نبود.
آثار کمتري کيفيت دلخواه ما را داشتند
پويا سرايي آهنگساز، نوازنده سنتور و رهبر ارکستر درباره نحوه بازبيني آثار گفت: بيشتر بر روي چگونگي آفرينش آثار تمرکز کرديم و براي داوران بسط و گسترش ايده‌اي نوازندگان مهم بود و اجراي خوب در مراحل بعدي اهميت قرار داشت.
اين هنرمند آهنگساز، با بيان اين که کيفيت دلخواهي که بر اساس سنت و هم نوآوري باشد را در ميان آثار شرکت‌کنندگان کمتر شنيديم، اظهار داشت: بيشتر آثار رسيده به جشنواره بسط ايده‌هايي بود که در برخي از قطعات خوب نبود.
او در عين حال، اين مشکل و مسئله را نبود سرفصل‌هاي رشته موسيقي ايراني در دانشگاه‌ها به‌طور خاص درس آهنگسازي عنوان کرد و افزود: به هر حال ضعف‌هاي زياد اين حوزه بايد مرتفع و چاره‌انديشي شود.
سرايي در ادامه سخنان خود، همچنين در توصيه به برگزيدگان مرحله نخست براي اجرا در مرحله نهايي اين دوره جشنواره ملي موسيقي جوان هم، گفت: مقرر شده تا شرکت‌کنندگان بر روي آثاري که براي جشنواره فرستاده‌اند ويرايشي روي آن‌ها انجام داده و آن را مجدد ارسال کنند.
او با تأکيد بر اين نکته که در موضوع آهنگسازي به شکل آکادميک مشکل جدي داريم، خاطرنشان کرد: با توجه به تدريس موسيقي در دانشگاه، مي‌دانم هيچ درسي با اين عنوان وجود ندارد و دانشجويان بايد خود به‌طور آزاد اين خلأ را پر کنند.
سرايي در ادامه تأثير جشنواره ملي موسيقي جوان را در موسيقي کشور پررنگ خواند و گفت: شايد همين جايگاه من در موسيقي به خاطر جشنواره ملي موسيقي جوان باشد. از سال ۱۳۷۴ هر سال اميد ساز زدن در اين جشنواره را داشتم.
به گفته وي، همين که نوازنده اميد دارد سالي يک‌بار جشنواره بيايد و ساز بزند تا بقيه بشنوند اثربخش است. سال ۱۳۷۸ در خلال همين جشنواره بود که از استاد حسين عليزاده مشورت خواستم که به سمت موسيقي بروم يا نه.
نوازنده‌ها بايد ساز استادان بزرگ را درک کنند
پريچهر خواجه نوازنده قانون درباره داوري آثار جشنواره در بخش ساز قانون و بازبيني آثار گفت: در بازبيني آثاري که به جشنواره ارسال شد، موضوعات مختلفي ازجمله سونوريته، موزيکاليته، کوک ساز، تکنيک‌هاي نوازندگي، ريتم و زمان‌بندي اجرا، بيان موسيقايي، ظرايف اجرايي و صحت و درستي رپرتوار مشخص شد و مورد توجه قرار گرفت و داوران به هرکدام از اين پارامترها نمره دادند و درنهايت هم ميانگين گرفته شد.
وي گفت: يکي دو سال است که داوران محترم، تصوير نوازنده‌ها را نمي‌بينند و فقط صداي ضبط‌شده را مي‌شنوند که به نظرم اتفاق بسيار خوبي است، زيرا احياناً اگر براي کسي سوء‌تفاهمي مبني بر اين که داورها جناحي و برحسب سليقه عمل مي‌کنند پيش آمده باشد، با اجراي چنين قانوني از بين مي‌رود.
اين داور در ادامه صحبت‌هايش به برگزيدگان مرحله نخست جشنواره توصيه کرد: بد نيست نوازنده‌هاي ساز قانون اجراهاي قانون را بشنوند و نيز ساز استاداني چون داريوش طلايي و حسين عليزاده را درک کنند. امثال اين استادان ديگر در تاريخ تکرار نمي‌شوند و نگاه درستي به موسيقي دستگاهي دارند. بنابراين اکتفا به يک نسخه شايد باعث شود عمق درک هنرمند از موسيقي کم شود.
نوازنده‌ها هم از نظر کمي و هم از نظر کيفي رشد کرده‌اند
ايمران حيدري نوازنده ساز عاشيقي و داور بخش موسيقي آذربايجان درباره نحوه داوري آثار گفت: امسال اتفاق خوبي در مکانيسم داوري‌ها رخ داد، اين که در بازبيني آثار به‌هيچ‌وجه تصوير شرکت‌کننده را نمي‌ديديم و فقط صداي سازشان را مي‌شنيديم. به نظرم با اين روش داوري‌ها سالم‌تر ميشود.
وي در مورد پارامترهاي داوري بيان کرد: اولين چيزي که در نوازندگي اهميت دارد، کوک ساز است. وقتي ساز ناکوک باشد همه‌چيز تحت شعاع قرار مي‌گيرد. پارامترهايي مثل کوک ساز، ريتم و سونوريته هم در داوري‌ها اهميت زيادي دارد. بعضي از نوازنده‌ها خوب ساز مي‌زدنند ولي کارشان فضاي خوبي نداشت.
اين داور بخش موسيقي آذربايجان در توصيه به پذيرفته‌‌شدگان مرحله اول عنوان کرد: همان‌طور که عرض کردم، اولين چيزي که براي نوازندگي اهميت دارد کوک ساز است. در مرحله اول اغلب سازها يا کوک دقيقي نداشتند و يا ناکوک بودند. نکته بعدي اين است که قطعاتي را انتخاب کنند که مربوط به ساز خودشان باشد. بعضي افراد قطعات ساده‌اي را انتخاب مي‌کنند که در امتيازدهي تأثير خوبي ندارد. توصيه مي‌کنم قطعاتي انتخاب کنند که بار تکنيکي و احساسي زيادي داشته باشد.
حيدري در رابطه با تأثير جشنواره ملي موسيقي جوان بر نوازندگان موسيقي نواحي اظهار داشت: هر سال هم از نظر کمي و هم از نظر کيفي شاهد رشد نوازندگان هستيم. صد درصد به نسل آينده موسيقي آذربايجان اميدوارم.
مرحله دوم امسال هيجان‌انگيزتر خواهد بود
آذين موحد نوازنده فلوت، پژوهشگر و استاد دانشگاه و داور بخش ساز فلوت درباره بازبيني آثار گفت: با توجه به نگاه جدي و اصولي‌تري که به نحوه انتخاب رپرتوارها داشتيم، کمک کرديم سطح نوازندگي و جديت نوازندگان نسبت به استانداردهاي نوازندگي در جشنواره بالاتر بيايد.
وي در مورد شرکت‌کنندگان گفت: حضور در جشنواره نيازمند اين است که فرد قابليت‌هاي مافوق استاندارد داشته باشد. فکر مي‌کنم انتخاب رپرتوار در مرحله اول نقش بسيار مهمي در اين مسئله دارد. افرادي که تصميم مي‌گيرند در اين مسابقه شرکت کنند اشخاصي هستند که به دليل نحوه انتخاب رپرتوار اين اطمينان را در خودشان دارند که مافوق استاندارد سن خودشان بودند. به هر حال نخبگي و قابليت‌هاي خاص‌تري داشتند که بتوانند در مسابقه شرکت کنند. در ارتباط با ساز فلوت، بخش عمده‌اي از شرکت‌کنندگان سطح بسيار بالايي داشتند و اين جاي خوشحالي داشت.
اين عضو هيئت داوري در توصيه به برگزيدگان مرحله نهايي جشنواره عنوان کرد: فکر مي‌کنم امسال مرحله دوم، هم هيجان‌انگيز است و هم با يک سري ابهامات روبه‌رو شويم. تاکنون هيچ‌وقت تجربه چنين مرحله دومي را نداشته‌ايم. نوازندگان سازهاي فلوت، ويولن و ويولنسل مي‌بايست با پيانو همراهي کنند که اين امر به‌راحتي نمي‌تواند صورت بگيرد. بايد ببينيم مرحله دوم چطور پيش مي‌رود.
شرکت‌کنندگان اين جشنواره نخبه‌هاي جامعه هستند
مجيد سينکي نوازنده و از داوران بخش فلوت درباره آثار مرحله اول گفت: واقعيت اين است که انتخاب نوع قطعات سطح نوازندگي را بالا برده است. در گروه سني الف نوازندگان زيادي شرکت کرده بودند و انتخاب از بين آن‌ها دشوارتر بود. در گروه ب انتخاب سخت بود، و در گروه ج همه خوب بودند. فکر مي‌کنم مهم، درک هنري از ماهيت کاري است که انجام مي‌دهند.
وي ادامه داد: گاهي حس مي‌کنم نوازنده‌ها به‌محض اين که مي‌بينند قطعه درآمده، آن را رها مي‌کنند و قطعه به سطح عالي و پختگي خود نرسيده است. وقتي با قطعه‌اي آشنا مي‌شويم، درکي از فضاي قطعه پيدا مي‌کنيم. فکر مي‌کنم بسياري از نوازنده‌ها در گروه الف به اين درک نرسيده بودند. به خاطر همين است که مي‌گويم قطعه‌ها نصفه‌نيمه رها شده بودند.
سينکي درباره ملاک بازبيني آثار توسط داوران اظهار کرد: مجموع ويژگي‌هايي که يک نوازنده را مي‌سازد؛ نحوه مواجه شرکت‌کنندگان با قطعه و درکشان نسبت به اجراي موسيقي و فضاي قطعه چگونه است، مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
سينکي در پاسخ به اين سؤال که چه توصيه‌اي به برگزيدگان مرحله نخست داريد، تصريح کرد: نکاتي که گفتم را براي مرحله نهايي رعايت کنند. شرکت‌کننده‌هايي که به اينجا مي‌آيند اصولاً نخبه‌هاي جامعه ما هستند. بايد درکي نسبت به نخبگي داشته باشيم. صرفاً کار فيزيکي و مکانيکي انجام نمي‌دهيم، بلکه کاري در سطح عالي انجام مي‌دهيم. استانداردهاي اين کار بين‌المللي است و بايد در آن سطح کار کنيم.
شرکت‌کنندگان به اول و دوم شدن اکتفا نکنند
علي اصغر شاه‌زيدي خواننده پيشکسوت موسيقي ايراني و عضو هيئت انتخاب آثار بخش آواز دستگاهي درباره نحوه بازبيني کارهاي شرکت‌کننده عنوان کرد: معمولاً مقرراتي وجود دارد که شرکت‌کنندگان بايد به آن‌ها عمل کنند. ملاک داوري، دقت بيشتر روي شعر و سونوريته صداست. عده‌اي به مرحله بعد راه پيدا مي‌کنند و برخي هم از راه يافتن به مرحله بعد بازمي‌مانند. امسال همه بر اين عقيده بوديم که خوانندگان اين دوره ضعيف بودند.
وي به برگزيدگان مرحله اول توصيه کرد: خوانندگان بايد بيشتر از اين‌ها کار کنند. به هر حال در مرحله اول از بين شرکت‌کنندگان چند نفر برگزيده مي‌شوند. نبايد بعداً به اين فکر کنند که در جشنواره اول و دوم شديم اما کسي به داد ما نمي‌رسد و کاري برايمان انجام نمي‌دهد! نبايد به اول يا دوم شدن در جشنواره اکتفا کنند و بايد سخت تمرين کنند. اين يکي از مهم‌ترين پارامترهايي است که بايد به آن توجه شود.
اين خواننده تأثير جشنواره ملي موسيقي جوان را مثبت ارزيابي کرد و اظهار داشت: مسلماً اين جشنواره به نوازنده‌ها کمک مي‌کند، چون يک خودآزمايي محسوب ميشود. به هر حال با توجه به عشق و شوق اين که در جشنواره اول شوند باعث ميشود کار بيشتري انجام بدهند. به نظرم جشنواره ملي موسيقي جوان از اين جهت موفق بوده چون بسياري از نوازنده‌ها پيشرفت کرده‌اند. اين اتفاقات به هر حال حرکت شايسته‌اي است که اميدوارم ادامه داشته باشد.
آثار نسبت به سال گذشته در بخش آهنگسازي افت کرده‌اند
محمدرضا فياض آهنگساز، مدرس دانشگاه، منتقد، نوازنده سنتور در مورد نحوه بازبيني آثار گفت: من درباره مؤلفه‌هاي ذهني خودم صحبت مي‌کنم. طبيعتاً بخش قابل توجهي از پارامتر تکنيکال را در بدو امر مورد توجه قرار دادم. بعد بستر سنتي که نوازنده به آن تکيه داده است و اين که در درون آن آبشخور فکري چه نوشيده و از آنچه چيزي برآورده است را تعقيب کردم.
فياض به برگزيدگان مرحله اول بخش آهنگسازي جشنواره توصيه کرد: امسال در قياس با سال گذشته مختصري افت در بخش آهنگسازي احساس مي‌کردم. آن‌قدري که در فضاي موسيقي زندگي کرده‌ام، در همين محدوده سني ديگراني را مي‌شناسم که خلاقيت‌هاي ستودني دارند. کساني که نمره بالايي گرفته‌اند و برگزيده شده‌اند اگر به مؤلفه‌هايي که هيئت داوران مي‌گويند توجه کنند، احتمالاً در آثارشان به نتيجه قابل توجهي مي‌رسند.
فياض درباره تأثير جشنواره ملي موسيقي جوان توضيح داد: در کل هر نوع فعاليتي که به ايجاد انگيزه در موقعيت فعلي کمک کند ستودني است. ما با همين نيت در جشنواره ملي موسيقي جوان شرکت مي‌کنيم تا مبادا اين چراغ خاموش شود. جشنواره ملي موسيقي جوان ميدان خوبي براي بالا بردن انگيزه‌هاست.
اين عضو هيئت داوري افزود: ما در جشنواره موسيقي عنوان يک بخش را تک‌نوازي خلاق گذاشته‌ايم. خود اين عنوان مي‌تواند دست‌مايه اين تفکر قرار بگيرد که به چه چيزي تک‌نوازي خلاق مي‌گوييم؟ شمار قابل توجهي از آثار ارائه‌شده، اساساً فاقد اين ويژگي‌اند که در بازبيني اوليه حدود ۴۰ عنوان را کنار گذاشتيم و روي ۱۵-۱۶ اثر ديگر تمرکز کرديم.
هر سال شاهد پيشرفت جوان‌ها هستيم
کريم قرباني نوازنده ويولنسل درباره بازبيني آثار اين دوره جشنواره گفت: آيتم‌هايي براي داوران از قبل تعيين شده بود که بايد آثار را بر اساس آن آيتم‌ها بازبيني مي‌کرديم. اين آيتم‌ها شامل مواردي چون موزيکاليته، سونوريته، حفظ ريتم و زيبانوازي بود. همچنين توانايي شخص در اجرا هم براي داوران بسيار اهميت داشت.
وي در خصوص اجراي برگزيدگان مرحله دوم جشنواره عنوان کرد: بهترين روش اين است که نسبت به قطعه‌اي که قرار است اجرا کنند پشتکار داشته باشند و بسيار خوب تمرين کنند.
اين نوازنده موسيقي در پاسخ به اين سؤال که آيا جشنواره ملي موسيقي جوان مي‌تواند باعث پيشرفت جوان‌ها شود، توضيح داد: يکي از مهم‌ترين اهداف جشنواره ملي موسيقي جوان پيشرفت جوان‌هاست و هر سال شاهد پيشرفت جوان‌ها هستيم.
نوازنده‌ها بايد با استادهاي خود مشورت کنند
پدرام فلسفي آهنگساز و نوازنده گيتار در خصوص نحوه داوري بخش گيتار گفت: امسال در مرحله اول براي گروه‌هاي سني مختلف، چهار اتود مختلف انتخاب کرديم که شرکت‌کنندگان ملزم بودند از بين آن‌ها دو اتود را انتخاب کنند. تقريباً توانستيم منتخبي از اتودهاي سخت تا متوسط را در نظر بگيريم. انتخاب شرکت‌کنندگان نشان مي‌داد که آن‌ها در چه سطحي نوازندگي مي‌کنند. در انتخاب قطعه هم آزاد بودند. اين انتخاب نشان‌دهنده اين بود که شرکت‌کنندگان در چه سطحي هستند و دوست دارند خودشان را در چه سطحي ارائه دهند. البته دو سه نفر بودند که اتودهاي خوبي زده بودند ولي قطعه انتخابي آن‌ها به ضررشان تمام شد.
به گفته‌ي فلسفي امسال تلاش شده است تا سونوريته در نظر گرفته شود: امسال به جهت سياست جشنواره تصوير شرکت‌کنندگان را نديديم و فقط از روي صدا و اجراي آن‌ها داوري کرديم. بنابراين سونوريته از فاکتورهاي مهم داوري بود.
اين نوازنده در توصيه به برگزيدگان مرحله اول جشنواره عنوان کرد: توصيه من به برگزيدگان اين است که تا حد امکان قطعه‌اي را براي خودشان انتخاب کنند که سطح تکنيک و موزيکاليته‌شان را به هيئت داوران نشان بدهد. يعني طوري باشد که متوجه شويم آن قطعه براي شرکت‌کننده بهترين قطعه‌اي است که نشان‌دهنده توانايي‌شان بر روي ساز است. اگر صرفاً بخواهند قطعات ساده‌اي را انتخاب کنند که بتوانند آن‌ها را خوب بزنند، نشان‌دهنده تلاش آن‌ها نخواهد بود. اميدوارم شرکت‌کنندگان از زمان نهايت استفاده را کنند و با استادانشان مشورت کنند. من از استادان محترم نيز خواهش مي‌کنم در اين مورد حتماً به هنرجويان مشاوره بدهند.
فلسفي در خصوص اهداف جشنواره گفت: هدف از برگزاري جشنواره جوان پيشرفت نوازنده‌هاست. ممکن است آن‌ها کم‌کم فراموش کنند که بايد خودشان را به‌عنوان نوازنده ارائه بدهند. هدف اين مسابقه، برنده يا بازنده شدن نيست. ممکن است بعضي از استادان به‌اشتباه بگويند شما بهترين قطعه‌اي را اجرا کنيد که آن را تميز مي‌زنيد. به همين خاطر شرکت‌کننده فکر مي‌کند پس قطعه‌اي را مي‌زنم که نسبت به آن مطمئن هستم، در صورتي که ما دنبال اين هستيم شرکت‌کنندگان کار شاخص‌تري اجرا کنند. انتخاب قطعه آزاد همين مسئله را نشان مي‌دهد که آيا شرکت‌کننده پُر دل و جرئتي داريم يا نه؟
وي در پاسخ به اين سؤال که جشنواره ملي موسيقي جوان چقدر باعث پيشرفت جوان‌ها ميشود، توضيح داد: فرمت جشنواره ملي موسيقي جوان اين‌طور در نظر گرفته شده است که شرکت‌کنندگان حاضر در جشنواره در سني قرار دارند که هنوز خودشان را به‌عنوان نوازنده حرفه‌اي در نظر نگرفته‌اند. دنبال فرصتي هستند تا خودشان را به نمايش بگذارند. شما اگر مدام به کلاس برويد در سطح يک هنرجو باقي مي‌مانيد ولي جشنواره ملي موسيقي جوان باعث ميشود شما خودتان را محک بزنيد.
رقابت‌ها در دور اول تنگاتنگ بود
جابر اطاعتي آهنگساز و نوازنده ويولن و داور موسيقي آذربايجان درباره آثار شرکت‌کنندگان اين دوره جشنواره گفت: نکته حائز اهميت اين دوره جشنواره تنگاتنگ بودن رقابت‌ها در مرحله اول بود. خيلي خوشحالم که جوان‌هاي علاقه‌مند و بااستعداد در اين جشنواره شرکت مي‌کنند. سطح شرکت‌کنندگان مسرت‌بخش و اميدوارکننده بود. اعتقاد دارم موسيقي يک سلاح برنده فرهنگي است و رقابت جوان‌ها با يکديگر بسيار خوب بود.
اطاعتي ادامه گفت: با توجه به شرايط کرونا در دور بعدي اجراي زنده حضوري نداريم چون تجمع عزيزان براي سلامتي‌شان خطرناک است. مسئولين مکرراً توصيه مي‌کنند فاصله‌گذاري صورت بگيرد و تجمع‌ها و برنامه‌هاي اين شکلي لغو شود. به هر حال اجراي آنلاين کيفيت و حس و انرژي اجراي صحنه‌اي را نداشت.
اين نوازنده موسيقي در توصيه به برگزيدگان مرحله اول جشنواره ملي موسيقي جوان عنوان کرد: به نظرم بهتر است شرکت‌کنندگان در مرحله دوم اثرشان را در محيط مناسبي ضبط کنند و بفرستند. اگر کيفيت صداي کار پايين باشد خودشان متضرر مي‌شوند. طبيعتاً هر نوازنده‌اي بايد به کيفيت صوتي کار خود اهميت بدهد.
اطاعتي نقش جشنواره ملي موسيقي جوان در پيشرفت جوان‌ها را مثبت ارزيابي کرد و گفت: به نظرم نقش جشنواره ملي موسيقي جوان کاملاً مشهود است. هر سال شاهديم جوان‌هاي پرشور زيادي توانسته‌اند گام روبه‌جلو بردارند. واقعاً جاي خوشحالي دارد. آينده هنر ما دست همين جوانان است. اميدوارم مسئولين در حد بضاعتشان به برگزيدگان اين جشنواره کمک کنند. بايد آن‌ها را پس از اين که ديده مي‌شوند فراموش نکنيم و در کنسرت‌هاي آموزشي و اجراهاي حرفه‌اي از آن‌ها استفاده کنيم.
جشنواره ملي موسيقي جوان باعث انگيزه نوازنده‌ها ميشود
عزيز تنها نوازنده و پژوهشگر موسيقي و داور بخش شرق و جنوب خراسان درباره کيفيت آثار اين دوره از جشنواره گفت: در مرحله اول اجراها خوب بودند. ما حتي نوازنده‌هايي را هم داشتيم که در دوره‌هاي قبل اول و دوم شده بودند ولي امسال از مرحله اول بالا نيامدند. اين مسئله نشان مي‌دهد که شرکت‌کنندگان امسال با انگيزه بيشتري کار کرده بودند. حالا بايد مرحله دوم را ببينيم که چه اتفاقي مي‌افتد.
وي با اشاره به اين که به آينده موسيقي خراسان و نوازندگان جديد اين منطقه اميدوار است، عنوان کرد: جشنواره ملي موسيقي جوان براي نوازنده‌ها ايجاد انگيزه کرده است که بروند تمرين کنند. مطمئناً اين انگيزه باعث ميشود که آينده بسيار خوبي داشته باشد. من آينده بسيار خوبي را براي جوان‌ها و آينده موسيقي خراسان متصور هستم.
نوازنده‌ها را تشويق مي‌کنيم تا سال بعد بهتر شوند
فرج عليپور خواننده و نوازنده کمانچه و از داوران جشنواره ملي موسيقي جوان درباره ملاک‌ها و معيارهاي ارزيابي آثار بخش موسيقي لري گفت: به نظرم اجراها در مقايسه با سال گذشته کيفيت لازم را نداشت، اما تشويقشان خواهيم کرد تا براي سال‌هاي بعد بهتر عمل کنند. نوازنده‌ها بايد سخت تمرين کنند و کاري که از آن‌ها خواسته شده را درست انجام بدهند.
وي با تأکيد بر اين که بيشتر کارها اصالت لازم را نداشتند عنوان کرد: بعضي از قطعات اصلاً لري نبودند، ولي در عوض بعضي از نوازنده‌ها هم خوب کار کرده بودند. سازهاي سُرنا و کمانچه، سازهاي سختي هستند و ژوست نواختن آن‌ها کار سختي است. بالاخره سال‌هاي سال کار کرده‌ايم و از اين مشکلات آگاهيم.
اين نوازنده در توصيه به برگزيدگان مرحله نخست اظهار داشت: باز تکرار مي‌کنم، بايد سخت تمرين کنند. نگويند به ما گفته‌اند قطعه دايه دايه” بزنيم، اين قطعه که کاري ندارد! اين قطعه را تمرين کنند و درست اجرا کنند و حتي تکنيک‌هايي به آن اضافه کنند. در اين دوره، نوازنده‌هاي تنبک در همراهي با سُرنا اصلاً خوب نبودند. به نظرم يا تنبک‌نواز خوبي با آن‌ها ساز بزند يا اصلاً بدون تنبک اجرا کنند.
ساز برخي از نوازنده‌ها از نظر صدادهي مشکل داشت
کامبيز گنجه‌اي نوازنده تنبک و عضو هيئت داوران بخش موسيقي دستگاهي درباره ملاک‌هاي بازبيني آثار گفت: از قبل با همفکري بچه‌ها آيين‌نامه‌اي طراحي شد که طبق همان آيين‌نامه عمل کرديم.
او توضيح داد: نوازنده‌ها زحمت بسيار زيادي کشيده‌اند ولي يک سري اشکالات هم دارند. مثلاً سازهاي آن‌ها ازنظر صدادهي کمي مشکل دارد. از آنجا که شايد در آينده بخواهند در اين حرفه فعاليت کنند، خوب است معلم‌ها در اين زمينه به آن‌ها کمک بيشتري کنند.
وي ادامه داد: بچه‌ها در ابتداي کار خوب هستند ولي وقتي مي‌خواهند تکنيک بزنند تمپوي آن‌ها تند و کند ميشود. داوران لحاظ کرده‌اند که تمپو مشخص باشد و بالا و پايين نشود، ولي بعضي از شرکت‌کنندگان به اين مسئله توجه نکرده‌اند. اشکال ديگر اين بود که برخي مترونوم گذاشته بودند، در حالي که چنين چيزي از آن‌ها نخواسته بوديم.
اين نوازنده در توصيه به برگزيدگان مرحله نخست عنوان کرد: توصيه مي‌کنم فيلم‌هايي را که براي جشنواره مي‌فرستند ابتدا خودشان دو سه بار ببينند تا متوجه اشکالشان بشوند. در مرحله اول برخي از شرکت‌کنندگان آثارشان را گوش نداده بودند. طبق تجربه چند سال داوري در اين جشنواره معمولاً رده سني الف از گروه‌هاي ديگر بهتر بود.
گنجه‌اي در خصوص تکنيک افزود: تکنيک خوب است ولي اول بايد در ريتمي که کار مي‌کنند مسلط شوند و بعد تکنيک‌ها را در اثر به کار ببرند. اگر از اول تا آخر قطعه فقط تکنيک باشد، چه من باشم و چه هنرجو، مغز را خسته مي‌کند. استفاده زياد از تکنيک براي نوازنده يک امتياز منفي است.
اين نوازنده در خصوص تأثير جشنواره ملي موسيقي جوان در پيشرفت نوازندگان تأکيد کرد: به نظرم اين جشنواره مي‌تواند تأثير زيادي در بالا بردن انگيزه جوانان داشته باشد، منتها به‌شرط اين که پيگير باشند. وقتي فهميدم استقبال شهرستاني‌ها از اين جشنواره بيشتر از تهراني‌هاست تعجب کردم. برخي افراد وقتي سنشان بالا مي‌رود شرکت در جشنواره را کسر شأن مي‌دانند و فکر مي‌کنند وقت مناسبي براي رشد نيست. شما با شرکت در اين جشنواره مي‌توانيد با ديگران رقابت کنيد و فرق خودتان را متوجه شويد.
اخبار بیشتر درباره
اخبار بیشتر درباره
پس از این بخوانید
قطعهای که در وصف سالار شهیدان اجرا شد؛ تأکید به ترویج فرهنگ عاشورایی
آهنگ «برای تو بمیرم ای ایرانم» از سالار عقیلی
ترانه «عاشقانه» از علیرضا قربانی
نا گفتههای کاظم بهمنی شاعر قطعه «علاج» از ساختهشدن این قطعه
سجاد افشاریان و احسان عبدیپور به تالار وحدت میروند
من زخمی، من خسته، من پاک؛ بامداد بیات هم رفت
ترانه «هنوز باهاتم» با صدای علی لهراسبی
خطاطی اهنگ علاج از چاوشی در مترو توسط یکی از مسافران
