نگاه حسین علیزاده به موسیقی و آواز تک بعدی نیست

سایز متن

الف الف

مهر/يکي از پژوهشگران، نوازندگان و فعالان حوزه موسيقي به مناسبت زادروز حسين عليزاده آهنگساز و استاد موسيقي ايراني دل نوشته‌اي را منتشر کرد.
شهرام صارمي نوازنده، آهنگساز و پژوهشگر حوزه موسيقي همزمان با اول شهريور مصادف با شصت و نهمين زادروز حسين عليزاده هنرمند باسابقه موسيقي ايراني يادداشتي را منتشر کرد.

در متن يادداشت شهرام صارمي که با عنوان «رهانيدن موسيقي از قيد کلام» آمده است:
موسيقي و شعر، در تمامي فرهنگ‌هاي جهان و آثار موسيقي گذشتگان به عنوان دو عنصر مکمل، حضوري غير قابل انکار داشته‌اند. در موسيقي ايران نيز بيشتر آثار به جاي مانده از گذشته، در فرم‌هاي آوازي از قبيل تصنيف، کار عمل و ساز و آواز است و ندرتا به موسيقي صرف و بدون کلام پرداخته شده است.

استفاده از کلام در موسيقي دلايل متعددي دارد که مي‌توان به: تسهيل در انتقال پيام اثر موسيقي و ساده فهم تر شدن آن، تأثير گزاري بيشتر اثر موسيقي، و برقراري ارتباط بيشتر با شنونده، جذب مخاطبان بيشتر و مواردي از اين دست بوده است. امروزه علاوه بر دلايل فوق، ايجاد بازار فروش بيشتر توليدات موسيقي نيز مد نظر است و اين موضوع در عصر حاضر با قوت بيشتري در حال انجام است و بيشتر توليدکنندگان نيز به دنبال چنين آثاري هستند.

در اين روند توليد موسيقي، بنا به دلايل گفته شده، دائماً از کيفيت شعر و موسيقي کاسته شده و محصولاتي با کيفيت هنري بسيار نازل و يا بدون هيچ‌گونه کيفيت هنري توليد مي‌شود.

در اروپا از اوايل قرن شانزدهم (دوره باروک)، توليد موسيقي بي کلام در آثار آهنگسازان شکل گرفت و موسيقي بي کلام جايگاه خاص خود را يافت که مي‌توان به فرم‌هايي چون سمفوني، کوارتت زهي، سونات، اورتورها اشاره کرد. امروزه موسيقي سازي در سراسر جهان جايگاه ويژه و انکار ناپذير خود را دارد و از تکنوازي گرفته تا پيچيده‌ترين ترکيبات ارکستري در حال توليد و اجراست.

موسيقي سازي در ايران نيز، طي چند دهه گذشته با حضور موسيقي دانان و آهنگسازاني چون درويش خان، علينقي وزيري، ابوالحسن صبا، رکن‌الدين مختاري، روح الله خالقي و حسين عليزاده از جايگاه ويژه‌اي برخوردار شده است.

حسين عليزاده در پنج دهه گذشته، آثار ارزشمندي را از آلبوم‌هاي تک نوازي گرفته تا ترکيبات مختلف ارکستري در اين راستا توليد کرده است. از اين دست آثار مي‌توان به آلبوم‌هاي تک نوازي «کنسرت نوا»، «کنسرت همايون»، «ترکمن»، «هم نوايي»، «تربت»، «آن و آن»، «سلانه»، «ماه و مه»، «در آن سوي»، «نواي نوا» و آثار ديگري چون «ني نوا»، «نوبانگ کهن»، «آواي مهر»، «گبه»، «زير تيغ» اشاره کرد.

نگاه حسين عليزاده به آواز يک بعدي نبوده و به‌عنوان ابزار توليد صدا با نگاه چند بعدي و ويژه‌اي با آواز برخورد مي‌نمايد و بر اين اعتقاد است که از مجموعه توانايي‌هاي اين ابزار در موسيقي بهره برداري شود. او همچنين اعتقاد دارد کار کرد صداي انساني فقط در ارائه کلام نيست و تلاش کرده است تا در آثارش از آواز و آوا به صورت خاص و منحصر به فرد استفاده شود.

اين تلاش در آلبوم‌هايي چون «راز نو»، «آواي مهر»، «به تماشاي آب‌هاي سپيد»، «نوبانگ کهن»، «عشقيم گل»، «ساز نو آواز نو» به عرصه ظهور رسيده است.

نقش دانش موسيقي، خلاقيت بي نظير، نگاه آزاد و دور از تعصب به رديف موسيقي دستگاهي ايران، توجه ويژه به موسيقي اقوام ايران، شناخت بسيار عميق وي از فرهنگ و سنت موسيقي ايران و ارائه ترجماني جديد از اين هنر ناب، در توليد اين آثار غير قابل انکار است. ارائه اين دست آثار در چند دهه گذشته تحولات بسيار جدي و عميقي را در جامعه موسيقي ايران موجب شده است.

با ارادت و احترام فراوان، براي او آرزوي سلامتي و طول عمر دارم و شصت و نهمين زادروز اين هنرمند بي مانند و تکرار نشدني عرصه موسيقي ايران را به ايشان و جامعه موسيقي ايران تبريک عرض مي‌کنم.

در پايان شعري از جلال‌الدين محمد بلخي: رندان سلامت مي‌کنند، جان را غلامت مي‌کنند / مستي ز جامت مي‌کنند، مستان سلامت مي‌کنند