نگاهی به آهنگسازی احمد پژمان به بهانه ساخت موسیقی سریال «سرزمین مادری»

فیلم نیوز/ در پاییز 1395 که پخش سریال «سرزمین مادری» متوقف شد، هیچکس فکر نمی کرد که این سریال بعد از آن اتفاق رنگ پخش به خود بگیرد. اما اکنون این اتفاق افتاده و این سریال پرمخاطب از تریبون تلویزیون پخش شده تا بینندگان شاهد سریالی تلویزیونی باشند که استانداردهای آن بسیار بالاتر از آثاری است که در این سال ها در تلویزیون و حتی شبکه خانگی دیده شده است. یکی از مهم ترین ویژگی های این سریال حضور «احمد پژمان» به عنوان آهنگساز در این اثر است که باعث شده تا عموم مردم با همراهی موسیقی یک اثر با تصویر تجربه شگفت انگیزی داشته باشند.

«احمد پژمان» یکی از بزرگ‌ترین آهنگسازان تاریخ معاصر ایران و از معدود افرادی است که در عین آشنایی با موسیقی کلاسیک غربی، موسیقی ایرانی را نیز به خوبی می‌شناسد و آثار بسیاری در زمینه‌های موسیقی پاپ، ارکسترال و فیلم خلق کرده است. اما کار موسیقی متن را با همکاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آغاز کرد و در همین مرکز با بهمن او با فرمان آرا آشنا شد و موسیقی فیلم «شاهزاده احتجاب» را نوشت. بوی کافور، عطر یاس، خانه روی آب، یک بوسه کوچک از دیگر همکاران پژمان با فرمان آرا هستند. در سال 1354 برای سریال دلیران تنگستان با همکاری علی دری و یک سال بعد برای سریال سمک عیار موسیقی نوشت. همچنین احمد پژمان در فیلم «هورن پیشه» با محسن مخملباف، در فیلم «باران» و «بید مجنون» با مجید مجیدی و در فیلم «روسری آبی» با رخشان بنی اعتماد همکاری داشته است. او برای موسیقی فیلم کیمیا به کارگردانی احمدرضا درویش نامزد دریافت سیمرغ بلورین شد و بعدها برای فیلم های باران به کارگردانی مجید مجیدی و بوی کافور، عطار یاس به کارگردانی این جایزه را دریافت کرد. بهمن برای دریافت دستورات پژمان بار دیگر مهارت های خود را با «سرزمین مادری» به نمایش گذاشته است.

---

بازار

---

«شازده احتجاب» اولین تجربه سینمایی ساخته احمد پژمان است.

اگر این مجموعه تلویزیونی را تماشا کرده باشید، متوجه خواهید شد که موسیقی احمد پژمان کاملاً با ایده کارگردان و فیلمنامه همخوانی دارد. او موسیقی کلاسیک ایران را می شناسد و با موسیقی نواحی مختلف آن آشناست و می تواند از اصول موسیقی کلاسیک در آهنگسازی استفاده کند. سبک موسیقی او را تلفیقی از موسیقی محلی، ردیف، سازهای ایرانی، همراه با هارمونی، کنترپوان، ارکستراسیون و دیگر فنون موسیقی غربی می دانند. این حمایت باعث شده تا موسیقی این سریال در هر لحظه از فیلم با موسیقی همسو با وقایع تاریخی، تجربه زندگی قهرمان را روایت کند. این آهنگساز با تجربه برای این اثر موسیقی نوشته است که با چشم غیرمسلح قابل رویت نیست. اما موقعیت ها و شخصیت های داستان را به خوبی بیان می کند. تبریزی علاوه بر بازیگران سرشناس بلد بوده است که با انتخاب آهنگساز بزرگ موسیقی را در خدمت کار خود قرار دهد. پژمان با موسیقی و جلوه‌های بصری خلاقانه‌ای که حتی در آثار غیر سینمایی‌اش نیز به چشم می‌خورد، بخش مهمی از بار دراماتیک سفر و رویدادهای تاریخی را به دوش می‌کشد.

موسیقی جهانی با زیرساخت ایرانی

آنچه در «سرزمین مادری» به عنوان موسیقی می شنویم، برخلاف آثار مستقل پژمان، موسیقی ساده و در عین حال هماهنگی واقعی با اثر است. تلفیق ریتم و ملودی در موسیقی این اثر به گونه ای است که نمی توان آنها را از یکدیگر جدا کرد. او یک بار گفت: “نوشتن موسیقی برای صحنه های اکشن و صحنه های تعقیب و گریز بسیار آسان است. آنچه دشوار است صحنه های آرام و درون گرایانه ای است که کارگردان به دنبال کشف روانی است.” با وجود اینکه در این موسیقی از المان های موسیقی سنتی و محلی استفاده کرده است، می توانید همزمان به موسیقی مدرن نیز گوش دهید. در یک کلام، موسیقی میهن را می توان این گونه تعریف کرد: «موسیقی برگرفته از موسیقی جهان با پیشینه ایرانی».
موسیقی متن «سرزمین مادری» یکی از نقاط قوت سریال است که به تنظیم سکانس ها کمک کرده است.

موسیقی تصویری برای وطن.

موسیقی مادرلند بسیار بصری است و رنگ‌آمیزی صوتی او شکل دیگری به تصاویر اثر بخشیده است، شاید یک شنونده معمولی متوجه آنچه در سرزمین مادری خلق کرده، نشود. اما شنوندگان حرفه ای به خوبی خواهند فهمید که او با نت های خود تصویری تصویری خلق کرده است و با تمام احترامی که می توان برای اثر فاخر تبریزی قائل شد، نمی توان از این نکته غافل شد که در برخی موارد موسیقی او حتی بالاتر و باشکوه است. از تصویر مهم ترین دلیل موفقیت پژمان در آهنگسازی و حضور در «سرزمین مادری» این است که او علاوه بر آشنایی با موسیقی نواحی مختلف (و اینجا ایل بختیاری)، فرهنگ نواحی مختلف ایران را نیز می شناسد. به خوبی و با شناخت نقش موسیقی محلی در هر منطقه، در زندگی مردم آن نقش دارد. به همین دلیل است که حتی وقتی درآمدی ماهرانه را در یک اثر تصویری روایت می کند، در کارش به جا می نشیند.

رویدادهای موسیقی کشور بهره مندی از موسیقی ایرانی تنها در «سرزمین مادری» اتفاق نیفتاده است، بلکه او از فرهنگ موسیقی ایرانی در کارهای ارکسترال خود و حتی هنگام نوشتن اپرا و باله استفاده می کند. این آهنگساز باتجربه اعتقاد راسخی به این عرصه دارد و می گوید: آهنگسازی که موسیقی کشورش را نشناسد نمی تواند آهنگساز خوبی باشد و یک تصنیف عاریتی است که نمونه های زیادی در دنیا دارد و ارزشی ندارد… من همیشه به موسیقی ایرانی فکر می کنم، چون موسیقی من ایرانی است، موتیف و برخی مضامین ایرانی است، اما هارمونی من صد در صد ایرانی به نظر نمی رسد، زیرا خود هارمونی اساساً یک مقوله غربی است و ارکستر طبیعتا صدای ایرانی ندارد. چون سازها ایرانی نیستند اما همیشه سعی کرده ام رنگ و حال ایرانی را در آثارم حفظ کنم و فکر می کنم آهنگسازان ما باید بیشتر به سنت های موسیقی خودمان تکیه کنند و به دنبال نقوش غربی نباشند…”

در موسیقی متن “سرزمین مادری” ترکیب ریتم و ملودی شگفت انگیز است

وام گرفتن از ادبیات ایران | اگر آنچه در مجموعه «سرزمین مادری» به عنوان موسیقی شناخته می شود، توانسته تا این حد در قاب تابلو بنشیند، به این دلیل است که آهنگساز اثر همواره شناخت کافی از هنرهای دیگر داشته است. پس از پایان تحصیلات، اولین تجربیات خود را در آهنگسازی به اپرا اختصاص داد. (از جمله اپرای دلاور سهند با مضمون دلاوری بابک خرمدین، اپرای سمندر با لیبرتو محمدرضا اصلانی، اپرای جشن دهقان و بسیاری اپراهای دیگر) و اپرا والاترین هنری است که در آن می توان تلفیق هنرهای گوناگون را دید. همچنین سرمین مداری آهنگساز همواره در آثار خود از ادبیات ایران وام گرفته است و به گفته وی شاعرانی چون فردوسی و حافظ نقش مهمی در نگاه او به خلق آثارش داشته اند.

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar