بازی «اولاند» با برگ ایران در تور خاورمیانه

تابناک/ سران کشورهاي حاشيه خليج‌ فارس ديروز در حالي به بهانه بررسي بحران يمن در رياض گرد هم آمدند که به‌نظر مي‌رسد حضور مهمان غربي اين جلسه پيامي ديگر درباره اهداف اين نشست در دل دارد. چنان که رسانه هاي عربي گزارش داده اند، در اين جلسه براي اولين بار فرانسوا اولاند، رئيس جمهور فرانسه به عنوان نماينده عالي کشوري غير عضو در نشست سران کشورهاي شوراي همکاري خليج فارس شرکت داشت. العربيه تاکيد کرده است که «پيش از اين هرگز رهبر ديگري در اين نشست ها دعوت نشده و شرکت نکرده است.» پاريس در دام رفتارهاي دوگانه البته رئيس جمهور فرانسه ابتدا براي امضاي قرارداد فروش هواپيماي جنگنده به قطر سفر کرد و پس از آن به رياض رفت تا با کشورهاي عضو شوراي همکاري خليج فارس به مذاکره بنشيند؛ مذاکراتي که به نظر مي رسد با توجه به در پيش بودن نشست کمپ ديويد، محور اصلي آن نه يمن، سوريه يا عراق يا حتي مبارزه با داعش، بلکه برنامه هسته اي کشورمان باشد. برخي تحليلگران معتقدند که فرانسه به ميان اعراب آمده تا به متحدان منطقه اي غرب تضمين دهد توافق جامع هسته اي با ايران منافع اعراب در خاورميانه را به خطر نخواهد انداخت. به نوشته جام جم حضور نمادين اولاند در مراسم امضاي قرارداد فروش 24 فروند هواپيماي جنگنده «رافال» به ارزش 6 ميليارد و 300 ميليون يورو به قطر، مي تواند وراي چنين تضميني، هشداري به واشنگتن باشد که فرانسه آماده است، جاي ايالات متحده در بين متحدان عرب را بگيرد؛ متحداني که افکارعمومي جهان، آنها را به دليل حمايت از تروريسم و نقض حقوق بشر، سرزنش مي کند و حالا پاريس در حالي در جمع آنها حاضر شده که حتي واشنگتن نيز ديگر حاضر نيست پيامدهاي نزديکي به اين افراطيون را بپذيرد. هرچند فروش تسليحات نظامي مدرن به کشورهايي با نظام هاي ديکتاتوري خانوادگي ـ اشرافي، با اصل حمايت نکردن پاريس از اين نوع نظام هاي سياسي همخواني ندارد و نشانگر رويکرد دوگانه پاريس در برخورد با مقوله حقوق بشر است، اما اليزه پيش از اين در جريان حمايت از تروريست هاي داعش که رياض متهم به حمايت از آنهاست و نيز گروه تروريستي جبهه النصره که گفته مي شود قطر حامي آنهاست، نشان داده بود که چندان به شعارهاي دموکراتيک پايبند نيست. دلارهاي نفتي اعراب و ماراتن پاريس و واشنگتن غربي ها که اين روزها براي به دست آوردن دل متحدان مغموم از احتمال بالاي توافق هسته اي با ايران، از يکديگر پيشي مي گيرند، بيشتر مي خواهند تا در آخرين روزهاي مانده تا حل نهايي پرونده هسته اي، از اعراب امتياز بگيرند. براي همين هم 10 روز مانده تا نشست اوباما با رهبران عربي در کمپ ديويد، فرانسوا هايسبورگ، از مقامات سابق وزارت دفاع فرانسه و مشاور ويژه مؤسسه تحقيقات استراتژيک پاريس گفته «فرانسه سابقه اتخاذ مواضع سخت تر از آمريکايي ها در مذاکرات هسته اي ايران را دارد و اين فقط مي تواند موجب خرسندي سعودي ها شود». وي اضافه کرده است: «فرانسه نشان داده که ديدگاهي منطقه اي دارد و اين ظرفيت را دارد که هر زمان احساس ضرورت کند، وارد عمل شود... البته اين به معناي تمايل فرانسه براي به حاشيه راندن آمريکا نيست، ولي به واشنگتن يادآوري مي کند که خودش در جهان تنها نيست.» فرانسه که طي يک سال گذشته، قراردادهاي تسليحاتي به ارزش ۱۵ميليارد دلار با کشورهاي منطقه به امضا رسانده، حالا بدش نمي آيد با استفاده از جنگ سرد تهران – رياض، سلاح هاي بيشتري به اعراب بفروشد. سلاح هايي که البته رقابت پنهان ميان قطر و عربستان را هم تشديد خواهد کرد. اريک تراپيه، مدير ارشد شرکت سازنده جنگنده هاي رافال به رويترز گفته «دوستان آمريکايي ما رقباي فعالي برايمان هستند و ديپلماسي بسيار کارآمدي نيز دارند؛ اما فرانسه ديپلماسي بديلي ارائه مي کند». وي با بيان اين که فرانسه منافع استراتژيک نزديکي با برخي از کشورهاي منطقه دارد، اين را هم بيان کرده که «پاريس براي فروش جنگنده هاي خود با ديگر کشورهاي منطقه نيز مشغول مذاکره است». همين اظهارات است که نشان مي دهد تحليل رابرت فيسک، روزنامه نگار انگليسي چندان هم دور از واقعيت نيست که گفته «برندگان واقعي درگيري هاي خاورميانه شرکت هاي غربي توليدکننده سلاح هستند.» ترس دولت هاي عربي از قدرت ايران فرانسوا اولاند تلاش کرده تا رويکردي آسياگرايانه در قبال تحولات بين المللي داشته باشد. براي همين است که وي در دوران رياست جمهوري اش، چهار بار به رياض سفر کرده است. با اين همه، آشفتگي هاي داخلي در کشورهاي عربي، هشداري براي غربي هاست که مراقب فرورفتن در باتلاق خاورميانه باشند. روزنامه الراي اليوم ديروز در گزارشي به کودتاي بي سر و صداي نوادگان بر فرزندان آل سعود اشاره کرد اما با وجود اين بي ثباتي هاي داخلي که انقلاب هاي عربي، تنها بخشي از آن را به جهان نشان داد، هنوز دلارهاي نفتي عرب ها براي آمريکا و اروپايي ها وسوسه کننده است. شايد به همين دليل است که جيمي کارتر، رئيس جمهور پيشين آمريکا در مصاحبه اي با شبکه اسکاي نيوز گفته «من مي دانم که آمريکا تلاش زيادي کرده تا به کشورهاي عربي اطمينان بدهد و تضمين کند که ايران هرگز از قدرتش عليه عربستان، امارات، قطر و هيچ کشور عربي ديگر استفاده نخواهد کرد... من معتقدم که آمريکا براي ابراز ترديدهاي کشورهاي عربي اهميت زيادي قائل است.» هراس برخي دولت هاي عربي از قدرت فزاينده ايران به اندازه اي است که آنها دو سال قبل، از متحدان غربي خود خواستند تا به مذاکرات هسته اي بپيوندند. «نه» قاطع به اين درخواست حالا باعث شده تا آنها براي اثرگذاري بر بازيگران حاضر در گفت وگوها تلاش کنند. اگر اين واقعيت را بپذيريم که توافق جامع هسته اي، معادلات منطقه اي را تغيير خواهد داد، بايد آخرين تلاش هاي اعراب براي سنگ اندازي پيش روي چنين توافقي را درک کرد؛ تلاش هايي که تاکنون نتوانسته تغييري در پيشرفت مذاکرات به بار آورده و اعراب را فقط به باج دادن بيشتر وادار کرده است. شايد اگر دولتمردان عرب به جاي اين رشوه پردازي ها به بازيگران غربي، مناسبات خود با تهران را اصلاح کرده بودند، امروز با دغدغه کمتري فرجام مذاکرات ايران و 1+5 را به تماشا مي نشستند. پاداش ميلياردي اعراب به فرانسه براي درک بهتر نقشي که پاريس در جريان تحولات منطقه اي ايفا مي کند، بايد کمي به عقب تر بازگشت. آنجا که در جريان مذاکرات هسته اي ايران و 1+5، فرانسه همواره موضع سرسختانه اي در قبال کشورمان داشته و در مواردي حتي ريسک ناموفق بودن مذاکرات را نيز پذيرفته است. خبرگزاري «رويترز» در تحليلي درباره اين دست مواضع پاريس، نوشته: «رويکرد سرسختانه فرانسه، به تحکيم پيوندهاي اين کشور با دولت هاي عرب منطقه خليج فارس منجر شده و زمينه پيگيري آسان تر منافع خود را برايش فراهم کرده است. يکي از نمودهاي تقويت پيوند فرانسه با کشورهاي منطقه، هنگامي آشکار شد که قطر موافقت کرد با بستن قراردادي 7 ميليارد دلاري، از فرانسه جت هاي جنگنده «رافال» خريداري کند.» يک ديپلمات ارشد فرانسوي به رويترز گفته: «اين موضوع براي ما مهم است، زيرا نشانگر قدرداني کشورهاي منطقه خليج فارس از انتخاب هاي استراتژيک ما درباره ايران، سوريه و مبارزه با داعش است. ما نشان داديم شريکي قابل اتکا هستيم که از مسئوليت هاي خود در منطقه شانه خالي نمي کند.» به اين ترتيب اعراب براي جلب نظر فرانسه در قبال تحولات خاورميانه، رشوه اي نفتي ـ تسليحاتي به پاريس داده و حالا کشوري که در رابطه با بحران دمشق نيز موضعي افراطي تر از واشنگتن دارد، آمده تا تأکيد کند که به سياست هاي سختگيرانه خود در قبال تهران را ادامه مي دهد. اولاند: ايران تضمين بدهد در راستاي همين رويکرد افراطي است که رئيس جمهور فرانسه پيش از سفر به عربستان به روزنامه الرياض گفته «تحريم هاي ايران فقط به شرط اجراي تعهدات لغو مي شود و ايران بايد نه تنها درخصوص پرونده هسته اي تضمين بدهد بلکه بايد براي حل بحران هاي منطقه، نقش سازنده اي ايفا کند.» وي درباره اين سوال که آيا توافق نامه هسته اي که قرار است در ماه ژوئن امضا شود براي کشورهاي عربي خليج فارس اطمينان بخش است يا نه، تصريح کرده «ما از علت نگراني سران خليج فارس در اين خصوص آگاهيم. همه از خواست من در خصوص اين پرونده مطلع اند و لوران فابيوس، وزير امورخارجه نهايت هشدار را داده و من اميدوارم توافق حاصل شود ولي اين توافق بايد استوار، با دوام و قابل اجرا باشد به نحوي که مانع از گسترش تسليحات هسته اي شود و امنيت منطقه را تضمين کند».