رمزگشایی از تحریم‌‎های پتروشیمی

فرارو/ وزارت خزانه‌داري آمريکا سرانجام پس از چند هفته تاخير، تحريم‌هاي نسبتا گسترده‌اي عليه بخش پتروشيمي ايران اعمال کرد. برخي تحليلگران معتقدند تاثيرات سياسي اين تحريم‌ها بيشتر از تاثيرات اقتصادي آنهاست. زيرا که از قبل هم به دليل تحريم‌هاي گسترده، عده کمي جرأت مي‌کردند با ايران دادوستد کنند. به گزارش فرارو، روز جمعه، وزارت خزانه‌داري آمريکا، با صدور بيانيه‌اي، شرکت صنايع پتروشيمي خليج فارس و ۳۹ شرکت وابسته به آن و همچنين عوامل فروش خارجي آن‌ها را به دليل ارتباط با سپاه پاسداران انقلاب اسلامي تحريم کرد. طبق اين بيانيه، شرکت‌هاي يادشده، ۴۰ درصد ظرفيت توليد پتروشيمي کل ايران را در اختيار دارند و مسئول ۵۰ درصد کل صادرات پتروشيمي ايران هستند. وزارت خزانه‌داري آمريکا ادعا مي‌کند شرکت صنايع پتروشيمي خليج فارس بزرگترين و سودآورترين گروه هلدينگ پتروشيمي ايران است. از اواخر ماه آوريل، به دليل لغو معافيت‌هاي فروش نفت ايران به هشت کشور و نيز استقرار تجهيزات و نيرو‌هاي جديد آمريکايي در خليج فارس، تنش‌ها ميان تهران و واشنگتن به شدت افزايش يافت و بسياري از کشور‌ها درباره احتمال وقوع درگيري نظامي ميان ايران و آمريکا هشدار دادند. همين امر، اعمال تحريم‌هاي پتروشيمي را چند هفته به تعويق انداخت. پس از اعلان لغو معافيت‌هاي نفتي از اول ماه مه، محافل انديشکده‌اي و رسانه‌اي نزديک به دولت دونالد ترامپ بر صنايع پتروشيمي ايران تمرکز کردند. آن‌ها ادعا کردند که پس از نفت، صادرات صنايع پتروشيمي، منبع عمده درآمد ارزي جمهوري اسلامي است به همين دليل، تحريم اين بخش را در دستور کار خود قرار دادند. اما اوج‌گيري تنش‌ها و بالا رفتن احتمال وقوع درگيري نظامي موجب شد که دولت آمريکا اين تحريم‌ها را ديرتر اعمال کند. اکنون با فروکش کردن نگراني‌ها از وقوع جنگ، آمريکا بار ديگر به سياست اعمال تحريم روي آورده است. اعمال شدن تحريم‌هاي پتروشيمي در زمان و شرايطي فعلي خالي از پيام نيست. نخستين پيام مي‌تواند با سفر آتي شينزو آبه، نخست وزير ژاپن، به ايران مرتبط باشد. رسانه‌هاي ژاپني و بين المللي مي‌گويند هدف سفر تاريخي آبه به تهران، ميانجيگري ميان ايران و آمريکاست. پيش از اين سفر، برخي مقامات آمريکا اظهاراتي بيان کرده‌اند که از آن‌ها نوعي ملايمت استنباط مي‌شود. دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور آمريکا، در سفر اخيرش به ژاپن، موضع ملايمي در برابر ايران گرفت و حتي از سران ايران تمجيد کرد. او گفت: «(ايران) شانس اين را دارد که با همين سران، کشور بزرگي شود. من فقط مي‌خواهم شفاف بگويم که ما دنبال تغيير رژيم نيستيم.» علاوه بر اين، مايک پمپئو، وزير خارجه آمريکا، حدود يک هفته پيش طي کنفرانسي در سوئيس از آمادگي کشورش براي «گفتگوي بدون پيش‌شرط» با ايران سخن گفت. اما تحريم‌هايد پتروشيمي نشان داد که نبايد به سفر آبه خيلي خوشبين بود. برخي تحليلگران گفته‌اند که آبه ممکن است در سفر به تهران پيامي آشتي‌جويانه از جانب آمريکا بياورد يا اينکه حداقل به مقامات ايران اطلاع دهد که آمريکا جهت تسهيل مذاکرات با ايران، آماده است در تحريم‌ها انعطاف نشان دهد. ولي تحريم پتروشيمي به وضوح نشان داد که آبه پيامي در زمينه کاهش يا توقف فرآيند اعمال تحريم بر ايران نخواهد آورد. دومين پيام، با ماهيت «کارزار فشار حداکثري اقتصادي» ارتباط دارد. پمپئو تاکيد کرده است که تحريم‌هاي پتروشيمي به معناي استمرار اين کارزار است. او با اشاره به تحريم‌هاي جديد، در توئيتي نوشت: «امروز فشار حداکثري بر نظام ايران ادامه مي‌يابد.» در واقع، حتي اگر آمريکا قصد مذاکره با ايران داشته باشد، که برخي مقامات آمريکايي مي‌گويند ندارد، تا پيش از حصول توافق با ايران از شدت تحريم‌ها کاسته نخواهد شد. برخلاف مقامات ايران، آمريکايي‌ها بر اين باور هستند که تشديد تحريم‌ها به تهسيل مذاکرات کمک مي‌کند. واشنگتن دقيقا همين سياست را در برابر پيونگ‌يانگ دنبال مي‌کند. به رغم ديدار سران آمريکا و کره شمالي، تحريم‌ها عليه کره شمالي کمتر نشد. تحريم پتروشيمي از حيث مناسبات آمريکا و اروپا هم قابل توجه است. بنابراين، پيام سوم مي‌تواند اين باشد که آمريکا از حمايت اروپا در تشديد فشار‌ها عليه ايران مطمئن شده است. در يک سال گذشته، اروپا و آمريکا آشکارا درباره توافق هسته‌اي ايران اختلاف نظر داشته‌اند. اما در چند هفته اخير، ميان دو طرف سوء تفاهم جديدي بوجود آمد. تا همين چند روز پيش، اروپا ارزيابي آمريکا درباره تهديدات ادعايي ايران را قبول نداشت و اعزام نيرو‌هاي جديد آمريکايي به خاورميانه را غيرموجه مي‌دانست. اظهارات سرلشکر کريس گيکا، جانشين بريتانيايي فرمانده بين المللي ضد داعش، بارزترين نمونه اختلاف نظر آمريکا و اروپا درباره تهديدات ادعايي ايران بود. بر خلاف ژنرال‌هاي آمريکايي که بر افزايش تهديد‌هاي ايران تاکيد مي‌کردند، گيکا گفته بود که تهديدات ايران افزايش نيافته است. از اين رو، برخي اروپايي‌ها فکر کردند که آمريکا دنبال جنگ با ايران است. اين سوء تفاهم يکي از دلايل تاخير اعمال تحريم‌هاي پتروشيمي بود. آمريکايي‌ها، شرايط را براي اعمال تحريم‌هاي جديد مناسب نمي‌دانستند. چرا که ممکن بود اعمال تحريم‌ها تنش‌ها را از کنترل خارج کند. از اين رو، پمپئو و ترامپ هر دو در سفر به اروپا، ضمن استقبال از مذاکره با ايران، تاکيد کردند که آمريکا دنبال جنگ با ايران نيست؛ لذا بي‌دليل نيست که تحريم‌هاي پتروشيمي دقيقا اندکي پس از بازگشت ترامپ و پمپئو از اروپا اعلام شدند. به نظر مي‌رسد که مقامات آمريکايي همتايان اروپايي را متقاعد کرده‌اند که سياست واقعي آمريکا در برابر ايران، جنگ نظامي نيست بلکه ادامه فشار‌هاي بي‌امان اقتصادي براي فروپاشي ايران از درون است. سياستي که محافل نزديک به دولت ترامپ، آن را موفق مي‌دانند. اظهارات ايمانوئل ماکرون، رئيس‌جمهور فرانسه، درباره لزوم مذاکرات فراتر از توافق هسته‌اي با ايران نيز شاهد ديگري بر همگرايي روزافزون اروپا و آمريکا درباره ايران است که شرايط را براي اعمال تحريم‌هاي جديد مهيا کرد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد