چالش جنگنده‌های سپاه برای پدافند هوایی دشمن

فارس/ تجهيز جنگنده‌هاي سوخو-22 نيروي هوافضاي سپاه به موشک بالستيک جديد را مي‌توان چالشي جدي براي پدافند هوايي دشمن برشمرد. جنگنده‌هاي سوخو-۲۲ که با نام فيتر هم شناخته مي‌شوند، چند سالي است که با ارتقاء چشمگير در حوزه تسليحات هواپايه، به خدمت نيروي هوافضاي سپاه درآمده و امروز تبديل به يکي از سلاح‌هاي کاربردي و البته راهبردي سپاه شده است. هواپيماي سوخو-۲۲ (به انگليسي Sukhoi Su-22) و با نام ناتو فيتر-اف (به انگليسي Fitter-F) يک بمب‌افکن ضربتي با بال متغيير و قابليت پرواز «مافوق صوت» است که نسخه صادراتي بمب‌افکن ضربتي سوخو-۱۷ محسوب مي‌شود و براي نخستين بار در نيروي هوايي شوروي به خدمت در آمد. اين جنگنده که نخستين پرواز خود را در سال ۱۹۶۶ انجام داد، از يک دستگاه پيشرانه AL-21F (و در برخي نمونه ها R-29) با توان رانش ۱۷۰۰۰ پوند در حالت عادي و ۲۴۵۰۰ پوند در حالت پس‌سوز نيرو مي‌گيرد که به آن توانايي دستيابي به سقف پرواز ۴۶۵۰۰ پا (۱۴ کيلومتر) ،‌ سرعت کروز ۱۸۶۰ کيلومتر بر ساعت در ارتفاع بالا و ۱۴۰۰ کيلومتر بر ساعت در سطح دريا و نهايت سرعت ۲ ماخ (دو برابر سرعت صوت) را مي دهد. برد پروازي اين جنگنده با ۲ مخزن سوخت خارجي و با تسليحات متعارف بين ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ کيلومتر و برد انتقالي آن بدون حمل سلاح، ۲۳۰۰ کيلومتر است. اين جنگنده همچنين مي‌تواند تا ۸ هزار پوند (۳۶۰۰ کيلوگرم) سلاح را با خود حمل کند. از جمله تسليحاتي که اين جنگنده قادر به حمل آنها است مي‌توان به موشک‌هاي هوا به هواي هدايت حرارتي R-60، موشک‌هاي هوا به سطح هدايت ليزري و تلويزيوني Kh-25 و Kh-29 و ضد رادار Kh-58، بمب‌هاي سقوط آزاد خانواده FAB اشاره کرد. داستان به خدمت درآمدن سوخوي-۲۲ به جنگ اول خليج فارس و حمله نيروهاي ائتلاف به عراق باز مي‌گردد، آنجا که ده‌ها فروند هواپيماي عراقي از جمله سوخو-۲۲ براي در امان ماندن از آسيب‌هاي حملات آمريکا و ائتلاف به پايگاه‌هاي عراقي،‌ به ايران گريختند. فيترها پس از پناهنده شدن به ايران، براي ساليان متمادي غيرعملياتي و خارج از خط پروازي بودند؛ البته تلاش‌هايي در همان سال‌ها ابتدايي براي عملياتي کردن اين جنگنده‌ها صورت گرفت که در مراحل ابتدايي نيز با موفقيت همراه بود،‌ اما در ادامه به دلايل نامشخص مجددا اين جنگنده‌ها کنار گذاشته شدند. تجربه موفق نيروي هوايي سوريه در استفاده از جنگنده‌هاي سوخو-۲۲ براي مقابله و انهدام مواضع تروريست‌هاي تکفيري و داعش، حاکي از کارآمد بودن اين جنگنده‌ها در صورت عملياتي شدن‌شان بود، به همين منظور اينبار نيروي هوافضاي سپاه پاي کار فيترها آمد. اولين حضور رسمي سوخو-۲۲ و اعلام عملياتي شدن اين جنگنده‌ها، رژه نيروهاي مسلح در ۳۱ شهريور ۱۳۹۵ در شهر بندرعباس بود که در اين رژه ۳ فروند فيتر اورهال شده از مقابل جايگاه عبور کردند. گام بعدي مرداد ۱۳۹۷ بود که با اورهال و ارتقاء و عملياتي کردن ۱۰ فروند از جنگنده‌هاي سوخو-۲۲ که سالها در آشيانه‌ها رها شده بودند، مجددا اين جنگنده‌ها وارد فاز عملياتي و البته رزمي شدند. طي سال‌هاي گذشته طيف متنوعي از تسليحات مختلف بر روي جنگنده‌هاي سوخو-22 سپاه نصب شده که از جمله آنها مي‌توان به بمب‌هاي هدايت ماهوراه‌اي JDAM، بمب ۷۵۰ پوندي خوشه اي «سيمرغ»،‌ موشک هوا به سطح ليزري «بينا»، بمب‌هاي ياسين و... اشاره کرد. اما اخيرا در سالروز بازديد فرمانده معظم کل قوا از نمايشگاه دستاوردهاي نيروي هوافضاي سپاه در سال ۱۳۹۳،‌ کليپي از اين بازديد منتشر شد که حاوي تصاوير جديدي از برخي دستاوردهاي جديد اين نيرو بود. در بخشي از اين کليپ تصاوير شليک يک راکت هواپايه از جنگنده‌هاي سوخو-۲۲ نيروي هوافضاي سپاه منتشر شد که در حقيقت نمونه هواپايه راکت هدايت شونده فجر-۴ محسوب مي‌شود. استفاده از موشک‌هاي بالستيک به صورت پرتابه‌اي هواپايه ايده‌اي است که قدمت آن به سال‌هاي پاياني دهه 50 ميلادي و موشک Bold Orion باز مي‌گردد. در آن زمان پس از چندين تست موفق و ناموفق اين پروژه به دليل ضعف سيستم هدايت و دقت پايين کنار گذاشته شد. اما با پيشرفت فناوري‌هاي هدايتي مبتني بر ماهواره در سالهاي گذشته؛ مجددا موضوع استفاده از موشک‌هاي بالستيک هواپرتاب در دستور کار نيروهاي نظامي قرار گرفت که از جمله آنها مي‌توان به موشک کينژال روسي که بر پايه موشک بالستيک زمين به زمين اسکندر توسعه يافته و موشک EXTRA رژيم صهيونيستي که در قالب پروژه رمپيج از جنگنده F-16 اين رژيم شليک مي‌شود اشاره کرد. چرا بايد به سمت موشک‌هاي بالستيک هواپايه رفت؟ پرتاب موشک‌هاي بالستيک از سکوهاي پرنده مي‌تواند قابليت‌هاي خوبي در اثرگذاري اين موشک‌ها ايجاد کند. افزايش ارتفاع پرتاب موشک و همچنين سرعت بالاي جنگنده در هنگام پرتاب سبب ذخيره شدن انرژي قابل توجهي در موشک مي‌شود که با رها کردن موشک اين انرژي انباشته شدن آزاد و در نهايت بر روي مولفه‌هايي چون برد و سرعت سلاح اثر مي‌گذارد. بعنوان مثال موشک کينژال روسيه که بر اساس موشک اسکندر توسعه يافته است در صورت شليک از جنگنده ميگ-۳۱ بردي معادل ۲ هزار کيلومتر و در صورت شليک از بمب‌افکن Tu-22M3 بردي معادل 3 هزار کيلومتر خواهد داشت اين در حالي است که بيشترين برد موشک اسکندر ۵۰۰ کيلومتر است که به معناي افزايش ۵ تا ۶ برابري برد موشک در نسخه هواپايه است. علاوه بر برد؛ افزايش سرعت پرتابه نيز ديگر مزيت شليک موشک‌هاي بالستيک از سکوهاي پرتاب هوايي است. به دليل سرعت هواپيما در حين پرواز پس از پرتاب موشک انرژي جنبشي بيشتري درون موشک ذخيره مي‌شود که پس از برخورد با هدف موجب آزاد شدن اين انرژي و در نتيجه اثربخشي بيشتر سرجنگي خواهد بود. حالا نيروي هوافضاي سپاه در ابتکاري کم‌نظير؛ يکي از راکت‌هاي توپخانه‌اي کشور را بعنوان يک پرتابه بالستيک هواپايه بر روي جنگنده‌هاي سوخو-۲۲ خود نصب کرده است؛ راکت فجر-۴ يکي از اعضاي خانواده نام آشناي راکت‌هاي فجر است که کاليبر آن ٣٣٣ ميليمتري و در نمونه‌ غير هدايت شونده و دو نمونه هدايت شونده وجود دارد. نمونه هدايت شونده راکت فجر-۴ داراي بالکهاي هدايتي در قسمت مياني بدنه و بالک‌هاي انتهايي شبيه به بالک‌هاي انتهايي موشک‌هاي خانواده فاتح است. طول اين راکت حدودا ۵ متر است و در سال‌هاي گذشته گونه‌اي ديگر از نمونه هدايت شونده آن تحت عنوان F4CL رونمايي شد که به صورت هدايت ترکيبي بود و از يک سيکر اپتيکي در قسمت ابتدايي خود برخوردار بود. اطلاعات چنداني پيرامون برد،‌ وزن سرجنگي و ... راکت فجر-۴ در دسترس نيست؛ اما با بررسي برد ديگر اعضاي خانواده راکت‌هاي فجر درباره راکت هاي فجر ۴ مي‌توان بردي حداقل ۱۰۰ کيلومتري را براي اين مدل برآورد کرد. از سوي ديگر پرتاب چنين راکتي از يک سکوي پرتاب هوايي مانند جنگنده به دليل همان مولفه سرعت و انرژي اوليه که پيشتر از آن سخن گفته شد، مي‌توان برد و سرعت بيشتري را نسبت به نمونه‌هاي زمين پايه براي اين موشک در نظر گرفت. در کليپ منتشر شده همچنين نشان داده مي‌شود که همزمان با موشک فجر-۴،‌ يک بمب سقوط آزاد FAB-250 نيز پرتاب مي‌شود که اين بمب در حقيقت براي سنجش سرعت کاهش ارتفاع براي بررسي پارامترهاي پروازي موشک به کار مي‌رود. از جمله کاربردهاي اصلي که مي‌توان براي دستاورد جديد موشکي سپاه برشمرد؛ سرکوب پدافند هوايي دشمن و اجراي حملات موشکي هواپايه دورايستا با قابليت اطمينان بالا از اصابت به هدف و همچنين اثرگذاري و قدرت انفجار بيشتر سرجنگي است. ذکر اين نکته ضروري است که در سال‌هاي گذشته کشورمان دستاوردهاي قابل توجهي در انواع سامانه‌هاي هدايتي داشته که از جمله آنها مي‌توان به سيکرهاي (جستجوگر) اپتيکي و فروسرخ مانند موشک خليج فارس و فاتح مبين، راداري مانند موشک هرمز و ... اشاره کرد که در صورت توسعه راکت فجر-۴ با استفاده از اين سيکرها مي‌توان از ترکيب سوخو-۲۲ و اين موشک بعنوان ابزاري براي اجراي عمليات سرکوب پدافند هوايي، ضد کشتي و ... نيز استفاده کرد. #باهم_شکستش_مي‌دهيم ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد