سناریو‌های عجیب درباره تحریم‌های تسلیحاتی

يک روز پس از نشست شوراي امنيت سازمان ملل درباره اجراي قطعنامه ۲۲۳۱ که عمدتا با محوريت تحريم‌هاي تسليحاتي سازمان ملل عليه ايران بود، مايک پمپئو، وزير خارجه آمريکا اعلام کرد که دولت دونالد ترامپ دنبال تمديد محدود اين تحريم‌ها براي يک مدت کوتاه نيست. بلکه مي‌خواهد آن را براي مدت طولاني تمديد کند. پمپئو گفت: «هدف ما اين نيست که تحريم‌هاي تسليحاتي را براي يک دوره کوتاه ديگر تمديد کنيم. اين همان شکلي است که ما را وارد اين آشفتگي کرد. تحريم‌هاي تسليحاتي زماني بايد رفع شوند که جمهوري اسلامي ايران به شکلي رفتار کند که با قابليت نقل و انتقال سلاح در جهان و خريد آن سازگار باشد؛ يعني به شکلي رفتار کند که با رفتار کشور‌هاي عادي سازگار باشد.» اظهارات پمپئو درباره مخالفت با تمديد محدود تحريم‌هاي تسليحاتي ايران، ظاهرا در پاسخ به پيشنهاد اروپايي‌ها در اين خصوص است. پيش تر، روزنامه وال ستريت ژورنا طي گزارشي اعلام کرده بود که کشور‌هاي اروپايي دنبال مصالحه با واشنگتن در خصوص تحريم‌هاي تسليحاتي هستند. مصالحه‌اي که در آن، تحريم‌هاي مزبور به طور محدود تمديد شوند.

اروپايي‌ها هنوز به طور رسمي اين پيشنهاد را مطرح نکرده اند. اما چنين پيشنهادي با بيانيه‌ها و اظهارات اخير آن‌ها پيرامون تحريم‌هاي تسليحاتي ايران در تضاد نيست. سه کشور اروپايي عضو برجام – فرانسه، آلمان و بريتانيا - اخيرا در اقدامي کم سابقه، قطعنامه‌اي عليه ايران در شوراي حکام آژانس بين المللي انرژي اتمي ارائه کردند که با اکثريت آرا تصويب شد. بعد از اين قطعنامه، وزراي خارجه اين سه کشور با صدور بيانيه‌اي به طور تلويحي نسبت به رفع تحريم‌هاي تسليحاتي ايران ابراز نگراني کردند. در اين بيانيه آمده است: «سه کشور اروپايي به اجراي کامل قطعنامه ۲۲۳۱ که از طريق آن برجام در سال ۲۰۱۵ تاييد شد، متعهد هستند. با اين حال، معتقديم که رفع برنامه‌ريزي‌شده تحريم تسليحات متعارف سازمان ملل در اکتبر آينده که توسط قطعنامه ۲۲۳۱ مقرر شده، براي ثبات و امنيت منطقه‌اي تبعات بزرگي خواهد داشت. ما يادآوري مي‌کنيم که تحريم‌هاي اتحاديه اروپا بر صادرات سلاح‌هاي متعارف و فناوري موشکي، تا ۲۰۲۳ برقرار باقي خواهند ماند.» اين موضع در اظهارات نماينده بريتانيا در جلسه روز سه شنبه شوراي امنيت درباره ايران نيز تکرار شد. جوناتان آلن، کاردار هئيت نمايندگي بريتاينا در سازمان ملل، بعد از اتهام زني به ايران، به طور تلويحي از لزوم تمديد تحريم‌هاي تسليحاتي حمايت کرد و گفت: «ما معتقديم که رفع مقرر شده محدوديت‌هاي تسليحاتي بر ايران در اکتبر، براي امنيت و ثبات منطقه تبعات بزرگي خواهد داشت.» اما اروپايي‌ها هنوز راه حلي براي اين نگراني خود پيدا نکرده اند. پيشنهاد تمديد محدود تحريم‌هاي تسليحاتي از سوي پمپئو رد شد. آن‌ها احتمالا در همين ماه ژوئيه سر يک دوراهي سختي قرار خواهند گرفت. کلي کرافت، نماينده آمريکا در سازمان ملل، گفته است که آمريکا اواسط ماه ژوئيه از شوراي امنيت خواهد خواست که درباره تمديد تحريم‌هاي تسليحاتي ايران رأي گيري کند و اگر اين تلاش به جايي نرسد، آمريکا مايل است که تحريم‌هاي گسترده سازمان ملل عليه ايران را بازگرداند. کرافت همچنين، ابراز اميدواري کرده که اروپايي‌ها از اقدام آمريکا عليه ايران در شوراي امنيت حمايت کنند.

"هر اقدامي، هر ابزاري" اما حمايت از قطعنامه آمريکا، اروپايي‌ها را در موقعيت دشواري قرار خواهد داد. چون اگر آن‌ها به قطعنامه آمريکا در زمينه تمديد تحريم‌هاي تسليحاتي ايران رأي مثبت دهند، عملا مفاد برجام را نقض خواهند کرد. افزون بر اين، احتمال وتو شدن اين قطعنامه از سوي روسيه يا چين زياد است. منابع ديپلماتيک اروپايي در نيويورک به روزنامه الشرق الاوسط گفته اند که اروپا به آمريکا توصيه کرده که قطعنامه‌اي به شوراي امنيت ارائه ندهد. چون به دو دليل چنين قطعنامه‌اي تصويب نخواهد شد. اول اينکه حتي اگر کشوري وتو نکند، احتمال حمايت ۹ کشور در شوراي امنيت از اين قطعنامه کم است. ثانيا حتي اگر ۹ کشور از اين قطعنامه حمايت کنند، امکان دارد که روسيه يا چين، آن را وتو کنند. به گفته اين منابع، اما اگر آمريکا قطعنامه را ارائه کند، اروپايي‌ها عليه آن رأي نخواهند داد بلکه رأي ممتنع خواهند داد. اما با وجود اين پيچيدگي‌ها آمريکا همچنان اصرار مي‌کند که به هر طريقي تحريم‌هاي تسليحاتي بايد تمديد شوند. پمپئو روز چهارشنبه گفته است: «ايالات متحده حق مسلمي دارد که حتي بدون موافقت هيچ کشور ديگري، تداوم اين تحريم‌هاي تسليحاتي [ايران]را تضمين کند.» کلي کرافت نيز با بيان اينکه آمريکا مي‌خواهد به شوراي امنيت فرصتي براي گفتگو درباره تمديد تحريم‌هاي تسليحاتي بدهد، گفت: «اما ما از هر اقدامي، هر ابزاري استفاده خواهيم کرد. اگر اين امر به معناي [فعال سازي مکانيسم]ماشه باشد، دقيقا همين کار را انجام خواهيم داد. ما اين [مکانيسم] را فعال خواهيم کرد.» روزنامه الشرق الاوسط طي گزارشي از پاريس جزئيات يکي از سناريو‌هاي عجيب و غريب آمريکا براي بازگرداندن تحريم‌هاي تسليحاتي ايران را منتشر کرد. اين روزنامه با اشاره به پيچيدگي‌هاي پرونده تحريم‌هاي تسليحاتي از يک طرح آخر آمريکا براي بازگرداندن تحريم‌هاي بين المللي از جمله تحريم‌هاي تسليحاتي ايران خبر داد. بر اساس اين طرح، که به گفته الشرق الاوسط در شوراي امنيت مطرح شده، آمريکا قطعنامه‌اي به شوراي امنيت ارائه مي‌کند که خواستار احترام به موعد رفع تحريم تسليحاتي در اکتبر آينده است. سپس آمريکا در اقدامي غافلگيرانه همين قطعنامه را وتو کند. اين کار براي آمريکا مقدور است، چون آمريکا در شوراي امنيت حق وتو دارد. به نوشته الشرق الاوسط، اين اولين بار است که آمريکا چنين قطعنامه‌اي مي‌دهد. اين روزنامه با بيان اينکه هفته‌هاي آينده مي‌تواند غافلگيري‌هايي داشته باشد، نوشت هفته‌هاي آينده شاهد نبرد‌هاي ديپلماتيک سختي در نيويورک خواهد بود.

روزنامه الشرق الاوسط همه جزئيات طرح جديد و البته عجيب و غريب آمريکا را منتشر نکرد. اما ظاهرا اين طرح از نظر ترکيب‌بندي عبارت‌ها و سازوکار رأي گيري شبيه مکانيسم ماشه است. طبق مکانيسم ماشه، اگر اختلافات پيرامون اجراي برجام به شوراي امنيت ارجاع شود، اين شورا ۳۰ روز وقت دارد درباره يک قطعنامه تداوم رفع تحريم‌ها رأي گيري کند. اين قطعنامه طوري طراحي شده که روسيه و چين نتوانند آن را وتو کنند. قطعنامه يادشده خواستار «ادامه رفع تحريم‌ها» مي‌شود؛ و اين يعني تداوم رفع تحريم‌هاي ايران به عدم وتوي غربي‌ها نياز دارد نه وتوي آن ها. به عبارت ديگر اگر يکي از کشور‌هاي غربي اين قطعنامه را وتو کند، تمام تحريم‌هاي سازمان ملل به طور خودکار عليه ايران مجددا اعمال خواهند شد. آيا آمريکا با الهام از اين سازوکار مي‌خواهد تحريم‌هاي تسليحاتي را تمديد کند؟ آمريکا به طور رسمي به اين مسئله اشاره نکرده است، اما از آنجا که مقامات آمريکا مکررا اعلام مي‌کنند آن‌ها به هر طريقي تحريم‌هاي تسليحاتي را تمديد خواهند کرد، استفاده از سازوکاري شبيه به مکانيسم ماشه بعيد نيست. آمريکا ممکن است با استناد به جايگاه خود در قطعنامه ۲۲۳۱، قطعنامه ديگري در زمينه لزوم احترام به رفع تحريم‌هاي تسليحاتي ايران ارائه دهد و سپس قطعنامه خودش را وتو کند. ارائه چنين قطعنامه‌اي اختيار استفاده از وتو توسط روسيه و چين و حتي کشور‌هاي اروپايي را سلب خواهد کرد. چون اين طرف‌ها، نمي‌توانند قطعنامه‌اي که خواستار احترام به رفع تحريم‌هاي تسليحاتي ايران است را وتو کنند. اين کار به رابطه آن‌ها با ايران آسيب خواهد زد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar

---

بازار

---