آملی لاریجانی: امروز کار دانشگاه یک کار جهادی است

فارس/ رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام گفت: کار دانشگاه، امروز يک کار جهادي است و بايد ببينيم که اين سال تحصيلي را مانند شروع‌ هاي ديگر با چه هدف و انگيزه اي شروع مي کنيم.

آيت الله صادق آملي لاريجاني، رييس هيئت امناي دانشگاه امام صادق(ع) در آيين افتتاحيه سال تحصيلي ۱۳۹۹-۱۴۰۰ اين دانشگاه گفت: خداوند را شاکريم بر اين توفيق که امروز سال تحصيلي را در دانشگاه امام صادق عليه السلام شروع مي‌کنيم با وجود همۀ محدوديت‌‌ها و مضيقه‌هايي که بر اثر اين بليۀ همه‌گير در دنيا و کشور ما پديد آمده است. در اين فضاي بسيار محدودکننده بايد تشکر کنيم از اعضاي محترم هيئت علمي دانشگاه و دانشجويان گرامي، رياست دانشگاه و همۀ کساني که به نحوي در استمرار تلاش‌‌هاي دانشگاه نقشي داشته ‌اند.

وي گفت: من مطلع بودم از تلاش‌‌هايي که مي‌خواستند درس و بحث دانشگاه منقطع نشود و برنامه ‌ها استمرار يابد. اعضاي محترم هيئت امنا جلساتي به صورت حضوري داشتند که در خدمتشان بوديم. هيئت مديره اقتصادي دانشگاه تلاش مي کردند براي اينکه در اين فضاي دشوار بتوانند مقدمات را تمهيد کنند و تمشيت امور اقتصادي را براي حل مشکلات مادي دانشگاه داشته باشند.»

---

بازار

---

رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام با بيان دشواري هاي برگزاري سال تحصيلي در شرايط همه گيري سراسري گفت: «واقع اين است که کار دانشگاه، امروز يک کار جهادي است و بايد ببينيم که اين سال تحصيلي را مانند شروع‌ هاي ديگر با چه هدف و انگيزه اي شروع مي کنيم».

آيت الله آملي لاريجاني سپس با بهره گيري از آيات و روايات به اين پرسش پاسخ گفت: «اگر ما يک پاسخ قرآني براي اين مسأله بخواهيم، جواب يک جمله است؛ آنچه که حق تعالي در آيه ۵۶ سوره ذاريات مي فرمايد: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُون»‏. اگر مي‌خواهيم انگيزه و اهداف ما در تمام امور، حرکات و سکناتمان در مسير درست واقع شود، بايد تجلي همين فرمايش حق تعالي باشد که «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُون».

وي افزود: اگر ما کارمان، تلاشمان، اهدافمان و اغراضمان در مسير عبوديت بود، معلوم مي‌شود که اين ميزان را رعايت کرده ايم و اگر در اين مسير نبود بايد کارمان را اصلاح کنيم. البته عبوديت، امر بسيار عامي است و اين طور نيست که فقط به آنچه که عرفاً عبادت ناميده مي شود، مقصور باشد. در برخي از روايات اهل سنت، اين «لِيَعْبُدُون» را تفسير کرده اند به «ليعرفون». احتمالاً اين تفسير از باب جري و تطبيق است؛ چون معرفت حق تعالي و تلاش براي شناخت حق تعالي و وصول به مقام معرفت حقيقي حق تعالي نيز از مصاديق اتمّ عبوديت حق تعالي است.

رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام افزود: روايت زيبايي در اصول کافي در کتاب الروضه هست که مرحوم ميرزا جواد آقا ملکي اعلي الله مقامه الشريف در کتاب ‌هاي متعددش نقل مي فرمايد. روايت زيبايي است که تيمناً و تبرکاً آن را به محضر همۀ عزيزان تقديم مي دارم. روايت بسيار نوراني است، گرچه بر حسب ملاکاتي که اعلام مي فرمايند، شايد در سند روايت خدشه وارد باشد، اما بر مبناي ما در روايات کافي، مشکلي نيست.

امام صادق عليه السلام فرمودند: لَوْ يَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِي فَضْلِ مَعْرِفَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا مَدُّوا أَعْيُنَهُمْ إِلَى مَا مَتَّعَ اللَّهُ بِهِ الْأَعْدَاءَ مِنْ زَهْرَةِ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَ نَعِيمِهَا وَ کَانَتْ دُنْيَاهُمْ أَقَلَّ عِنْدَهُمْ مِمَّا يَطَئُونَهُ بِأَرْجُلِهِمْ وَ لَنُعِّمُوا بِمَعْرِفَةِ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ تَلَذَّذُوا بِهَا تَلَذُّذَ مَنْ لَمْ يَزَلْ فِي رَوْضَاتِ الْجِنَانِ مَعَ أَوْلِيَاءِ اللَّه‏ الحديث. (الکافي، ج‏8، ص 247.)اين روايت معرفت خداوند و فضل معرفت خداوند را روشن مي کند که از هر نعمتي در دنيا بهتر است و از هر آنچه در دنيا مي گذرد اعظم است و اگر کسي به حق متعال انس گرفت و معرفت حق تعالي برايش حاصل شد، نگاهي به زرق و برق‌ هاي دنيا نخواهد کرد.»

وي در تبيين اين نکات افزودند: «عبوديت حق تعالي وجهه ها و تجلي هايي دارد که يکي از آنها معرفت الله است. آنچه که ما در آيۀ شريفه داريم اين است که انسان بايد مسير بندگي حق تعالي را طي کند و اين مسير بندگي، با اطاعت حق و تشخيص تکليف و وظيفه حاصل مي شود؛ انسان کاري را انجام دهد که مولاي او مي خواهد و عملي را انجام دهد که فرمان داده است و ما در حرکات و سکناتمان اين را رعايت کنيم.»

آيت الله لاريجاني با استفاده از پيام آيه و روايت مذکور، يکي از وظايف مهم کنوني را در طليعه سال تحصيلي به دانشجويان دانشگاه امام صادق عليه السلام يادآور شد: «يکي از مهم ترين وظايف همه ما در نظام ديني در اجتماعي که مؤمنين در آن هستند، برآورده کردن نيازهاي جامعه است و البته اين تلاش براي رفع نيازهاي جامعه اگر توأم با اخلاص و قصد قربت باشد، طبيعتاً مصداق حقيقي عبادت است و اصلاً عبوديت حق تعالي ظهورش در زندگي انسان، به همين هاست. امروز نيازهاي جامعۀ ما متنوع است و جامعۀ علمي و دانشگاهي و حوزوي ما مي توانند نقش بسيار پر رنگي در رفع اين نيازها ايفا کنند، بلکه امروز اقتدار در دنيا به علم است و دانشگاه ها در خط مقدم جهاد علمي و رفع نيازهاي جامعۀ ديني ما هستند و از اين جهت بايد نقش تاريخي و ديني خود را ايفا کنند.

وي تاکيد کرد: دانشگاه امام صادق عليه السلام نيز مانند دانشگاه هاي ديگر در برآورده ساختن اين نيازها به سهم خود مي تواند نقش مؤثري داشته باشد. البته نکته‌اي که غالباً در اين جلسات در محضر عزيزان عرض کرده ام اين است که اين دانشگاه به سبب ظرفيت ‌هاي ويژه اي که دارد مي تواند در رفع برخي از نيازها و حصول نتايج که شايد دانشگاه هاي ديگر نتوانند به اين حد برآورده کنند، نقش مؤثرتري داشته باشد.»

رييس هيئت امناي جامعة الإمام الصادق عليه السلام همچنين با تجليل از شخصيت و تلاش هاي مرحوم آيت الله مهدوي کني افزود: «از زماني که اين دانشگاه بنيان گذاشته شد و تلاش‌ هاي مستمر در ساليان متمادي از ناحيۀ مرحوم آيت الله مهدوي کني که رضوان خدا بر او باد و خداوند در ازاي همۀ اين تلاش ‌ها، مراتب عالي از کمالات و مراتب عالي از درجات را نصيب ايشان بگرداند، بناي اين دانشگاه و تلاش هاي مرحوم آيت الله مهدوي کني در اين مسير بود که کساني که در اين دانشگاه تحصيل مي کنند و فارغ التحصيل مي شوند چيزي فراتر از دانش هاي معمول داشته باشند و بحمدالله تا حد زيادي هم اين هدف برآورده شده و بسياري از اعضاي محترم هيئت علمي و دانشجويان سطوح بالاي دانشگاه، علاوه بر تخصصي که در زمينۀ کاري خود دارند، اطلاعات بسيار خوبي در زمينه ‌هاي ديني و مرتبط با آن دارند؛ چه آنهايي که در گروه‌ اقتصاد کار مي کنند يا در گروه حقوق و يا در گروه هاي ديگر. بالاخره به سبب ظرفيت ‌هاي خاص اين دانشگاه ويژگي ‌هايي دارند که بايد حتماً بدانها عنايت شود و در سال هاي گذشته هم من توصيۀ اکيدم اين بود که اين ظرفيت مغفول نيفتد.»

آيت الله آملي لاريجاني در کنار ذکر اين نکات مثبت، تذکري نيز در جهت نياز عاجل به توجه به نيازهاي روز داده، گفت: «البته در کنار تلاش هايي که در اين زمينه مي شود -که در دوره هاي قبل اشاره کرده ام و امروز هم ان شاء الله برخي از نکات را عرض مي کنم- طبيعتاً نيازهاي عاجلي هم در کشور و جامعه وجود دارد که عزيزان ما، اهل تحقيق و پژوهش، اعضاي محترم هيئت علمي در دانشگاه مي توانند در رفع اين نيازها کمک کنند و ان شاء الله تلاش بيشتري شود تا تأثير بيشتري در کشور ديده شود.اما توصيۀ اکيد و هميشگي بنده درباره بنيان ‌هاي علوم انساني سر جاي خود باقي است. من توقعم اين است که دانشگاه امام صادق عليه السلام با وجود زمينه ‌هاي بسيار مستعدي که براي تحقق اين هدف است -و آن ايجاد تحول در بنيان‌‌هاي علوم انساني و نگاه هاي جديد است- طبيعتاً به کار و تحقيق فراوان نياز دارد. ما بايد هم در علوم انساني در حد عالي تحقيق و تحصيل داشته باشيم و هم در علوم اسلامي و چنين نباشد که چهار تا ترجمه را در کنار هم بگذاريم و خيال کنيم که با اين کارها مشکلات حل مي‌شود.

رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام گفت: ما بايد هدف را در مسأله تحول در علوم انساني تشخيص بدهيم و مسير را هم بيابيم. حالا هر مقدار که طول کشيد مهم نيست و ما وظيفه مان را انجام داده ايم. من فکر مي کنم که ما نبايد از اين هدف در اين دانشگاه غافل شويم. البته دوستاني مشغول هستند و مراکزي بيرون از دانشگاه هم تلاش مي کنند، بلکه برخي مراکز مُعِدّ براي همين کار هستند، اما اين منافات ندارد که ظرفيت هاي فوق العاده خاص در اين دانشگاه بالفعل شود و گروه هايي براي پيشبرد اين هدف تشکيل شود و من مطمئنم که ثمرات بسيار خوبي خواهد داشت».

رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام خطاب به دانشجويان دانشگاه امام صادق عليه السلام همکاري و تعامل با حوزه هاي علميه را نيز از ملزومات اين راه دانستند و افزودند: «بايد در جهت اکتشاف يک منطق جديد براي کار در علوم انساني، با حوزه هاي علميه تعامل داشت که اين کار ساده اي نيست. ما در علوم حوزوي در فقه از يک ابزار و منطقي مثل علم اصول استفاده مي کنيم که منطقي قوي است و طبيعتاً در طول تاريخ توسعه پيدا کرده است و پالايش شده است و توسعه هاي قوي عقلي و غيره يافته است، اما معلوم نيست که ما بتوانيم با اين ابزار سراغ علوم انساني برويم و چه بسا در آنجا پيش فرض هاي ديگري لازم داشته باشيم و از روش هاي ديگر بايد استفاده کنيم.اينها همه نيازمند کار و تحقيق جديد است و اينکه ما فقط چند کار از غربي ها ببينيم و سر هم جمع کنيم و چيزي ذيل آن بنويسيم، بس نيست. در همان علوم غربي بايد در حد اعلي تلاش کنيم تا در مرزهاي آن علم، کاري انجام دهيم و حرکتي پيش ببريم، نه در حد سال ها و قرن هاي گذشته، بلکه بايد مرزهاي کنوني اين علم را ببينيم و از طرف ديگر در علوم حوزوي هم در حد وسع تلاش کنيم و ابزار لازم را تحصيل کنيم تا بتوانيم مطالب ديني را با علوم روز پيوند دهيم. ما که مؤمن هستيم تلقي مان از علوم نمي تواند يک تلقي سکولار باشد. بي طرفي محضِ علوم را هم قبول نداريم که اين قبول نداشتن تعبدي نيست، بلکه با بحث علمي و دقّي است. همان طور که حتي خود محققان غربي اذعان مي کنند، بحث ارزش ها و معيارها و به تعبير خودشان نُرم ها (norm)، در جاي جاي علوم حتي علوم تجربي هم ورود و نفوذ دارد. علوم انساني که خيلي روشن است».

وي با تاکيد بر داشتن سير اجتهادي، نگاه دقيق به علوم و پرهيز از ديد سطحي در نگاه به علوم روز، گفت:«تا ما از منظر ديني و غايتي که اين عالم به سوي او در حرکت است، تلقي روشني از انسان و عالَم نداشته باشيم، مسلّماً علمي که توليد مي کنيم و ترويج مي دهيم، چيز ديگري مي شود. کجا مي توان علمي را که در بستر يک روح نوراني که برخواسته از «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُون» است، با علمي که در فضاي کلاً الحادي پديد مي آيد، يکسان دانست؟ البته من فضاي غربي را الحادي مطلق نمي دانم و اين گونه نيست. در آنجا هم چه در ميان عالمان تجربي، چه فيلسوفان و چه متکلمان، بسيار آدم هاي معتقدي هستند. عرض بنده اين است که ما در فضاي ايماني خاص کار مي کنيم و طبيعتاً بايد آنچه را که فرا مي گيريم و توليد مي کنيم تلائمي با وجهه هاي ديگر وجودي ما داشته باشد و نمي شود حقيقت آدمي چند پاره باشد؛ صبح که براي نماز بلند مي شود يک وجهه داشته باشد و وقتي که سراغ علم مي رود کلاً از آن وجهه‌ غايب شود. اين شدني نيست؛ يعني بنيان هاي علمي نمي گذارد چنين تلقي اي از انسان داشته باشيم.بنابراين تلاش در اين مسير جهاد مي خواهد و به صرف کارهاي روزمره نمي توان اکتفا کرد. اين يک مسأله است که در برخي از جلسات ديگر هم عرض کرده بودم و ان شاء الله در زمان هاي مناسب در خدمت دوستان هستيم تا بتوانيم اين بحث ها را بيشتر پيش ببريم».

وي با يادآوري قصد قربت، اين مطلب را شرط عبوديت دانسته، دانشجويان را به اين نکته مهم رهنمون شدند: «اما نکتۀ ديگر در اين آيه شريفه اين است که بايد همه حرکات و سکنات ما عبودي باشد. اين تلاش و تلاش هاي ديگر در دانشگاه امام صادق عليه السلام و همه جامعة الإمام الصادق عليه السلام تلاش است اما اگر اين تلاش ها قربي بود و اخلاص داشت، مصداق عبوديت مي شود. آن چيزي که آيه شريفه به آن اشاره مي کند و غرض و هدف خلقت مي داند، جز با يک جهاد خاص در زمينۀ رجوع به حق تعالي امکان ندارد و اين مسألۀ مهمي است.

رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام گفت: همۀ ما در معرض امتحان هاي عظيم قرار داريم و مهم تر از همه آن مسير بي نهايتي است که در پيش روي ماست و اگر از آن غفلت کنيم، امور روزمره ما را غرق خواهد کرد. همه ما از دانشگاهي و غير دانشگاهي، مسئول و غير مسئول، دائماً در معرض اين ابتلا هستيم که غرق در کارهايمان بشويم و آنچه که مي تواند ما را بيدار کند و موجب ‌شود که هدف اصلي را فراموش نکنيم و آنچه را که حق متعال فرمود «ليعبدون» فراموش نکنيم همين است که به مسير بي نهايت آينده توجه داشته باشيم و بدانيم که اين لحظه مي‌آيد: «لَقَدْ کُنْتَ في‏ غَفْلَةٍ مِنْ هذا فَکَشَفْنا عَنْکَ غِطاءَکَ فَبَصَرُکَ الْيَوْمَ حَديد». به زودي فرا مي رسد روزي که انسان يکباره اين بدن را رها مي کند و در موقعيت عجيبي قرار مي گيرد و خودش بر خودش آشکار مي شود. خود حقيقي ما اين بدن نيست و چه زلزله‌اي در وجود انسان مي افتد وقتي که انسان اين بدن را رها مي کند و يکباره با چيزي برخورد مي کند که تا به حال نديده بود ولي تمام عمر با او بود و آن، خود انساني اوست. ما دائماً با اين خود هستيم و حقيقت ما اوست و هر چه مي گوييم و مي نويسيم و حالي که پيدا مي کنيم همه به او قائم است و او محور تمام امور است ولي او را نمي بينيم و با موت و رهايي آن و به يک معنا پوست اندازي، تازه خودمان در يک مرحله بر ما آشکار مي شود و تازه، مراحل باطن تر و باطن تر دارد که اهل معنا در دنيا به طرف آن مي رفتند».

خودشناسي، محور ديگر سخنان اين فقيه شوراي نگهبان بود: «خودشناسي و معرفت نفسي که اولياي حق به آن توجه مي دادند و دنبالش بودند اين است؛ يعني معرفت شهودي حقيقت انسان. عرض من اين است که تمام تلاش هاي ما بايد در مسيري باشد که وقتي وارد آن عوالم مي شويم، اول گرفتاري ما نباشد و فقط توجه به اين معنا کنيم که در نهج البلاغه و روايات متعدد به آن اشاره شده است و در آيات قرآني هم هست که ساحت عمل ما در اينجاست و اينکه دستي مي يابيم براي حرکت دادن و چشمي مي يابيم براي ديدن و گوشي براي شنيدن و زباني براي صحبت کردن، اينها براي اينجاست و در آن عوالم، محض انفعال مي شويم براي پذيرفته شدن آن چيزي که ما براي آن آماده شده ايم. حال ببينيد که اگر انسان اهل گرفتاري باشد چطور مي خواهد اين گرفتاري را رفع کند در عالمي که دست انسان از همۀ حرکات و سکنات کوتاه است؟! ما بايد به فکر آن عالم و زمان رفتن باشيم، تا بيدار شويم.من نمي گويم برويم در گوشه ديري مشغول نماز و صيام شويم. عبوديت حق يعني انجام وظيفه اي که داريم. يک مسئول، وظيفه اي در جامعه دارد؛ استاد دانشگاه وظيفه اي دارد؛ هر کسي وظيفه اي دارد. اگر ما وظيفه مان را با قصد قربت الهي و اخلاص انجام داديم، کاري که بايد انجام شود، انجام شده است و آن عبوديت است.ان شاء الله اميدواريم که خداوند تبارک و تعالي به همۀ عزيزان ما، استادان دانشگاه، اعضاي محترم هيئت علمي، دانشجويان گرامي توفيق اين معنا را عطا فرمايد.»

در پايان، آيت الله آملي لاريجاني مجدداً به تشکر و قدرداني از مسئولان و دانشجويان دانشگاه امام صادق عليه السلام پرداخت و گفت: «من به سهم خودم تشکر مي کنم از تلاش ‌هاي شما عزيزان در اين فضاي دشوار که نگذاشتيد پرچم علمي دانشگاه زمين بماند. همچنين تشکر مي کنم از دانشجويان، مسئولان، رييس محترم دانشگاه و هيئت محترم امنا که در همين فضاي کرونا چند جلسه داشتند و از هيئت مديره اقتصادي که تلاش کردند با تمام مشکلاتي که در فضاي امروز کشور وجود دارد، تمهيدات لازم را براي چرخاندن جهات اقتصادي به عمل بياورند.در ميانۀ کلام يک جمله عرض کردم که باز تأکيد مي کنم که نيازهاي عاجلي هم در کشور وجود دارد که ان شاء الله دانشگاه به سهم خود در حل اين مشکلات و برآوردن اين نيازها تلاش کند؛ مثلاً در امور معيشتي و اقتصادي. استادان بزرگي در اين دانشگاه داريم که در کارهاي اقتصادي واقعاً تخصص دارند، آنها تلاش کنند و کساني که در بخش هاي حقوقي کار مي کنند و بخش هاي ديگر، در رفع نيازهاي دانشگاه تلاش کنند. ما نيز به عنوان خادم‌ القوم در محضر دوستان هستيم و ضمن تشکر از همه عرض مي کنيم که در حد وسعمان ان شاء الله اگر بتوانيم براي اين هدف ‌هاي بلند دانشگاه قدمي برداريم، خداوند را شاکريم».

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar