نمایش عضو جدید شاخه مخفی نهاجا

 رزمايش هوايي بزرگ نيروي هوايي ارتش طي روزهاي اخير با محوريت پايگاه هوايي شهيد بابايي در اصفهان و مشارکت ساير پايگاه ها برگزار شد.

اين سومين حضور نهاجا پس از شرکت در رزمايش هاي ذوالفقار-۹۹ و مدافعان آسمان ولايت ۹۹ در سال جاري بود که طي ۲ روز (۱۲ و ۱۳ آبان) به شکل تخصصي با بکارگيري ده ها فروند از انواع هواپيماهاي شکاري، بمب افکن، سوخت رسان، جنگ الکترونيک و پهپادها انجام شد.

همچون سال‌هاي گذشته مراحل استقرار، تمرينات بدون سلاح و نيز مرحله نمايش اقتدار با به کارگيري انواع تسليحات در اين رزمايش صورت پذيرفت. ترکيبي از نيروهاي با تجربه و جوان در اين رزمايش حضور داشتند تا کار انتقال تجربه عملياتي در محيطي نزديک به شرايط رزم واقعي صورت پذيرد. در اين گزارش مروري بر مهمترين اتفاقات و اخبار اين رزمايش داريم.

 پهپادها، رکن رو به توسعه در نهاجا

در سالهاي اخير يگان هاي پهپادي در نيروي هوايي ارتش روند رو به توسعه اي داشته اند. علاوه بر پهپادهايي نظير ابابيل-۳، مهاجر-۴ و کرار که ساخت سازمان صنايع هوايي وزارت دفاع هستند خود نيروي هوايي نيز متناسب با نياز خود، پهپاد شناسايي و رزمي کمان-۱۲ را ساخته است. در اين رزمايش علاوه بر پهپاد کرار و کمان-۱۲ يک پهپاد انتحاري به نام آرش نيز معرفي شد.

پهپاد کمان-۱۲ ساخت نيروي هوايي ارتش

پهپاد کرار به گفته مسئولين رزمايش هم در اجراي عمليات جنگ الکترونيک و هم بمباران هوايي شرکت داشت. اين پهپاد در رزمايش اخير اقدام به رهايي بمب ۵۰۰ پوندي يا ۲۲۵ کيلوگرمي نمود که با دقت خوبي به هدف اصابت کرد. اين بمب از نوع سقوط آزاد و غير هدايت شونده است و براي انهدام اهداف معمولي کاربرد دارد.

پهپاد کرار مسلح شده به بمب ۵۰۰ پوندي

رهايي بمب از پهپاد کرار از نماي دوربين نصب شده روي پهپاد

اصابت بمب به نزديک دايره مرکزي هدف

اما کرارهاي نهاجا قابليت به کارگيري بمب هاي هوشمند و دورايستا را نيز دارند که بمب بالابان با برد ۲۵ کيلومتر يکي از آنها است. مشخص نشد پهپاد کرار در مأموريت جنگ الکترونيک از چه سامانه اي استفاده مي کند اما نيروي هوايي ارتش غلاف هاي حامل تجهيزات جنگ الکترونيک قابل نصب روي هواپيما و پهپاد را توسعه داده است که احتمالاً کرار حامل يکي از همين غلاف ها بوده است.

پهپاد کمان-۱۲ قابليت حمل سه موشک اخگر يا بمب هاي همرده با آن را دارد. البته در اين رزمايش و نيز رزمايش مشترک ذوالفقار-۹۹، پهپاد کمان-۱۲ در نقش هاي شناسايي، هدفيابي و نظارت وارد عمل شد.

پهپاد کمان-۱۲؛ سامانه الکترواپتيکي پايدار شده در زير دماغه قابل مشاهده است

تصاوير ارسالي از اهداف و قفل اپتيکي روي آن

پهپادهاي انتحاري از جمله تسليحاتي هستند که عملکرد قابل توجه آنها در جنگ اخير قره باغ بار ديگر ارزش عملياتي بالاي آنها را نشان داد. در ايران نيز از دو دهه پيش انواعي از پهپادهاي انتحاري ساخته شده بودند.

پهپاد آرش که البته تصوير مناسبي از آن منتشر نشد تا بتوان نگاه دقيقتري به ويژگي هاي آن داشت اما اعلام شد که در اين رزمايش با طي مسافت ۱۰۰ کيلومتر به هدف رسيده و پس از شيرجه از ارتفاع پائين روي هدف به دقت به آن اصابت کرده است. با توجه به مشابهت هاي اين پهپاد با نمونه کيان در نيروي پدافند هوايي ارتش احتمالاً اين پهپاد برد بسيار بيشتري دستکم تا ۵۰۰ کيلومتر دارد.

شيرجه پهپاد آرش روي هدف

نمايشگر کنترل پهپاد آرش نشان مي دهد که اين پهپاد در ارتفاع ۲۹۸ متري با سرعت ۳۲۴ کيلومتر بر ساعت روي هدف شيرجه رفته است

عمليات ترکيبي پهپاد و جنگنده

يکي از ويژگي هاي نيروهاي هوايي پيشرفته دنيا، اجراي عمليات هاي ترکيبي توسط پرنده هاي بدون سرنشين و هواپيماهاي رزمي سرنشين دار است. پهپادها در چنين مأموريتي عمدتاً در نقش هدفيابي براي هواپيماهاي جنگنده پيش رسيدن آن به منطقه هدف عمل مي کنند.

جنگ الکترونيک، نشانه گذاري ليزري و عمليات هاي فريب از ديگر فعاليت هاي پهپادها در چنين نقشي است.

علاوه بر ارزش هايي که اين عمليات ترکيبي به قابليت هاي رزمي نيروي هوايي مي افزايد، به کارگيري سامانه هاي مخابراتي امن و تجهيزات الکترونيکي لازم براي دريافت و به کار گيري اطلاعات در هواپيماي جنگنده به طوري که در شرايط مختلف اين ارتباط پايدار بماند و مأموريت تا انتها انجام شود از ديگر وجوه مهم در پس پرده رسيدن به توانايي عمليات ترکيبي پهپاد و جنگنده است.

با توجه به تنوع مناسبي از پهپادها که در نيروي هوايي ارتش به وجود آمده اين نوع عمليات ترکيبي در مأموريت هاي مختلف قابل اجرا بوده و مؤلفه بسيار مهمي به توانمندي تأثيرگذاري نيروي هوايي ارتش روي صحنه رزم ايجاد مي کند.

چشم جديد براي فتوفانتوم ها

يکي از اخبار اعلام شده در اين رزمايش، عمليات گونه شناسايي جنگنده F-۴ فانتوم يعني RF-۴E معروف به فتوفانتوم با دوربين جديدي به نام «سمات» بود.

اين هواپيما در دوران جنگ تحميلي که پهپاد و تصاوير ماهواره اي در اختيار نيروي هوايي نبود نقش بي نظيري در تهيه اطلاعات مورد نياز براي اجراي عمليات هوايي داشت.

امروزه با وجود پهپادها، به علت قابليت حمل محموله هاي سنگين، جنگ الکترونيک و سرعت و برد پروازي بالا، همچنان فتوفانتوم ها در برخي مأموريت ها اولويت اول را دارند.

نمونه شناسايي هواپيماي F-۴ فانتوم

متخصصان نيروي هوايي ارتش با کمک ساير بخش هاي تخصصي در کشور موفق به طراحي و ساخت يک دوربين جديد به نام سمات شده اند که در نهمين رزمايش فدائيان حريم ولايت به کار گيري آن رسماً اعلام شد.

از مشخصات اين دوربين اطلاعي در دست نيست اما نگاهي به تجهيزات الکترواپتيکي ساخت وزارت دفاع نشان مي دهد که امروزه توانايي کشور در توسعه چنين تجهيزاتي به صورت جهشي افزايش يافته است.

پيش از اين در گزارش مستقلي برخي از اين تجهيزات را معرفي کرده بوديم؛ دوربين هايي با برد بسيار بالا و دقت زياد که حتي در ماهواره هاي ساخت داخل نيز مورد استفاده قرار مي گيرند.

با توجه به اينکه توانايي ارسال بي درنگ تصاوير از دوربين در ماهواره هاي ساخت داخل و حتي ماهواره برهايي که با سرعت بسيار بالا پرتاب شده و پرواز با سرعت هاي هايپرسونيک را تجربه مي کنند، احتمالاً در دوربين جديد نصب شده روي فتوفانتوم ها نيز قابليت ارسال بي درنگ (Realtime) ايجاد شده است. توانايي به اشتراک گذاري اين تصاوير با ساير پرنده هاي رزمي همانطور که عمليات ترکيبي پهپاد و جنگنده صورت مي پذيرد از ديگر گمانه هاي قابل طرح در مورد اين قابليت جديد فانتوم هاي شناسايي کشور است.

 بمب هاي دورايستا، سلاح کاربردي شده در نهاجا

بمب قاصد-۱ که در شهريور ۱۳۸۶ همزمان با افتتاح خط توليد در وزارت دفاع، معرفي شد اولين سلاح دورايستاي نسل جديد در نيروي هوايي ارتش بود.

اين بمب با هدايت اپتيکي، قابليت رسيدن به برد چند ده کيلومتر و بيشتر از همه تسليحات قبلي هواپايه ساخت داخل را داشت. کمي بعد نمونه جديد آن با اصلاحاتي از جمله در سامانه پرواز با برد نزديک به دو برابر عملياتي شد و برد دورايستايي تسليحات نيروي هوايي ارتش را به حدود ۶۰ کيلومتر رساند.

در رزمايش سال ۱۳۹۹ نهاجا نيز بمب قاصد که از سرجنگي ۲۰۰۰ پوندي (۹۰۷ کيلوگرمي) بهره مي برد و جرم نهايي آن به بيش از ۱۰۰۰ کيلوگرم مي رسد توسط جنگنده هاي F-۴E به کار گيري شد. اين بمب با دقت بسيار بالا و خطاي نزديک به صفر به هدف اصابت مي کند و به علت سرجنگي بسيار سنگين، عليه اهداف مهم کاربرد دارد.

بمب قاصد روي جنگنده F-۴ فانتوم

بمب ياسين نوع ديگري از تسليحات هواپرتاب دورايستا ساخت وزارت دفاع کشورمان است که در سال ۱۳۹۸ به طور رسمي رونمايي شد. اين بمب نسل جديد و پيشرفته هم از پهپادها و هم جنگنده ها پرتاب مي شود و به برد ۱۰۰ کيلومتر مي رسد. ويژگي آن استفاده از بال هايي مشابه پهپادها است که امکان پرواز طولاني تري را نسبت به بالهاي مورد استفاده در بمب قاصد مي دهد.

اين بمب از سرجنگي ۵۰۰ پوندي يا ۲۲۵ کيلوگرمي استفاده کرده و وزن کلي آن با کيت افزايش برد و افزايش دقت شامل بالها و بالک ها و سامانه هاي ناوبري و هدايت به حدود ۳۰۰ کيلوگرم مي رسد.

ياسين با برخورداري از سامانه هاي ناوبري و هدايت ماهواره اي به دقت اصابت بسيار بالايي مي رسد که در حد خطاي کمتر از ۱۰ متر در آزمايش هاي قبلي ديده شده است.

بمب هدايت شونده و دورايستاي ياسين زير بال جنگنده فانتوم

در سالهاي گذشته بمب ياسين با موفقيت از شکاري هاي سبک F-۷ رها شده و با کاربردي شدن روي اين هواپيما، ارزش عملياتي آن را بسيار بالاتر برده بود.

در رزمايش سال ۹۹ تصويري از نصب بمب ياسين روي جنگنده F-۴ فانتوم منتشر شد که نشان مي دهد روند توسعه تسليحات دورايستاي نسل جديد روي ساير هواپيماهاي جنگنده نيروي هوايي ارتش نيز ادامه دارد.

با توجه به قابليت حمل محموله زياد در جنگنده F-۴ انتظار مي رود که در آينده شاهد حمل و به کار گيري تعداد بالاتري از اين نوع تسليحات روي اين جنگنده بوده و ساير هواپيماها نظير سوخو su-۲۴ و F-۵ و صاعقه و کوثر نيز به اين تسليحات جديد مجهز شوند.

 بمب افکن هاي سنگين سوخو su-۲۴ با بمب هاي تأخيري

علاوه بر هواپيماهاي F-۴ فانتوم و F-۵ تايگر که به بمب هاي تأخيري داراي پره هاي فلزي باز شونده براي اجراي عمليات بمباران در ارتفاع پائين مجهز هستند سوخوهاي ارتش نيز در اين رزمايش اقدام به رها کردن بمب هاي تأخيري نمودند.

اين نوع بمب ها بر خلاف نمونه هاي مورد استفاده در جنگنده هاي فانتوم و تايگر به جاي پره هاي فلزي از چترهاي باز شونده براي کاهش سرعت برخوردار هستند.

پرتاب بمب تأخيري با پره باز شونده توسط فانتوم ها

پرتاب بمب تأخيري داراي چتر از سوخوهاي ارتش

هدف از کاهش سرعت در بمباران هاي ارتفاع پائين ايجاد فرصت فرار براي هواپيماي رها کننده بمب ها است تا از ترکش ها و شعاع انفجار بمب هاي خود در امان بماند. در عوض رها کردن بمب هاي بدون هدايت از ارتفاع پائين موجب اصابت با دقت بسيار بالا به اهداف مي شود.

همچنين گفته شد که بمب افکن هاي سوخو su-۲۴ ارتش عليه رادارهاي دشمن فرضي نيز اقدام به شليک موشک نمودند که از توانمندي هاي خاص اين هواپيما توانايي شليک موشک هاي ضد رادار KH-۵۸ است.

 جديدترين عضو به مخفي ترين شاخه نيروي هوايي ارتش اضافه شد

مجموعه هواپيماهاي جاسوسي و نظارت الکترونيک و جنگ الکترونيک در نيروي هوايي ارتش، يکي از ناشناخته ترين شاخه هاي اين نيرو هستند که معمولاً جزو اولين دريافت کنندگان تجهيزات جديد مخابراتي، الکترونيکي و جاسوسي هوايي ساخت جهاد خودکفايي ارتش و وزارت دفاع هستند.

دو فروند بوئينگ ۷۰۷ و يک يا تعداد بيشتري هواپيماي C-۱۳۰ (خفاش) اعضاي اصلي اين يگان را تشکيل مي دادند.

در رزمايش اخير نيروي هوايي ارتش، يک هواپيماي سه موتوره فالکن۵۰ با نام مستعار سايه به شاخه پرنده هاي جاسوسي و جنگ الکترونيک نيروي هوايي ارتش اضافه شد و تصاويري از آن به طور رسمي منتشر شد.

فالکن۵۰ هواپيماي جنگ الکترونيک جديد ارتش

اين هواپيماها مجهز به انواع تجهيزات شنود و جمع آوري اطلاعات سيگنالي و تحليل و بررسي آنها هستند. سامانه هاي کشف محل رادارها و ارتباطات بيسيم و نيز سامانه هايي براي ايجاد اخلال در عملکرد رادارها و مخابرات دشمن در باندهاي فرکانسي مختلف روي اين نوع پرنده ها نصب مي شوند.

فالکن۵۰ هواپيمايي با طول نزديک به ۱۹ متر، بيشترين جرم برخاست کمتر از ۱۷.۵ تن سرعت پروازي بيشينه نزديک به ۸۹۰ کيلومتر بر ساعت و مداومت پروازي ۷.۵ تا نزديک به ۸ ساعت و برد نهايي بيش از ۵۹۰۰ کيلومتر است. اين هواپيما توانايي بلند شدن از باندهاي ۱۵۰۰ متري و فرود در باندهاي کمتر از ۱۰۰۰ متري را دارد. بين ۵۸۰ تا ۱۶۰۰ کيلوگرم بار در اين پرنده قابل حمل است. ظرفيت سرنشين آن نيز به جز خلبان و کمک خلبان، ۹ نفر است.

فالکن۵۰ در حال رها کردن فريب دهنده هاي حرارتي

اين پرنده جدا از افزودن به کميت هواپيماهاي با مأموريت ويژه جاسوسي و جنگ الکترونيک، به واسطه ابعاد کوچکتر خود نسبت به بوئينگ۷۰۷ و سي-۱۳۰ به راحتي مي تواند در تمام فرودگاه هاي کشور رفت و آمد داشته و مأموريت هاي خود را بدون نياز به مراجعه به فرودگاه هاي محدود و مشخصي به انجام برساند.

از ديگر عمليات هاي انجام شده در رزمايش، شليک راکت هاي ۷۰ ميليمتري ساخت داخل از جنگنده هاي صاعقه-۱ و ۲ و F-۷ و نيز رها کردن بمب هاي آتشزا توسط جنگنده هاي F-۵ بود. تمرين نبرد هوايي جنگنده هاي شکاري رهگير Mig-۲۹ و F-۱۴ از ديگر رخدادهاي اين رزمايش بود. يکي از هواپيماي F-۱۴ حاضر در صحنه رزمايش به جايگاه هاي حمل يا پايلون موشک هاي فينيکس و فکور مجهز بود. مشخص نيست که آزمايشي براي شليک اين موشک هاي نيز خارج محدوده ديد ناظران رزمايش صورت گرفته يا خير.

شليک انبوه راکت ۷۰ ميليمتري توسط جنگنده صاعقه-۲

جنگنده F-۱۴ تامکت در حال رها کردن فريب دهنده حرارتي؛ پايلون هاي موشک فينيکس و فکور زير بالها مشخص است

تمرين انهدام موشک هدف توسط موشک هوا به هواي جنگنده ميگ همچون برخي از رزمايش هاي گذشته در اين رزمايش نيز تمرين شد با اين تفاوت که اين بار هدف داراي انحراف زاويه اي زيادي نسبت به مسير پروازي جنگنده شکار کننده بود. در نتيجه مانور سنگين با شتاب جي بالا توسط موشک R-۷۳ براي رسيدن به هدف با موفقيت صورت پذيرفت.

مانور شديد موشک R-۷۳ براي اصلاح مسير به سمت هدف