گاردین: تهران و ریاض به مبارزه حاصل جمع صفر پایان دهند

ايرنا/  "عبدالعزيز الصقر" رئيس مرکز تحقيقات عربستان سعودي و "حسين موسويان" ديپلمات پيشين ايران و متخصص امور خاورميانه و هسته‌اي دانشگاه پرينستون آمريکا در مقاله مشترکي در روزنامه انگليسي گاردين تاکيد کردند: مي‌توانيم به مبارزه حاصل جمع صفر بين ايران و عربستان پايان دهيم، اگر الان عمل کنيم.
در اين مقاله که يکشنبه شب منتشر شد، آمده است: دو سال پيش در يک مقاله مشترک در نيويورک تايمز، ما (يک ديپلمات سابق ايران و رئيس مرکز تحقيقات عربستان) به رهبران کشورهاي متبوع خود پيشنهاد گفت و گوي مستقيم داده و هشدار داديم که اجرا نشدن اين مهم موجب افزايش تنش‌ها شده و ادامه آن مي‌تواند به جنگ خانمانسوز منتهي شود.

بعد از اين مقاله، ما شاهد بوده‌ايم که تانکرهاي سعودي و ايراني در آب‌هاي بين المللي مورد حمله قرار گرفتند، حمله عظيم عليه تاسيسات نفتي آرامکو صورت گرفت، ژنرال قاسم سليماني توسط پهپادهاي آمريکا و دانشمند برجسته هسته‌اي ايران به شهادت رسيدند. در حاليکه فضا مقداري آرامتر شده، ما همچنان در شرايطي هستيم که يک اشتباه محاسباتي، مي‌تواند جنگ سرد طولاني موجود بين دولت‌هاي ما را به سمت يک فاجعه در منطقه سوق دهد.

با روي کار آمدن دولت جديد در واشنگتن، زمان چرخش از وضعيت "تقابل" به "گفت و گو"، فرار سيده است. در چهار دهه گذشته، روابط ايران و عربستان پستي‌ها و بلندي‌هايي شامل تقابل و رقابت و گاهي هم همکاري را طي کرده است اما امروز ما به آخر بازي رسيده‌ايم. در حاليکه دولت‌هاي ما در موضوعات متعدد منطقه‌اي مواضع متضاد دارند، اما اين دشمني‌ها نه "اجتناب ناپذير" و نه "محکوم به ابد" هستند.

---

بازار

---

اولين قدم به سمت بهبود شرايط اين است که دو طرف "احساس تهديدات" از سوي طرف مقابل را درک کنند، خواه اين تصور واقعي يا تخيلي باشد. قدم بعد توافق روي "اصول پايه" است که بتوان آينده روابط را بر آن اساس ساخت.

ايران و عربستان هر دو معتقدند که ديگري دنبال سلطه بر منطقه است. رياض معتقد است که ايران بدنبال محاصره سعودي از طريق بازيگران متحد غير دولتي خود در منطقه بوده و تهران معتقد است که رياض عامل کليدي فشارهاي آمريکا براي مهار وتضعيف ايران است.

هر دو طرف معتقدند که طرف مقابل دنبال صدور و گسترش ديدگاه ديني خود است. رياض موشک‌هاي ايران را تهديد امنيت ملي و تاسيسات حياتي خود مي‌داند و تهران هم خريد حجم عظيم تسليحات پيشرفته غربي توسط عربستان را عامل گسترش عدم توازن و تقارن قدرت در منطقه تلقي مي‌کند. تهران و رياض هر يک معتقدند که ديگري در امور يمن، سوريه، لبنان، بحرين و عراق دخالت مي‌کند.

براي شکستن اين سيکل نادرست و عبور از وضعيت "سرزنش متقابل"، رهبران ما بايد وارد گفت و گوي مستقيم جهت توافق روي اصولي شوند شامل: 

۱- شکل دادن روابط بر مبناي "احترام متقابل"، "منافع متقابل" و"موقعيت برابر" 

۲- حفظ و احترام به "حاکميت"، "تماميت ارضي"، "استقلال سياسي" و "خدشه ناپذيري مرزهاي بين المللي موجود" در تمام کشورهاي منطقه

۳- "عدم مداخله در امور داخلي کشورها"

۴- "مخالفت با استفاده از زور" و تعهد به حل و فصل مسالمت آميز همه بحران‌ها

۵- "مخالفت با سياست فرقه گرايي" و بکارگيري آن جهت اهداف سياسي، حمايت و مسلح کردن گروه‌هاي غيرقانوني شبه نظامي در کشورهاي منطقه

۶- احترام به کنوانسيون وين در روابط ديپلماتيک بويژه مصونيت مراکز ديپلماتيک

۷- تقويت وحدت اسلامي و پرهيز از ستيزه جويي، خشونت، افراط گرايي و تنازعات فرقه‌اي

۸- همکاري کامل در اقدامات مبارزه با تروريسم

۹- رفتار با اقليت‌هاي مذهبي ساکن قانوني هر کشور بعنوان شهروند آن کشور و نه شريک ديني

۱۰- نفي هژموني هر کشوري بر منطقه

۱۱- تضمين آزادي کشتيراني، تجارت آزاد نفت و منابع ديگر و حراست از تاسيسات حياتي در منطقه

۱۲- منع توليد و تدارک سلاح‌هاي کشتار جمعي

با اين وجود، اصول مورد قبول دو طرف تنها براي آغاز پروسه، حياتي است اما براي اعتماد سازي آن هم بعد از ده‌ها سال بي اعتمادي، نياز به اقدامات عملي دارد.

ديپلماسي نيازمند گفت و گوي مستقيم است. گفت و گو در مورد موضوعات نيز نيازمند "نقشه راه" بوده که بايد شامل يک سري اقدامات متقابل اعتماد ساز و يک مسير روشن و قابل قبول براي تحقق ترتيبات امنيت جمعي در منطقه را پيگيري کند.

ممکن است در شرايط فعلي، رسيدن به چنين وضعيتي مقدور نباشد چون دو کشور عربستان و ايران در سيکل تشديد خصومت بسر مي‌برند. اما دو کشور در طول اين دوران کانال‌هاي گفت و گو و همکاري را حفظ کرده‌اند. حتي در اوج تنش، دو کشور توانستند گفت و گوي مفيدي در مورد تسهيل انجام مراسم حج ايراني‌ها داشته باشند.

عربستان و ايران قبلا اقداماتي کرده‌اند که نشان دهند بازي با جمع صفر قابل اجتناب است. دو ملت ما مي‌توانند و بايد آينده را از طريق همکاري در جهت کاهش تنش‌هاي منطقه‌اي بسازند، منطقه‌اي که مي‌تواند با يک جرقه منفجر شود.

دوره رياست جمهوري بايدن مي‌تواند فرصتي باشد براي يک شروعي تازه براي گفت و گوي ايران و عربستان. اما زمان، گوهر ارزشمند و بي بديلي است. تاخير در کاهش تشنج يک خطاي بزرگ خواهد بود همانطور که منطقه بارها ثابت کرده در مواقع استثنايي که فرصت‌هايي براي گفت و گوي سازنده بوجود مي‌آيند، بايد سريع آن را به چنگ زد قبل از اينکه فرصت از دست بروند.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar