بیانیه تروئیکای اروپا پس از عقبنشینی از قطعنامه ضد ایرانی

فارس/ انگليس، فرانسه و آلمان بعد از عقبنشيني از صدور قطعنامه انتقادي عليه ايران در شوراي حکام آژانس اتمي بيانيهاي صادر کردند.
سه کشور اروپايي در آغاز اين بيانيه مدعي شدهاند کاملاً به «برنامه جامع اقدام مشترک» متعهد هستند. تروئيکاي اروپايي تأکيد کردهاند اين توافق، هنگامي که اجرا ميشود در راستاي تأمين منافع امنيتي همه طرفها است.
متهم کردن ايران به «نقض برجام»
انگليس، فرانسه و آلمان در ادامه اين بيانيه، ايران را به «نقض» برجام متهم کرده و گفتهاند که از اين بابت نگران هستند. آنها نوشتهاند: «همچنان از نقض ادامهدار تعهدات هستهاي ايران در ماههاي اخير به خصوص گامهاي تنشآميز برداشتهشده از سوي اين کشور از تاريخ نوامبر ۲۰۲۰ نگران هستيم.»
در ادامه اين بيانيه آمده است: «اعلانيه ايران مبني بر اينکه ديگر اجازه اجراي ترتيبات نظارتي مرتبط با برجام را نخواهد داد و اجراي پروتکل الحاقي را متوقف خواهد کرد جاي نگراني ويژه دارد. اين اقدام اطمينان يافتن از صلحآميز ماندن فعاليتهاي ايران را براي جامعه بينالمللي دشوارتر خواهد کرد.»
دولت آمريکا ارديبهشتماه سال ۱۳۹۷ از «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) خارج شده و ضمن اعمال تحريمهاي متوقف شده ذيل اين توافق، تحريمهاي ديگري عليه ايران وضع کرد.
تروئيکاي اروپا عليرغم مخالفتهاي لفظي با خروج آمريکا از برجام به وعدههاي خود براي جبران آثار اين خروج عمل نکردند.
جمهوري اسلامي ايران در واکنش به بيعملي کشورهاي اروپايي در ۵ گام طبق مفاد برجام تعهدات خود ذيل برجام را کاهش داد. ايران علاوه بر اين، اخيراً طبق مصوبه مجلس شوراي اسلامي ايران اعلام کرد اجراي داوطلبانه پروتکل الحاقي را متوقف خواهد کرد.
ابراز نگراني از توقف پروتکل الحاقي
تروئيکاي اروپا خاطرنشان کردهاند: «ايران رسماً اجراي پروتکل الحاقي و تمامي تعهدات شفافيتساز ذيل برجام را متوقف کرده است. اين اقدام دسترسيهاي آژانس اتمي را به طرز محسوسي کاععش ميدهد و ممکن است توانايي تضمين ماهيت صرفاً صلحآميز برنامه هستهاي ايران را از آژانس بينالمللي انرژي اتمي سلب کند.»
انگليس، فرانسه و آلمان گفتهاند که از تفاهم موقت ميان ايران و آژانس اتمي استقبال ميکنند اما اين تفاهم «ضرورت احياي تمامي دسترسيها توسط ايران را برطرف نميکند.»
آنها تأکيد کردهاند: «ايران بايستي کاملاً با آژانس اتمي همکاري کند تا اطمينان حاصل شود که آژانس قادر است مأموريت گزارشدهي خودش را اجرا کند.»
عقبنشيني از قطعنامه انتقادي عليه ايران
تروئيکاي اروپاي با اشاره به اينکه در چنين شرايطي قصد معرفي قطعنامهاي در نشست شوراي حکام آژانس عليه ايران را داشتهاند تأکيد کردهاند: «ما ميدانيم که اعضاي اين شورا از لحاظ نگرانيهاي بسيار جدي ما از اقدامات ايران، به خصوص تصميم اين کشور در تعليق ترتيبات شفافيتساز ذيل برجام و نظام پادماني با ما همنظرند.»
آنها سپس درباره دليل عقبنشيني از تصميم خود براي صدور اين قطعنامه تصريح کردهاند: «با وجود حمايت آشکار از اين قطعنامه در شوراي حکام آژانس اتمي ما فعلاً تصميم گرفتهايم اين اقدام را متوقف کنيم تا به مدير کل آژانس براي اجراي تلاشهاي جديد ايشان با هدف شکستن اين بنبست و حل و فصل بدون تأخير اختلافات مذکور -اقداماتي که مدير کل در هفته جاري آنها را به شورا اعلام کرد- فرصت بدهيم.»
در ادامه آمده است: «ما از طرح مدير کل استقبال ميکنيم. اميدواريم ايران از اين فرصت براي ورود به گفتوگوهاي اساسي با آژانس در خصوص اين مسائل برجسته شود. از مدير کل ميخواهيم اين شورا را از پيشرفتها در زمينه اقدامات نظارتي و راستيآزمايي در تمامي زمينهها در ايران مطلع کند.»
تهديد به فراخوان نشست فوقالعاده
سه کشور اروپايي در بيانيه خود خاطرنشان کردهاند چنانچه در موضوعات مطرحشده در جلسه امروز شوراي حکام درباره برنامه هستهاي ايران «پيشرفتهاي کافي» حاصل نشود حق فراخوان براي برگزاري نشست فوقالعاده در اين شورا را براي خود محفوظ ميدانند.
آنها نوشتهاند: «ما تحولات را از نزديک رصد خواهيم کرد و چنانچه پيشرفتي در خصوص هر يک از تحولات مطرحشده در اين جلسه حاصل نشود حق فراخوان براي برگزاري نشست فوقالعاده شورا را براي خود محفوظ ميدانيم.
سه کشور اروپايي گفتهاند: «هدف اين روند گستردهتر ديپلماسي بايد عقبنشيني ايران از گامهاي خود و احياي کامل دسترسيهاي آژانس اتمي باشد. اين تنها راهي است که جامعه بينالمللي ميتواند از ماهيت صرفاً صلحآميز برنامه هستهاي ايران اطمينان حاصل کند.»
در ادامه بيانيه تصريح شده است: «سه کشور اروپايي در حال همکاريهاي فشرده براي حمايت از اين تلاشها هستند. ما از ايران ميخواهيم بدون پيششرط پيشنهاد هماهنگکننده برجام جهت برگزاري نشست غيررسمي با حضور طرفهاي برجام و ايالات متحده آمريکا را بپذيرد. راه حل ديپلماتيک تنها راه براي برونرفت از اين بحران است.»
کشورهاي اروپايي در پايان اين بيانيه از مدير کل آژانس بينالمللي انرژي اتمي خواستهاند جديدترين گزارش فصلي خود در خصوص اقدامات نظارتي و راستيآزمايي در ايران را علني کند.
اروپا؛ اقدامات نمادين و مطالبات عملي
ادعاهاي سه کشور اروپايي در حالي مطرح شده که آنها از فرصت يک ساله جمهوري اسلامي ايران پس از خروج آمريکا از برجام براي عمل به وعدههاي خود در محقق کردن مزاياي اقتصادي برجام براي تهران خودداري کردند.
جمهوري اسلامي ايران تا يک سال بعد از خروج آمريکا از برجام، طبق اذعان آژانس بينالمللي انرژي اتمي در بيش از ۱۰ گزارش پياپي تمامي تعهدات خود ذيل برجام را اجرا کرد.
کشورهاي اروپايي در فاصله اين يک سال اجراي برخي اقدامات با آثار نمادين مانند ساز و کار «اينستکس» را در دستور کار قرار دادند، اما به اذعان خود اروپاييها اين اقدامات هيچ اثر عملي براي ايران نداشتند.
اعتراف جوزپ بورل
به عنوان مثال «جوزپ بورل»، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا در سخنراني هفته گذشتهاش در انديشکده شوراي آتلانتيک اعتراف کرد که کشورهاي اروپايي به تعهداتشان در قبال ايران عمل نکردهاند.
او گفت: «او گفت: «ايران تا آن زمان [زماني که ترامپ به صورت يکجانبه از برجام خارج شد] به تعهداتش در برجام پايبند بود و اين پايبندي را براي مدت طولاني ادامه داد. آنها الان ديگر اين کار را انجام نميدهند، اما در اين سو، ما تعهدات اقتصاديمان را اجرا نکرديم. اين مسئله سادهاي نيست. ايران درباره محقق نشدن رفع تحريمها گلايه داشت. ما سعي کرديم از طريق اينستکس تجارت مشروع را برقرار کنيم اما نتيجه چندان بزرگي حاصل نشد.»
ايران و آژانس اتمي اخيراً تفاهم کردند اجراي پروتکل الحاقي و دسترسيهاي برجامي به طور کامل متوقف شود و صرفا تعهدات پادماني ايران اجرا ميشود. بر اين اساس، طبق قانون مجلس هيچ دسترسي فراپادماني به آژانس اعطا نخواهد شد و هيچگونه بازرسي فراپادماني نيز انجام نميشود.
آذرماه امسال نيز مجلس شوراي اسلامي طرح دوفوريتي اقدام راهبردي براي لغو تحريمها و صيانت از منافع ملت ايران را تصويب و پس از تصويب آن در هيأت وزيران، جمهوري اسلامي هفته گذشته قصد خود براي توقف اجراي داوطلبانه پروتکل الحاقي و نظارتهاي فراتر از پادمان را در نامهاي به آژانس اطلاع داد که طبق برنامه از امروز اجرايي شد.
«محمد جواد ظريف»، وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران تصريح کرد اقدام ايران در توقف پروتکل الحاقي طبق بند ۳۶ برجام انجام ميشود.
او هفته گذشته در توييتر نوشت: « بر اساس الزام قانون، اجراي داوطلبانه پروتکل الحاقي را متوقف کرديم. اين اقدام کاملا در انطباق با بند ۳۶ برجام است، زيرا رئيسجمهور آمريکا هنوز نقض از سوي اين کشور را متوقف نکرده و تروئيکاي اروپايي هم همچنان در انجام تعهداتشان کوتاهي ميکنند.»
دولت فعلي آمريکا گفته قصد دارد به برجام برگردد، اما تا به حال هيچ اقدام عملي در اين راستا انجام نداده است. جمهوري اسلامي ايران گفته چنانچه آمريکا به برجام برگردد تهران نيز اقدامات جبراني خود که در واکنش به نقض عهد طرفهاي غربي انجام شدهاند را به عقب برخواهد برگرداند.