توصیههای رئیس دولت اصلاحات به رئیس جمهور منتخب

امتداد/ سيدمحمد خاتمي با صدور پيامي به مناسبت برگزاري انتخابات، ضمن تشکر از تمامي مردمي که علرغم انتقادها و تنگناها در انتخابات شرکت کردند و آنان که به واسطه اهانتي که به شعور و حقوقشان شد يا به واسطه نوميدي از بهبود امور رأي ندادند، به برگزيدگان ملت تبريک گفت و با قدرداني از تمامي افرادي که به حکم وظيفه ملي و عليرغم نگاه تنگ و استصوابي شوراي نگهبان در عرصه حاضر شدند تا خطر تبديل جمهوري اسلامي به حکومت اسلامي را دفع کنند، نکاتي را با منتخبين مردم و اصلاحطلبان طرح نمود.
متن کامل اين پيام بدين شرح است:
بسم الله الرحمن الرحيم
انتخاباتي ديگر برگزار شد و ملّت بزرگوار ما که نزديک به دو قرن است حرکت تاريخساز خود را به سوي آيندهاي بهتر از گذشته آغاز کرده است تجربه ديگري را از سر گذراند. ملتي که آزادي، عدالت و مردمسالاري را توأم با اخلاق و معنويت خواسته است.
امکان انتخاب، هديهاي است که ملّت ايران با تلاش و جهاد به دست آورده است، هرچند پس از مشروطيت و بازتوليد استبداد ديرپا آن را از ملّت ستاندند، ولي ملّت از پا نايستاد تا اين که در پرتو انقلاب بزرگش در سال ۱۳۵۷ آن را باز ستاند. با تشکيل جمهوري اسلامي و به اعتبار قانون اساسي آن انتخابات آزاد و مؤثر حق مردم است و هر تلاشي براي سلب اين امکان از شهروندان يا تحريف انتخابات، خلاف آرمانهاي انقلاب بوده و بدون ترديد موجب تضعيف جمهوريت نظام است.
در برابر همه آنان که در انتخابات اخير با وجود انتقادها و تنگناها و موانع شرکت کردند و نيز آنان که با احساس اهانتي که به شعور و حقوق آنها شد يا به خاطر نوميدي از بهبود امور از رأي دادن خودداري کردند سر تعظيم فرود ميآوريم و حساب اکثريت قاطع را از آنان که به پندار نارواي خود بهمنظور براندازي انتخابات را تحريم کردند جدا ميکنيم.
از همه نامزدهاي محترم و جريانهاي سياسي که به حکم وظيفه ملي در عرصه حاضر شدند، ولي با اعمال نظرِ تنگ و استصوابي شوراي محترم نگهبان از رقابت بازماندند و نيز آنان که به هر صورت امکان حضور يافتند، به ويژه از آنان که براي رفع خطر تبديل جمهوريت اسلامي به آنچه ادعا ميشود حکومت اسلامي است تلاش کردند، از جمله اصلاح طلبان، بايد تشکر کرد.
باري! اينک رئيس جمهوري محترم انتخاب شدهاند. به ايشان تبريک ميگوييم و براي موفقيتشان دعا مي کنيم و از اين پس در عين مطالبهگري، نظارت و نقد، نبايد در ياري رساندن به رئيس جمهوري منتخب در انجام مسؤوليتهاي خطير کوتاهي کرد.
اکنون رئيس جمهوري منتخب، رئيس ”جمهور“ است، چه آنان که به ايشان رأي دادند، چه آنان که ندادند؛ چه آنان که در انتخابات شرکت کردند، چه آنان که نکردند. به نظر ما تعهد مهم ايشان پاسداري از جمهوريت نظام و رعايت حق و حرمت همه مردم و رفع مشکلات بنيادي اقتصادي، بهبود بخشيدن به معيشت مردم به ويژه محرومان و حل مسائل خارجي و تأمين مصالح ملي و نمايندگي از صلح طلبي، خشونت پرهيزي و تنشزدايي در عين استقلال خواهي و عزت جويي ملت ايران و بالاخره عملي کردن وعدههايي است که در خلال انتخابات دادهاند. اميدوارم در اين باب کامروا باشند.
در اين انتخابات اما شاهد رويدادي بوديم که در خور تأمل جدي است و حاکميت به طور خاص و جريانهاي سياسي و مدني به طور عام نميتوانند نسبت به آن بيتفاوت باشند.
عدم شرکت (بي سابقه) بالاي پنجاه درصد از مردم و وجود بالاترين درصد رأيهاي باطله اگر نشانه دلسردي و نوميدي مردم و فاصله آنان با حکومت نيست، نشان چيست؟ امري که خطر آن بارها تذکر داده شده، ولي مورد توجه قرار نگرفته است. عدم استقبال بخش چشمگيري از جامعه به دعوت به حضور و کماعتنايي به نظر خيرخواهان و کساني که مدتها مرجعيت اجتماعي داشتهاند آيا نشان نميدهد که مردم از اصلاح امور نوميدند و آيا اين يأس مورد سوءاستفاده جريانهايي که به براندازي به هر قيمت ميانديشند نميانجامد؟
اين زنگ خطر بايد همه را به خود بياورد و در اصلاح ساختارها، رويکردها و مديريت بهگونهاي اقدام شود که اولاً جلوي پيشرفت اين خطر بزرگ را بگيرد و ثانياً ساز و کارهايي به کار گرفته شود که موجب دلگرمي و رضايت مردم و بهبود زندگيشان و اميدشان به آينده و در يک کلام استقرار جمهوريت با تمام معناي کلمه و با رعايت همه لوازم آن گردد.
به هر حال انتخابات در فضاي متفاوتي از مشارکت و رقابت به انجام رسيد و اکنون زمان آن است که با توجه به رويکردها و سازوکارها و نتايج آن به نقد و بازانديشي در گذشته و امروز خويش و چشماندازهاي آينده بپردازيم.
به نظر ما اصلاح طلبي به معني واقعي کلمه راه نجات کشور و حرکت به سوي تأمين آرمانهايي است که ملّت ما از جمله در انقلاب بزرگش داشته است. تجربه ملي و نيز تحليل درست، نشان ميدهد که آنچه در عمق وجدان جامعه جايگاه مهمي دارد اصلاح طلبي به مفهوم واقعي آن است و به همين اعتبار ديديم که در جريان انتخابات اخير شعارهاي همه نامزدها بيشتر رنگ و بوي اصلاح طلبي به خود گرفته است.
با وجود اين، اصلاح طلبان بايد در کار خود بازنگري کنند و ضعفهايي را که بخصوص در دو انتخابات اخير آشکار شد بشناسند و مرتفع کنند. امروز در جامعه ما تحولات پر دامنهاي پديد آمده و مسائل و موقعيتهاي تازهاي رخ نموده است آنچه امروز ايران و ايرانيان با آن مواجهاند نميتوان با مشابهت سازي و ساده سازي از جنس مسائل اجتماعي و سياسي و اقتصادي و فرهنگي مقاطع گذشته دانست شرايط جديد ايجاب ميکند در رويکردها و روشها بخصوص با توجه به حضور نسلهاي تازه که مطالبات و توقعاتشان با گذشته متفاوت است تجديد نظر شود. آنچه در اين انتخابات و انتخابات پيش حاصل شد آيا نشان نميدهد که اعتبار اصلاحطلبان (نه اصلاحطلبي) در جامعه کاهش يافته است؟ امروز اگر شاهد فاصله ميان ملت و حکومت هستيم، فاصله ميان اصلاحطلبان و مردم و حتي بخش مهمي از علاقمندان آنان نيز قابل انکار نيست. اين بنده کوچک خدا که همواره از اصلاحطلبي دفاع کرده و خواهم کرد خود را بيشتر در کنار رويشهاي جديد و اصلاحات خواهي و مطالبات امروز آنان مي بيند. باري آسيبشناسي و بازآفريني ظرفيت اصلاح طلبي اصلاحطلبان که کمهزينهترين و پرفايدهترين راه بهبود وضع جامعه و تأمين خواستهاي تاريخي است امري لازم است.
آنچه در اين انتخابات حاصل شد، فراتر از ابعاد و نتايج سياسي آن نياز به گفت و گوهاي مسأله شناسانه و راه گشايانه اصلاحي را براي امروز و آينده کشور برجسته کرد. با شرايط پيچيده و دشوار نمي توان با رويکردهاي ساده و تکراري روبرو شد. همه آنان که به عبور کم هزينه ايران از تنگناهاي امروز و آينده ايران مي انديشند بايد با رعايت نهايت شکيبايي، رواداري و مدارا و اميد و گفت و گو، تنوع و تفاوت نظرها را به رسميت بشناسند، تجربهها و نقدها را به کار گيرند و برپايه موازين و مباني اصلاح طلبانه خود افقهاي نو بگشايند.
ضمن احترام به اختلاف نظرها و التزام به موازين اخلاقي بايد با تکيه بر نقاط مشترک و يافتن نقاط مشترک با نسل جوان اصلاح طلبي و شرکت دادن آنان در فرايند تصميمسازي و تصميمگيري، کوشيد تا اختلافات را مدبرانه حل يا به جانبي هدايت کرد که حاصل آن گشايش افقهاي جديد براي توسعه و پيشرفت ايران، استقرار و استمرار آزادي و عدالت و مردم سالاري در جامعه و رضايت و امنيت مردم باشد. ما براي عبور از تنگناهاو بنبستها نيازمند انديشه نو و تلاش نو و البته نهادمند و همگاني هستيم.
سيدمحمد خاتمي
۳۱ خردادماه ۱۴۰۰